Ameryki południowej, Afryki i Insuł należących do Azyj, to wszystko Geografowie redukują do części subpolarnej południowej. A najprzód prosto biorąc od promontorium bonae spei, Kafaryj Arrkyańskiej, przebywszy Ocean, jest Ziemia Papug nazwana, która w roku 1497. od Vascona Luzytańczyka znaleziona, i od wielości papug to imię wzięła.
Niżej wysep Azjatyckich Moluckich przebywszy Ocean wschodni ku polum, pokazują się brzegi Nowa Holandia nazwane. Carpentaria, albo ziemia końska. Blżej ekwatora, Nowa Gwinea. Dalej nowa Brytania. Już zbliżając ku Ameryce dokoła polarnych krajów Nowa Zeelandia, i Insuły Salomona. Niżej zaś Ameryki południowej biorąc od ziemi Magellańskiej, albo Chica, przebywszy ku polum morze,
Ameryki południowey, Afryki y Insuł náleżących do Azyi, to wszystko Geográfowie redukuią do części subpolárney południowey. A náyprzod prosto biorąc od promontorium bonae spei, Káffáryi Arrkyáńskiey, przebywszy Oceán, iest Ziemia Papug názwáná, ktorá w roku 1497. od Vásconá Luzytáńczyka ználeziona, y od wielości pápug to imię wzięłá.
Niżey wysep Azyátyckich Moluckich przebywszy Oceán wschodni ku polum, pokázuią się brzegi Nowá Hollandia názwáne. Carpentaria, álbo ziemiá końská. Blżey ekwátorá, Nowá Gwinea. Dáley nowá Brytánniá. Iuż zbliżáiąc ku Ameryce dokołá polárnych kráiow Nowá Zeelandia, y Insuły Sálomoná. Niżey záś Ameryki południowey biorąc od ziemi Mágelláńskiey, álbo Chicá, przebywszy ku polum morze,
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: E2v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
zachodni 19 Stycznia w Szwajcaryj drzewa, mury, wieże powywracał.
27 Kwietnia zorza północa.
Tegoż roku trzecia część wyspy Manille zniszczona.
1646 16 Maja w Kopenhadze deszcz zmieszany z siarką.
10 Paźdź: w Brukselij deszcz czerwoniawy.
W Listopadzie Zorza północa.
Trzęsienie gwałtowne w Manille.
Góra wyspy Machian, jednej z Moluckich, pękła z trzaskiem wielkim od trzęsienia ziemi, i od ogniów, które tą otworzystością wypadały.
Trzęsienie ziemi wiele gór Królestwa Chili w wprzepaści pogrążyło.
1647 13 Maja trzęsienie ziemi obaliło półowę domów w Saint Jago stołecznym Chili.
Na początku Czerwca na Zielone Świątki grad, wielkości orzechów włoskich, na wyspie Salster w Danij
zachodni 19 Stycznia w Szwaycariy drzewa, mury, wieże powywracał.
27 Kwietnia zorza pułnocna.
Tegoż roku trzecia część wyspy Manille zniszczona.
1646 16 Maia w Kopenhadze deszcz zmieszany z siarką.
10 Paźdź: w Bruxelliy deszcz czerwoniawy.
W Listopadzie Zorza pułnocna.
Trzęsienie gwałtowne w Manille.
Góra wyspy Machian, iedney z Moluckich, pękła z trzaskiem wielkim od trzęsienia ziemi, y od ogniow, które tą otworzystością wypadały.
Trzęsienie ziemi wiele gór Królestwa Chili w wprzepaści pogrążyło.
1647 13 Maia trzęsienie ziemi obaliło półowę domow w Saint Jago stołecznym Chili.
Na początku Czerwca na Zielone Swiątki grad, wielkości orzechow włoskich, na wyspie Salster w Daniy
Skrót tekstu: BohJProg_II
Strona: 113
Tytuł:
Prognostyk Zły czy Dobry Komety Roku 1769 y 1770
Autor:
Jan Bohomolec
Drukarnia:
Drukarnia J.K.M. i Rzeczypospolitej w Kollegium Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
kroniki, traktaty
Tematyka:
astronomia, historia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1770
Data wydania (nie wcześniej niż):
1770
Data wydania (nie później niż):
1770
, piaskiem, popiołem czarnym, kamieniami probierskiemi spalonemi, i zuzlą żelazną przetopioną, która nieustannie z góry wypadąjąc, o 2 mile od góry padała. Nastąpił rok żyzny, gdyż piasek ten po lekkim zaoraniu za najlepszy stoi nawóz. 19 Sierpnia nawałność pkoło Plitmout wiele okrętów zatopiła.
1 Września w Banda Neira jednej z wysp Moluckich o 25 lub 30 mil od Amboiny o 5 go: z pułn: trzęsienie ziemi po kilkakroć ponowione, pierwsze trwało minut 4, a tak było gwałtowne, iż dla zawrotu głowy żaden na nogach utrzymać się niemógł. Ziemia z domami jak trzciny od wiatru chwiały się. Wszyscy z domów uciekając skoro za próg wyszli
, piaskiem, popiołem czarnym, kamieniami probierskiemi spalonemi, y zuzlą żelazną przetopioną, ktora nieustannie z gory wypadąiąc, o 2 mile od gory padała. Nastąpił rok zyzny, gdyż piasek ten po lekkim zaoraniu za naylepszy stoi nawoz. 19 Sierpnia nawałność pkoło Plitmouth wiele okrętow zatopiła.
1 Września w Banda Neira iedney z wysp Moluckich o 25 lub 30 mil od Amboiny o 5 go: z pułn: trzęsienie ziemi po kilkakroć ponowione, pierwsze trwało minut 4, á tak było gwałtowne, iż dla zawrotu głowy żaden na nogach utrzymać się niemogł. Ziemia z domami iak trzciny od wiatru chwiały się. Wszyscy z domow uciekaiąc skoro za prog wyszli
Skrót tekstu: BohJProg_II
Strona: 230
Tytuł:
Prognostyk Zły czy Dobry Komety Roku 1769 y 1770
Autor:
Jan Bohomolec
Drukarnia:
Drukarnia J.K.M. i Rzeczypospolitej w Kollegium Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
kroniki, traktaty
Tematyka:
astronomia, historia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1770
Data wydania (nie wcześniej niż):
1770
Data wydania (nie później niż):
1770
, znowu o innym sposobie, że Jelen lat życia mając sto, jakiś humor z Oczu wypuszcza, który mu jako sopel pod oczyma, do kości przywiera, i dziwnie twardnieje, ekstraodrynaryjną wsobie mając letkość. Innych tandem zdanie et quidem pozorniejsze, że ten kamień, rodzi się w żołądku Kóz Perskich, Indyjskich i Moluckich i w Peru. Cnota jego ta najchwalebniejsza, że wszelką wyprowadza truciznę, i na nie pomaga. Co pochodzi z Ziół lekarskich, któremi namienione żyją Kozy. Kamień ten składa się z warstw jako Cybula z łupin, jednę war- o Kamieniach osobliwych
sztwę zdarszy, druga następuje jaśniejsza, co raz od wierzchnich: w po
, znowu o innym sposobie, że Ielen lat życia maiąc sto, iakiś humor z Oczu wypuszcza, ktory mu iako sopel pod oczymá, do kości przywiera, y dziwnie twardnieie, extraordynaryiną wsobie maiąc letkość. Innych tandem zdanie et quidem pozornieysze, że ten kamień, rodzi się w żołądku Koz Perskich, Indyiskich y Moluckich y w Peru. Cnota iego ta naychwalebnieysza, że wszelką wyprowadza truciznę, y na nie pomága. Co pochodzi z Zioł lekarskich, ktoremi namienione żyią Kozy. Kamień ten składa się z warstw iako Cybula z łupin, iednę war- o Kamieniach osobliwych
sztwę zdarszy, drugá następuie iasnieysza, co raz od wierzchnich: w po
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 650
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
Portugalczykom jedną linią Imaginarią na 400. mil wdłusz przez zachód/ od Insuł Kapitis virydys, dając to wszystko/ coby się znalazło ku wschodowi Portugalczykom/ a drugą połowicę świata Casztylianom: lecz potym za instancją Portugalczyków pozwolił/ żeby pomieniona linia szła jeszcze dalej ku zachodowi na 180. mil. Bogactwa potym i handle Insuł Moluckich/ na których się tylko rodzą gwoździki/ były wielką i potężną przyczyną/ z strony zaszcia miedzy tymi dwiema koronami: gdyż obadwaj królowie zaciągali pomienione Insuły na swą stronę. W takich sporach będąc Portugalczycy to mieli nad Hiszpanów/ iż nawigowali do Moluk swym morzem/ i byli w posessiej ich: a Casztyliani jeszcze niewiedzieli
Portogálczykom iedną linią Imáginárią ná 400. mil wdłusz przez zachod/ od Insuł Capitis viridis, dáiąc to wszystko/ coby się ználázło ku wschodowi Portogálczykom/ á drugą połowicę świátá Cásztylianom: lecz potym zá instántią Portogálczykow pozwolił/ żeby pomieniona linia szłá iescze dáley ku zachodowi ná 180. mil. Bogáctwá potym y hándle Insuł Moluckich/ ná ktorych się tylko rodzą gwoźdźiki/ były wielką y potężną przyczyną/ z strony zaszćia miedzy tymi dwiemá koronámi: gdyż obádwáy krolowie záćiągáli pomienione Insuły ná swą stronę. W tákich sporách będąc Portogálczycy to mieli nád Hiszpanow/ iż nauigowáli do Moluk swym morzem/ y byli w possessiey ich: á Cásztyliani iescze niewiedźieli
Skrót tekstu: BotŁęczRel_I
Strona: 303
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. I
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
Mindski kościół zarażony srodze 15 Mindoch W. X. Litewski 116. Ministri Kalwinscy pierwszy w Polsce 114. Ministrowskie żony nierządnice/ i synowie bękarci 50. 55. Mniszki stateczniejsze przy wierze nad insze mężczyzny 10. Moauja Sekta Turecka 149. Mogórowie Tartarowie 152. Moguncka Diaecesia jako zarażona 15. Moluckie bałwochwalstwa dawne 141. Moluckich wyspów i inszych pobliskich Chrześcijaństwo 195. Menaster w Niemczech 8. 14. Monomotapa król na wróciwszy się do wiary/ i z swymi/ znowu zwiedziony 233. Morabitowie Mahumetańska sekta 148. Morawa ma rozmaite herezje 27. Morawini abo Moksi co za ludzie i ich sekta. 125 Mosi ludzie/ imiona tylo mając Chrześcijańskie 227
Mindski kośćioł záráżony srodze 15 Mindoch W. X. Litewski 116. Ministri Kálwinscy pierwszy w Polscze 114. Ministrowskie żony nierządnice/ y synowie bękárći 50. 55. Mniszki státecznieysze przy wierze nád insze mężczyzny 10. Moáuia Sektá Turecka 149. Mogorowie Tártárowie 152. Moguncka Diaecesia iáko záráżona 15. Moluckie báłwochwálstwá dawne 141. Moluckich wyspow y inszych pobliskich Chrześćiánstwo 195. Menáster w Niemcech 8. 14. Monomotápá krol ná wrociwszy się do wiáry/ y z swymi/ znowu zwiedziony 233. Morábitowie Máhumetánska sektá 148. Moráwá ma rozmáite haeresiae 27. Moráwini ábo Moxi co zá ludzie y ich sektá. 125 Mosi ludzie/ imioná tylo máiąc Chrześćiánskie 227
Skrót tekstu: BotŁęczRel_IV
Strona: 13
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. IV
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
jaskinia poświęcona była ku czci naswiętszej Panny. Takimi i inszymi postępkami/ uczynił ten Pr Gaspar dziwny pożytek w Ormuzu: skąd przyzwany/ pojachał do Goej/ i tam umarł. Księgi wtóre. Czwartej części, Księgi wtóre. O Chrześcijanach na wyspach Moluckich, i po inszych krajach pobliskich.
NApierwszy/ który do wyspów Moluckich/ i do inszych tam bliskich wprowadził wiarę/ i imię P. Chrystusowe/ sposobem i z pomnożeniem sławnym/ był Antonius Galuanus, który rządził tamte miejsca w roku 1537. aczkolwiek Portugalczycy trzymali je przedtym trochę/ to jest od roku 1512. którego też zbudowali tam byli kasztel Ternate. Byli tam przedtym niektórzy kapłani i
iáskinia poświęcona byłá ku czći naswiętszey Pánny. Takimi y inszymi postępkámi/ vczynił ten Pr Gáspár dźiwny pożytek w Ormuzu: zkąd przyzwány/ poiáchał do Goey/ y tám vmárł. Kśięgi wtore. Czwartey częśći, Kśięgi wtore. O Chrześćiánách ná wyspách Moluckich, y po inszych kráiách pobliskich.
NApierwszy/ ktory do wyspow Moluckich/ y do inszych tám bliskich wprowádźił wiárę/ y imię P. Chrystusowe/ sposobem y z pomnożeniem sławnym/ był Antonius Galuanus, ktory rządźił támte mieyscá w roku 1537. áczkolwiek Portogálczycy trzymáli ie przedtym trochę/ to iest od roku 1512. ktorego też zbudowáli tám byli kásztel Ternáte. Byli tám przedtym niektorzy kápłáni y
Skrót tekstu: BotŁęczRel_IV
Strona: 195
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. IV
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
by byli mieli widzieć/ co czynili/ przyjęli Ewangelią: popsowali bałwany/ i poświęcili kościoły ich Panu naszemu Jezusowi. A Gubernator posłał nieco żołdatów Portugalskich/ żeby umocnili miasto Momoję/ i żeby bronili nowych Chrześcijan od najazdów Arabskich. Przydało się pod tym czasem/ iż w Ternacie coś nieporządnego naszy uczynili: zaczym wszyscy panowie Moluckich Wyspów sprzysięgli się przeciw Portugalczykom/ i zabili kilku gdy się niepostrzegli/ a miedzy nimi też kapłana Simona Vas; raniony też był Franciscus Aluarus: a król z Gilolo najachał Momoję/ i przycisnął ją ku podaniu się: sprawił to za tym/ iż Chrześcijanie nowi odstąpili Chrystusa: i nie było żadnego inszego coby
by byli mieli widźieć/ co czynili/ przyięli Ewángelią: popsowáli báłwány/ y poświęćili kośćioły ich Pánu nászemu Iezusowi. A Gubernator posłał nieco żołdatow Portogálskich/ żeby vmocnili miásto Momoię/ y żeby bronili nowych Chrześćian od naiázdow Arábskich. Przydáło się pod tym czásem/ iż w Ternaćie coś nieporządnego nászy vczynili: záczym wszyscy pánowie Moluckich Wyspow zprzyśięgli się przećiw Portogálczykom/ y zábili kilku gdy się niepostrzegli/ á miedzy nimi też kápłaná Simoná Vás; rániony też był Fránciscus Aluarus: á krol z Gilolo náiáchał Momoię/ y przyćisnął ią ku podániu się: spráwił to zá tym/ iż Chrześćiánie nowi odstąpili Chrystusá: y nie było żadneg^o^ inszego coby
Skrót tekstu: BotŁęczRel_IV
Strona: 196
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. IV
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
. Niemógł zajachać do Macazar/ dla wiatrów przeciwnych. Bacząc Antonius Galuanus taką ochotę ludzi onych do zakonu Bożego/ postanowił jedno Seminarium dla młodzi Neofitów z różnych narodów; aby potym/ gdyby się w nich dostała za laty cnota Chrześcijańska/ ratować mogli swoje ojczyzny/ i budować duchownie. Poruszyli się też barzo ludzie wyspów Moluckich/ i miejsc inszych pobliskich/ i zdać się mogło/ iż wszytek on kraj wschodni/ miał się oświecić Ewangelią Chrystusową. Przetoż Ministrowie Mahumetańscy/ którzy baczyli/ iż im z ręku odchodzi zysk i pożytek/ objeżdżali wokoło po insułach/ prosząc i poprzysięgając królów i Panów/ żeby się zastawili początkom złym. A oni
. Niemogł záiácháć do Mácázár/ dla wiátrow przećiwnych. Bacząc Antonius Gáluanus táką ochotę ludźi onych do zakonu Bożego/ postánowił iedno Seminárium dla młodźi Neofitow z roznych narodow; áby potym/ gdyby się w nich dostáłá zá láty cnotá Chrześćiáńska/ rátowáć mogli swoie oyczyzny/ y budowáć duchownie. Poruszyli się też bárzo ludźie wyspow Moluckich/ y mieysc inszych pobliskich/ y zdáć się mogło/ iż wszytek on kray wschodni/ miał się oświećić Ewángelią Chrystusową. Przetoż Ministrowie Máhumetáńscy/ ktorzy baczyli/ iż im z ręku odchodźi zysk y pożytek/ obieżdżáli wokoło po insułách/ prosząc y poprzyśięgáiąc krolow y Pánow/ żeby się zástáwili początkom złym. A oni
Skrót tekstu: BotŁęczRel_IV
Strona: 197
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. IV
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
mają port/ i fortecę Columbum. Malacca/ ostatnie miejsce Portugalczyków w Asiej/ jest kluczem wszystkich handlów i kupiectw Oceanu Eoo/ i wojch wyspów niezliczonych/ które nie mniejszeby były w kupie nad Europę. Mają oprócz tego stanowiska raczej/ a niż fortece w Amacan/ dla handlów Chińskich/ i w Tidor dla Moluckich/ i Bandskich. Jest to rzecz zaprawdę podziwienia godna/ iż 12000. Portugalczyków (którychby się nie znalazło więcej w tak wielkim przeciągu morza i ziemie) trzymają na wodzy tak potężne króle i narody Azjatickie: i że się sami trzymają przy władzej wszystkiego Oceanu Atlantskiego/ Indyjskiego/ i Eoo. A jest już więcej
máią port/ y fortecę Columbum. Máláccá/ ostátnie mieysce Portogálczykow w Asiey/ iest kluczem wszystkich hándlow y kupiectw Oceanu Eoo/ y woych wyspow niezliczonych/ ktore nie mnieyszeby były w kupie nád Europę. Máią oprocz tego stánowiská ráczey/ á niż fortece w Amácán/ dla hándlow Chińskich/ y w Tidor dla Moluckich/ y Bándskich. Iest to rzecz záprawdę podźiwienia godna/ iż 12000. Portogálczykow (ktorychby się nie ználázło więcey w ták wielkim przećiągu morzá y źiemie) trzymáią ná wodzy ták potężne krole y narody Asiátickie: y że się sámi trzymáią przy władzey wszystkiego Oceanu Atlántskiego/ Indiyskiego/ y Eoo. A iest iuż więcey
Skrót tekstu: BotŁęczRel_III
Strona: 181
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. III
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
