mirrą i łupiny zielonej włoskich Orzechów: to wszytko wraz póspołu, tym uwarzonym ługiem, brodę albo włosy umywaj, albo gębką umoczoną i trochę wyciśnioną często pocieraj włosy, zadziwisz się nad skurkiem. Mizaldus. Siwym babom i dziadom udającym się za młodych, dobry to sekret. Włosów pozbyć i znowu nabyć.
Uryna, albo mocz myszy domowych, albo też polnych, na miejscu włosami obrosłym wylana, włosy spędza. Albo kocij eks krement suchy utrzyć, z octem mocnym zmieszać, pośmarować włosy, wypadną Z Manuskryptu. A zaś krwią kreta pośmarowawszy, albo skorą jego potarszy miejsca z włosów ogołocone, znowu włosami pokryją się według Mizalda. Czym to sen
mirrą y łupiny zieloney włoskich Orzechow: to wszytko wraz póspołu, tym uwarzonym ługiem, brodę albo włosy umyway, albo gębką umoczoną y troche wyciśnioną często pocieráy włosy, zadziwisz się nád skurkiem. Mizaldus. Siwym babom y dziadom udaiącym się za młodych, dobry to sekret. Włosow pozbyć y znowu nabyć.
Uryna, albo mocz myszy domowych, álbo też polnych, na mieyscu włosámi obrosłym wylana, włosy zpędzá. Albo kociy ex krement suchy utrzyć, z octem mocnym zmieszać, posmarować włosy, wypadną Z Manuskryptu. A zaś krwią kreta posmarowawszy, albo skorą iego potarszy mieysca z włosow ogołocone, znowu włosámi pokryią się według Mizalda. Czym to sen
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 513
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
żółtki jeszcze miętkie/ włóz grzanek na pułmisek i Kapłona/ na wierzch perdutę/ potrząsnąwszy Pieprzem/ daj na Stół gorąco. Sta Potraw Mięśnych. XC. Baranek z substancją.
Baranka weźmij część mięsistą/ porąb/ cienko/ ociągniej w maśle/ weźmij pieczenią wołową/ nie sól/ albo mało co/ i nie mocz/ przepiec na pół/ wyciśnij z nie i polewkę/ wlej w Baranka ociągnionego przydawszy masła płokanego kwiatu/ i pieprzu/ przywarz a daj gorąco. możesz też jeżeli chcesz wycisnąć cytrynę. XCI. Bigosek z Jarząbka
Uwarz/ albo upiecz Jarząbka/ odbierz mieso osobno/ skraj bardzo drobno, wlej trochęrosołu/ masła młodego/
żołtki ieszcze miętkie/ włoz grzanek na pułmisek y Kapłona/ ná wierzch perdutę/ potrząsnąwszy Pieprzem/ day na Stoł gorąco. Stá Potraw Mięśnych. XC. Báránek z substáncyą.
Báránká weźmiy część mięśistą/ porąb/ ćienko/ oćiągniey w máśle/ weźmiy pieczenią wołową/ nie sol/ álbo máło co/ y nie mocz/ przepiec ná puł/ wyćiśniy z nie y polewkę/ wley w Báránká oćiągnionego przydawszy masłá płokánego kwiátu/ y pieprzu/ przywarz á day gorąco. mozesz też ieżeli chcesz wycisnąć cytrynę. XCI. Bigosek z Iárząbka
Vwarz/ álbo vpiecz Iarząbka/ odbierz mieso osobno/ zkray bárdzo drobno, wley trochęrosołu/ masła młodego/
Skrót tekstu: CzerComp
Strona: 35
Tytuł:
Compendium ferculorum albo zebranie potraw
Autor:
Stanisław Czerniecki
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
kulinaria
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1682
Data wydania (nie wcześniej niż):
1682
Data wydania (nie później niż):
1682
i Rybne/ na swym miejscu osobnym znajdziesz/ i Rybne potrawy i Marynaty. VI. Cąber Jeleni.
Weźmij Cąber Jeleni/ Danieli/ Bawoli/ Wołowy/ Sarni/ Wieprza dzikiego/ który według descripcji wżwysz mianowanej masz uciąć/ a schędożywszy namocz w occie dobrym wsypawszy w ten Ocet Soli/ Majeranu/ Kolendry/ a mocz to godźn cztery/ albo pięć; Weźmij potym Słoniny nakraj długo /i przez mięsiste a chudsze miejsca prześpikuj/ uwiń w płótno/ warz w tym Occie/ w którymeś moczył/ zasoliwszy dobrze/ a gdy uwre wyłóż na Misę potrząsnąwszy różnym kwieciem/ daj na zimno. VII. Gęsi albo kaczki dzikie na zimno
y Rybne/ ná swym mieyscu osobnym znaydźiesz/ y Rybne potráwy y Márynáty. VI. Cąber Ieleni.
Weźmiy Cąber Ieleni/ Dánieli/ Báwoli/ Wołowy/ Sárni/ Wieprzá dźikiego/ ktory według descriptiey wżwysz miánowaney masz vćiąć/ á zchędożywszy námocz w oććie dobrym wsypawszy w ten Ocet Soli/ Maieranu/ Kolendry/ á mocz to godźn cztery/ álbo pięć; Weźmiy potym Słoniny nákray długo /y przez mięśiste á chudsze mieyscá prześpikuy/ uwiń w płotno/ warz w tym Oććie/ w ktorymeś moczył/ zasoliwszy dobrze/ á gdy uwre wyłoż ná Misę potrząsnąwszy rożnym kwiećiem/ day ná źimno. VII. Gęśi álbo káczki dźikie ná źimno
Skrót tekstu: CzerComp
Strona: 41
Tytuł:
Compendium ferculorum albo zebranie potraw
Autor:
Stanisław Czerniecki
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
kulinaria
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1682
Data wydania (nie wcześniej niż):
1682
Data wydania (nie później niż):
1682
Dysenterie, ekskrement świeżo wypuszczony, często posypuj Capit mort ex Vitriolo. Item. Kawy picie, bardzo dobrze służy; kto jej mieć niemoże, niech Bób przypiecze dobrze, niech go zażywa tak jako i Kawy, gdyż mało a prawie nic się nie różnią między sobą. Item. Warz w otcie trociny żelazne, mocz w tym nogi i ręce. Item. Krew Synogarlice, także Zajęcza suszona, w proszku dana, stanowi Biegunki. Item. Melisse i Babczane liście warż w otcie, przykładaj na żywot. I to pewna na Biegunki. Weś Oliwy łot, wyplocz ją kilka razy wodą rożaną, przydaj potym inszej wodki Rożanej
Dysenterye, exkrement świeżo wypusczony, często posypuy Capit mort ex Vitriolo. Item. Káwy picie, bárdzo dobrze służy; kto iey mieć niemoże, niech Bob przypiecze dobrze, niech go záżywa ták iáko y Káwy, gdyż máło á práwie nic się nie rożnią między sobą. Item. Warz w otćie trociny żelázne, mocz w tym nogi y ręce. Item. Krew Synogárlice, tákże Záięcza suszona, w proszku dána, stánowi Biegunki. Item. Melisse y Babczáne liśćie warż w otćie, przykładay ná zywot. Y to pewna ná Biegunki. Weś Oliwy łot, wyplocz ią kilká rázy wodą rożáną, przyday potym inszey wodki Rożáney
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 239
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
miodu zmieszany/ tym na noc nacierając. Ogorzelinie
Ogorzelinę od Słońca toż spądza. Albo jako Mesue pisze: Sok jego z mąką Bobową a z popiołem zmieszany/ wszelkie zmazy i ogorzeliny z twarzy i z ciała ściera. Glistom
Glisty i inne chorobactwo z żywota wywodzi/ Korzeń Fiołkowy w wodzie warząc i pijąc. Moczu.
Mocz potężnie pędzi/ też juchę pijąc. Toż Zębów bolenie uśmierza/ często je nią ciepło płocząc. Zapach czyni.
Zuchając go/ ustom przyjemnie zapach daje. Mesua.
Głowę przez kichanie wychędaża/ prochem jego nozdrza zadmuchając. Pleurze.
Pleurze i kłóciu w bokach z prochem i z olejkiem tegoż Fiołkowego Korzenia ciepło namazując
miodu zmieszány/ tym ná noc naćieráiąc. Ogorzelinie
Ogorzelinę od Słońcá toż spądza. Albo iáko Mesue pisze: Sok iego z mąką Bobową á z popiołem zmieszány/ wszelkie zmázy y ogorzeliny z twarzy y z ćiáłá sćiera. Glistom
Glisty y ine chorobáctwo z żywotá wywodźi/ Korzeń Fiołkowy w wodźie wárząc y piiąc. Moczu.
Mocz potężnie pędźi/ też iuchę piiąc. Toż Zębow bolenie vśmierza/ często ie nią ćiepło płocząc. Zapách czyni.
Zuchaiąc go/ vstom przyiemnie zapách dáie. Mesua.
Głowę przez kichánie wychędaża/ prochem iego nozdrza zádmucháiąc. Pleurze.
Pleurze y kłoćiu w bokách z prochem y z oleykiem tegoż Fiołkowego Korzeniá ćiepło námázuiąc
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 7
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
sytą gargaryzując. Dios. Ochrapieniu.
Ochrapieniu u zostrzałości garła/ płokanie z niego jest użyteczne. tenże Strutem.
Świnią wszą/ Zielim:
Koriandrem. Także
Bydłami jadowitymi sturtym/ jest lekarstwem/ używając go przez usta. Dioscorydes. Uszom
Uszu bolenie z zimna leczy/ puszczając go w nie ciepło. Mesua. Moczu
Mocz nad nad przyrodznie zatrzymany wywodzi. wątrobie
Wątroby/ śledzionie
Śleziony/ bole z zimnych wilgotności uskramia/ i wychędaża/ rozgrzewając je. Nerkom
Nerkom także bolejącym jest lekarstwem/ namazując nim. Nerwom
Żyłom suchym pokurczonym dobry. Podag:
Podagrykom z zimnej przyczyny/ jest ratunkiem niepośleniejszym. scjatyce.
Ściatyce także z zimnych
sytą gárgáryzuiąc. Dios. Ochrápieniu.
Ochrápieniu u zostrzáłośći gárłá/ płokánie z niego iest vżyteczne. tenże Strutem.
Swinią wszą/ Zielim:
Koryándrem. Tákże
Bydłámi iádowitymi sturtym/ iest lekárstwem/ vżywáiąc go przez vstá. Dioscorides. Vszom
Vszu bolenie z źimná leczy/ pusczáiąc go w nie ćiepło. Mesua. Moczu
Mocz nád nád przyrodznie zátrzymány wywodźi. wątrobie
Wątroby/ śleźienie
Sleźiony/ bole z źimnych wilgotnośći vskramia/ y wychędaża/ rozgrzewáiąc ie. Nerkom
Nerkom tákże boleiącym iest lekárstwem/ námázuiąc nim. Nerwom
Zyłom suchym pokurczonym dobry. Podág:
Podágrykom z źimney przyczyny/ iest rátunkiem nieposlenieyszym. scyátyce.
Sciátyce tákże z źimnych
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 11
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ by nastarsze.
Tymże sposobem. Ślezienie
Śleziony zawzięte zdawna/ i zastarzałe choroby/ a prawie zakamiałe leczy. Żołądkowi.
Żołądkowi oziębionemu z zbytnich wilgotności zimnych a grubych/ jest ratunkiem (Mesue.) Nyrkom.
W nyrkach boleści uśmierza. Także Pęcherzowi.
W Pęcherzu zamuliska i zatkania z wilgotności Flegmistych wychędażą. Mocz pędzi.
Mocz ciężko kąpanim odchodzący pędzi (Mesue) Owa chorobom wszelakim Flegmistym/ wielkim jest ratunkiem KONFEKT.
Ten Konfekt tak działają:
Biorą tego Ostyżu korzenia dwa łoty/ (acz tego Mesua nie kładzie/ ale prawdziwie ma być. Od tego abowiem Diacurcuma jest rzeczona/ a nie od Szafranu samego) Kopytniku/ Szafranu
/ by nastársze.
Tymże sposobem. Sleźienie
Sleźiony záwźięte zdawná/ y zástárzáłe choroby/ á práwie zákámiáłe leczy. Zołądkowi.
Zołądkowi oźiębionemu z zbytnich wilgotnośći źimnych á grubych/ iest rátunkiem (Mesue.) Nyrkom.
W nyrkách boleśći vśmierza. Tákże Pęchyrzowi.
W Pęchyrzu zámuliská y zátkánia z wilgotnośći Flegmistych wychędażą. Mocz pędźi.
Mocz ćiężko kąpánim odchodzący pędźi (Mesue) Owá chorobom wszelákim Flegmistym/ wielkim iest rátunkiem KONFEKT.
Ten Konfekt tak dźiáłáią:
Biorą teg^o^ Ostyżu korzenia dwá łoty/ (ácz te^o^ Mesua nie kłádźie/ ále prawdźiwie ma być. Od teg^o^ ábowiem Diacurcuma iest rzeczona/ á nie od Száfránu sámego) Kopytniku/ Száfránu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 29
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.
Tymże sposobem. Ślezienie
Śleziony zawzięte zdawna/ i zastarzałe choroby/ a prawie zakamiałe leczy. Żołądkowi.
Żołądkowi oziębionemu z zbytnich wilgotności zimnych a grubych/ jest ratunkiem (Mesue.) Nyrkom.
W nyrkach boleści uśmierza. Także Pęcherzowi.
W Pęcherzu zamuliska i zatkania z wilgotności Flegmistych wychędażą. Mocz pędzi.
Mocz ciężko kąpanim odchodzący pędzi (Mesue) Owa chorobom wszelakim Flegmistym/ wielkim jest ratunkiem KONFEKT.
Ten Konfekt tak działają:
Biorą tego Ostyżu korzenia dwa łoty/ (acz tego Mesua nie kładzie/ ale prawdziwie ma być. Od tego abowiem Diacurcuma jest rzeczona/ a nie od Szafranu samego) Kopytniku/ Szafranu/ Macedońskiej Pietruszki
.
Tymże sposobem. Sleźienie
Sleźiony záwźięte zdawná/ y zástárzáłe choroby/ á práwie zákámiáłe leczy. Zołądkowi.
Zołądkowi oźiębionemu z zbytnich wilgotnośći źimnych á grubych/ iest rátunkiem (Mesue.) Nyrkom.
W nyrkách boleśći vśmierza. Tákże Pęchyrzowi.
W Pęchyrzu zámuliská y zátkánia z wilgotnośći Flegmistych wychędażą. Mocz pędźi.
Mocz ćiężko kąpánim odchodzący pędźi (Mesue) Owá chorobom wszelákim Flegmistym/ wielkim iest rátunkiem KONFEKT.
Ten Konfekt tak dźiáłáią:
Biorą teg^o^ Ostyżu korzenia dwá łoty/ (ácz te^o^ Mesua nie kłádźie/ ále prawdźiwie ma być. Od teg^o^ ábowiem Diacurcuma iest rzeczona/ á nie od Száfránu sámego) Kopytniku/ Száfránu/ Mácedońskiey Pietruszki
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 29
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
zwierzchownie używany: ściencza/ rozprawuje/ i zlekka stwierdza. Moc i skutki. Mózgu. Żołądkowi. Wątrobie. Śliezionie. Nyrkom. Pęchirzowi. Macicy.
W Mózgu W Żołądku. W Wątrobie. W Ślezionie. W Nyrkach. W Pęcherzu. W Macicy. Zimnym wietrznościom barzo użyteczny/ pijąc i naparzając nim. Mocz nad przyrodzenie zatrzymany/ albo z ciężkością puszczany/ potężnie pędzi/ w wodzie warzony/ a trunkiem używany/ a zwłaszcza korzenie jego. (Dioscorydes) (Gal:) Moczu ciężkiemu Biegunkom.
Biegunki zastanawia/ tymże sposobem z winem czerwonym cirpkim pity. Upławom białym albo rumiennym/ także ropistym.
Upławy białogłowskie tak białe
zwierzchownie vżywány: śćiencza/ rozpráwuie/ y zlekká stwierdza. Moc y skutki. Mozgu. Zołądkowi. Wątrobie. Sliezionie. Nyrkom. Pęchirzowi. Macicy.
W Mozgu W Zołądku. W Wątrobie. W Sleźionie. W Nyrkach. W Pęchyrzu. W Máćicy. Zimnym wietrznośćiom bárzo vżyteczny/ piiąc y náparzáiąc nim. Mocz nád przyrodzenie zátrzymány/ álbo z ćięszkośćią pusczány/ potężnie pędźi/ w wodźie wárzony/ á trunkiem vżywány/ á zwłasczá korzenie iego. (Dioscorides) (Gal:) Moczu ćiężkiemu Biegunkom.
Biegunki zástánawia/ tymże sposobem z winem czerwonym cirpkim pity. Vpłáwom białym álbo rumiennym/ tákże ropistym.
Vpłáwy białogłowskie ták białe
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 31
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
rozsiekuje. Jest trochę gorzki i ostry a pachniący. A jako Galenus pisze: Szpikanardom poniekąd podobny w skutkach/ jeno mdlejszy/ okrom do pędzenia moczu/ bo nad inne więcej rozgrzewa/ a namniej nie zwiera/ ani stwierdza. (Dioscorydes) (Galen:) Zielnik D. Simona Syrenniusa. Moc i skutki. Mocz pędzi.
Nardus Celtycki tym wszystkim chorobom służy/ którym Nardus Syrasteński. Jeno mocz potężniej pędzi/ nad przyrodzenie zatrzymany. (Diosc:) Żołądek zimny rozgrzewa.
Żołądkowi także zimnemu/ więcej a źli Syrasteński/ jest użyteczniejszy/ pijąc w winie/ albo w wodzie warzony. Także zwierzchownie nim naparzając. (Dioscor:
rozśiekuie. Iest trochę gorzki y ostry á pachniący. A iáko Galenus pisze: Szpikánárdom poniekąd podobny w skutkách/ ieno mdleyszy/ okrom do pędzenia moczu/ bo nád ine więcey rozgrzewa/ á namniey nie zwiera/ áni stwierdza. (Dioscorides) (Galen:) Zielnik D. Simoná Syrenniusá. Moc y skutki. Mocz pędźi.
Nardus Celtycki tym wszystkim chorobom służy/ ktorym Nardus Syrásteński. Ieno mocz potężniey pędźi/ nád przyrodzenie zátrzymány. (Diosc:) Zołądek źimny rozgrzewa.
Zołądkowi tákże źimnemu/ więcey á źli Syrásteński/ iest vżytecznieyszy/ piiąc w winie/ álbo w wodźie wárzony. Tákże zwierzchownie nim náparzáiąc. (Dioscor:
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 36
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
