na pół z wodą czystą, przecedziwszy płocz. Na Descens do szczęki.
WEś Wasztynu i Soli równe części, włożdo worka, grzej na Panwi, przykładaj ciepło, często powtarzając. Na Wrzody albo rany w ustach.
WArz Cząber w wodzie, przydaj trochę Hałunu, i Gryszpanu, płocz tym często, możesz osłodzić miodkiem Rożanym, i przylać kilka kropli kwaśnej wodki, albo weś Wodki Babczanej kwaterkę, włóż w nią Saccari Saturniscrup: r. Wody wapiennej dwie łyżki, albo tej co w niej Kowale żelazo gaszą, płocz usta, uznasz pomoc. Jeżeli zaś ranki będą z przyczyny choroby Dworskiej, inaczej z niemi trzeba się obchodzić
ná puł z wodą czystą, przecedźiwszy płocz. Ná Descens do szczęki.
WEś Wásztynu y Soli rowne częśći, włożdo worká, grzey ná Panwi, przykładay ćiepło, często powtarzáiąc. Ná Wrzody álbo rany w ustách.
WArz Cząber w wodzie, przyday trochę Háłunu, y Gryszpanu, płocz tym często, możesz osłodzić miodkiem Rożánym, y przylać kilká kropli kwáśney wodki, álbo weś Wodki Babczáney kwáterkę, włoż w nię Saccari Saturniscrup: r. Wody wapienney dwie łyszki, álbo tey co w niey Kowale żelázo gászą, płocz ustá, uznasz pomoc. Ieżeli záś ránki będą z przyczyny choroby Dworskiey, ináczey z niemi trzebá się obchodźić
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 76
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
Pierściach skrzepiego. Także w żołądku zsiadłemu.
Mleko w białogłowskich piersiach/ Także w żołądku zsiadłę/ rozprawuje tego soku pożywając z winem. abo i samego połknąwszy go coby dwanaście gran pieprzu/ abo jęczmienia zaważyło. (Tenże) Kaduku.
Padającej niemocy jest wielkim ratunkiem/ używany z miodowym octem/ abo z kwaśnym miodkiem. (Dios.) Miesięcznej
Paniom chorobę Miesieczną nad przyrodzenie zastanowioną/ wzbudza i wywodzi z Mirrą/ z Pieprzem/ a z winem dając go w trunku. (tenże) Biegunce białej i żółtej.
Biegunki białe/ z oziębienie żołądka i kiszek. Także żółte zawściąga/ z peckami Rozynków wielkich/ abo lada jagód
Pierściách skrzepie^o^. Tákże w żołądku zśiádłemu.
Mleko w białogłowskich pierśiách/ Tákże w żołądku zsiádłę/ rozpráwuie tego soku pożywáiąc z winem. ábo y sámego połknąwszy go coby dwánaśćie gran pieprzu/ ábo ięczmieniá záważyło. (Tenże) Káduku.
Pádáiącey niemocy iest wielkim rátunkiem/ vżywány z miodowym octem/ ábo z kwáśnym miodkiem. (Dios.) Mieśięczney
Pániom chorobę Mieśieczną nád przyrodzenie zástánowioną/ wzbudza y wywodźi z Mirrhą/ z Pieprzem/ á z winem dáiąc go w trunku. (tenże) Biegunce białey y żołtey.
Biegunki białe/ z oźiębienie żołądká y kiszek. Tákże żołte záwśćiąga/ z peckámi Rozynkow wielkich/ ábo ledá iágod
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 189
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
to rozumieć mamy w tym soku/ który z korzenia bywa wyciągniony. Sok z liścia i z Kłącza tychże skutków jest/ jeno nie tak potężnych jako pierwszy. Głos gładki i krzykliwy czyni.
Głos czyni gładki/ i krzykliwy używając Kłącza młodego i z liście mpoki w twarde i w chwastowate nie wyroście/ z kwaśnym miodkiem (Ozimel zowią/ który z miodu a z octu warzonego bywa.) Toż też używanie/ Głos stracony przywraca.
Liścia używając do szałaty/ a ile póki młode/ miasto gorczyce. Gruczołom.
Zołży i Gruczoły rozpędza z octem/ i z woskiem miasto plastru przykładany korzeń. Dymienicom.
Dymienice twarde i inne bolączki leczy
to rozumieć mamy w tym soku/ ktory z korzenia bywa wyćiągniony. Sok z liśćia y z Kłącza tychże skutkow iest/ ieno nie ták potężnych iáko pierwszy. Głos gładki y krzykliwy czyni.
Głos czyni głádki/ y krzykliwy vżywáiąc Kłącza młodego y z liśćie mpoki w twárde y w chwastowáte nie wyrośćie/ z kwáśnym miodkiem (Oźimel zowią/ ktory z miodu á z octu wárzone^o^ bywa.) Toż też vżywánie/ Głos strácony przywráca.
Liścia vżywáiąc do száłáty/ á ile poki młode/ miásto gorczyce. Gruczołom.
Zołży y Gruczoły rospądza z octem/ y z woskiem miásto plastru przykłádány korzeń. Dymienicom.
Dymienice twárde y ine bolączki leczy
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 189
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
z oczu spądza/ z Miodem go utarszy/ w oczy puszczając co naczęściej. Uszom bolejącym.
Uszom bolejącym z Olejkiem Lilijowym/ albo z Rożanym ciepło w nie puszczając/ jest użyteczny. Bolączkom w uszach.
W uszach bolączki zimne leczy/ w niego puszczając zlekka. Też Uszom zawrzedziałym.
Uszy zawrzedziałe goi z kwasnym miodkiem (Oximel zowią) zmieszany a w uszy ciepło puszczany/ wychędażając je z ropy z otoku. Item.
Toż czyni/ z Olejkiem Nardu Indyjskiego i z Rożanym/ w nie puszczany. Głuchocie.
Głuchotę odpędza/ rozczyniwszy go z winnym octem/ a z miodem/ i ciepło w uszy puszczany. Jęczmyku
Jęczmyk na
z oczu spądza/ z Miodem go vtárszy/ w oczy pusczáiąc co naczęśćiey. Vszom boleiącym.
Vszom boleiącym z Oleykiem Liliiowym/ álbo z Rożánym ćiepło w nie pusczáiąc/ iest vżyteczny. Bolączkom w vszách.
W vszách bolączki źimne leczy/ w niego pusczáiąc zlekká. Też Vszom záwrzedźiáłym.
Vszy záwrzedźiáłe goi z kwásnym miodkiem (Oximel zowią) zmieszány á w vszy ćiepło pusczány/ wychędażaiąc ie z ropy z otoku. Item.
Toż czyni/ z Oleykiem Nárdu Indiyskiego y z Rożánym/ w nie pusczány. Głuchoćie.
Głuchotę odpądza/ rozczyniwszy go z winnym octem/ á z miodem/ y ćiepło w vszy pusczány. Ięczmjku
Ięczmyk ná
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 212
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Artetyce/ albo w stawiech łamaniu Podagrze
Podagrze Scjatyce
Scjatyce/ jest wielkim ratunkiem/ abowiem ją uśmierza/ używając go przez usta w winie/ albo w grucy/ allbo w Jęczmiennej kaszy. Piersi i Zielnik D. Symona Syrenniusa. Piersiom Płucom.
Płuca z Flegmy grubej i lipkiej wychędaża kropkę/ abo ziarno dobre/ z miodkiem kwasnym/ którj Oximel simplex zowią/ dać wypić/ albo ćwierć łota z jakąkolwiek polewką (Aben Mesua.) Miara i waga.
Bywa też przez usta używany/ tak sam przez się/ jako z inymi lekarstwy. A to według lat i person/ po kwincie/ po pół kwinty/ po trzeciej części kwinty
Artetyce/ álbo w stáwiech łamániu Podágrze
Podágrze Scyátyce
Scyátyce/ iest wielkim rátunkiem/ ábowiem ią vśmierza/ vżywáiąc go przez vstá w winie/ álbo w grucy/ állbo w Ięczmienney kászy. Pierśi y Zielnik D. Symoná Syrenniusá. Pierśiom Płucom.
Płucá z Flágmy grubey y lipkiey wychędaża kropkę/ ábo źiárno dobre/ z miodkiem kwásnym/ ktorj Oximel simplex zowią/ dáć wypić/ álbo czwierć łotá z iákąkolwiek polewką (Aben Mesua.) Miárá y waga.
Bywa też przez vstá vżywány/ ták sam przez się/ iáko z inymi lekárstwy. A to według lat y person/ po kwinćie/ po poł kwinty/ po trzećiey częśći kwinty
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 217
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
winem słodkim/ z kaszą Jęczmienną przebijaną/ z Grucą/ z szyszką wodki Izopowej/ z juchą warzonego Omanu/ albo z jaką inną wodką/ Płucom przynależącą. Także z Konfektem jakim przystojnym. Prędki abowiem i doświadczony ratunek/ w tym przypadku niebezpiecznym i barzo ciężkim daje. Drudzy czynią z niego Piguły/ a z kwaśnym miodkiem popijać dają/ albo Syropem z Izopu. Item. Piguły.
Wziąć Armoniaku co naśliczniejszego i nachędoższego/ nasienia Ruty leśnej/ albo górnej/ Bożego drzewka/ korzenia Kokornakowego/ siarki przyprawnej/ abo (Florum sulphuris) po łocie każdego/ Kardamomowych ziarnek połtory kwinty/ Cynamonu przedniego/ Dzięgielu/ Fiołkowego Korzenia Florenckiego/ po dwu
winem słodkim/ z kászą Ięczmienną przebiiáną/ z Grucą/ z szyszką wodki Izopowey/ z iuchą wárzonego Omanu/ álbo z iáką iną wodką/ Płucom przynależącą. Tákże z Konfektem iákim przystoynym. Prędki ábowiem y doświadczony rátunek/ w tym przypadku niebespiecznym y bárzo ćięszkim dáie. Drudzy czynią z niego Piguły/ á z kwáśnym miodkiem popiiáć dáią/ álbo Syropem z Izopu. Item. Piguły.
Wźiąć Armoniaku co naślicznieyszego y nachędoższego/ naśienia Ruty leśney/ álbo gorney/ Bożego drzewká/ korzeniá Kokornakowego/ śiarki przypráwney/ ábo (Florum sulphuris) po łoćie káżdego/ Kárdámomowych źiarnek połtory kwinty/ Cynámonu przedniego/ Dźięgielu/ Fiiołkowego Korzeniá Florenckiego/ po dwu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 217
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Armoniaku co naśliczniejszego i nachędoższego/ nasienia Ruty leśnej/ albo górnej/ Bożego drzewka/ korzenia Kokornakowego/ siarki przyprawnej/ abo (Florum sulphuris) po łocie każdego/ Kardamomowych ziarnek połtory kwinty/ Cynamonu przedniego/ Dzięgielu/ Fiołkowego Korzenia Florenckiego/ po dwu częściach ćwierci od łota. To wszystko miałko utłuc/ i z kwaśnym miodkiem (Oximel zowią) Piguł natoczyć/ z ćwierci łota po dziewiąci/ na raz tak wiele ich brać/ każdy dzień to czyniąc do tąd/ ażby wolne tchnienie zaś przystąpiło.
Górnikom/ w górach robiącym/ dla smrodliwego i zaraźliwego powietrza/ które w górach pospolicie bywa/ jest wielkim ratunkiem/ biorąc go na czczo
Armoniaku co naślicznieyszego y nachędoższego/ naśienia Ruty leśney/ álbo gorney/ Bożego drzewká/ korzeniá Kokornakowego/ śiarki przypráwney/ ábo (Florum sulphuris) po łoćie káżdego/ Kárdámomowych źiarnek połtory kwinty/ Cynámonu przedniego/ Dźięgielu/ Fiiołkowego Korzeniá Florenckiego/ po dwu częśćiách czwierći od łotá. To wszystko miáłko vtłuc/ y z kwaśnym miodkiem (Oximel zowią) Piguł nátoczyć/ z czwierći łotá po dźiewiąći/ ná raz ták wiele ich bráć/ káżdy dźień to czyniąc do tąd/ áżby wolne tchnienie záś przystąpiło.
Gornikom/ w gorách robiącym/ dla smrodliwego y záráźliwego powietrza/ ktore w gorách pospolićie bywa/ iest wielkim rátunkiem/ biorąc go ná czczo
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 217
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ Kaparowego drzewka liścia: wierzchołków Tamaryszkowych/ albo wrześnie/ po łocie każdego/ Saletry kwintę/ albo czwierć łota. To wszystko miałko utłuc/ wyjąwszy Amoniak/ potym naostatku przydać/ i poczynić Piguły z miodem kwaskowatym/ który Syrupum Mellis acetofi zowią/ a każdego poranku brać ich po ćwierci łota/ z tymże miodkiem kwaskowatym/ tak długo/ aż kra i zatwardziałość z Śleziony zginie. Nyrkom.
Nyrkom zatwardziałym: wziąć Armoniaku chędogiego/ Bdelium, po połkwinty/ rozetrzeć oboje w wodzie/ w którejby Rumienek/ albo Komonica warzona była/ i dać wypić. To przez kilka dni czyniąc/ ażby chory poprawę uczuł. Księgi Pierwsze
/ Káppárowego drzewká liśćia: wierzchołkow Támáryszkowych/ álbo wrześnie/ po łoćie káżdego/ Saletry kwintę/ álbo ćzwierć łotá. To wszystko miáłko vtłuc/ wyiąwszy Ammoniak/ potym náostátku przydáć/ y poczynić Piguły z miodem kwáskowátym/ ktory Syrupum Mellis acetofi zowią/ á káżdego poránku bráć ich po czwierći łotá/ z tymże miodkiem kwáskowátym/ ták długo/ áż krá y zátwárdźiáłość z Sleźiony zginie. Nyrkom.
Nyrkom zátwárdźiáłym: wźiąć Armoniaku chędogiego/ Bdelium, po połkwinty/ rozetrzec oboie w wodźie/ w ktorejby Rumienek/ álbo Komonicá wárzona byłá/ y dác wypić. To przez kilká dni czyniąc/ áżby chory popráwę vczuł. Kśięgi Pierwsze
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 217
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
dnia naczczo grzyzione/ i długo żuchane/ zęby zachowywa od skazy/ i bólu. Toż czyni w winie go warząc/ i tym każdy poranek płocząc/ i wychę- dażając. Księgi Pierwsze. Dzięgnie.
Dzięgnę leczy/ proch jego z Cukrem zmieszać/ a tym zasypować i wycierać/ popłokując ciepłą jego juchą/ Rożanym miodkiem osłodzoną. Jadu pajęczego gonu
Pajęczemu gonu jadu/ jest osobliwym lekarstwem sok tego ziela pijąc/ a ziele na ranę plastrując (Dios. Zostrzałości gardła
Zostrzałość krztania/ abo piszczałki/ przez którą dech puszczamy/ gładką i wolną czyni: warząc korzenie jego w wodzie/ a potym osłodzić ciągnionym Cukrem/ a charkanie abo gargaryzm sobie
dniá náczczo grzyźione/ y długo żucháne/ zęby záchowywa od skázy/ y bolu. Toż czyni w winie go wárząc/ y tym káżdy poránek płocząc/ y wychę- dażáiąc. Kśięgi Pierwsze. Dźięgnie.
Dźięgnę leczy/ proch iego z Cukrem zmieszáć/ á tym zásypowáć y wyćieráć/ popłokuiąc ciepłą iego iuchą/ Rożánym miodkiem osłodzoną. Iádu páięczego gonu
Páięczemu gonu iádu/ iest osobliwym lekárstwem sok tego źiela pijąc/ á źiele ná ránę plástruiąc (Dios. Zostrzáłośći gárdłá
Zostrzáłość krztaniá/ ábo pisczałki/ przez ktorą dech pusczamy/ głádką y wolną czyni: wárząc korzenie iego w wodźie/ á potym osłodźić ćiągnionym Cukrem/ á chárkánie ábo gárgáryzm sobie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 299
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
