ziele Przetacznik w mleku, przecedziwszy płokać. Na Dziąsła gnijące.
WEś Ligni Sancti 4. łoty, Rád: Tormentille Mentrasti, obojga po dwa łoty, warz w Wódce Babczanej przecedź, przydaj proszku z Galasu pułtora łota, Hałunu palonego ćwierć łota, zmięszawszy wymywaj Dziąsła. Służy na to i Tinctura Laccae. Na nabrzmiałość Dziąseł.
FIgę rozerznąć, i trzymać na Dziąsłach. Item. Warz Figę z Jęczmieniem, tę wodę przecedzoną trzymaj często w uściech, jeżeliby się jaki wrzód zebrał, otwórz go lancetem. Na wszelkie ust, Podniebienia, i Gardła afekcje.
WEś soku z babki, i Jeleniego języka równe części, płocz,
źiele Przetácznik w mleku, przecedziwszy płokáć. Ná Dźiąsłá gniiące.
WEś Ligni Sancti 4. łoty, Rád: Tormentille Mentrasti, oboygá po dwá łoty, warz w Wodce Babczáney przecedz, przyday proszku z Gálásu pułtorá łotá, Háłunu palonego ćwierć łotá, zmięszawszy wymyway Dźiąsłá. Służy na to y Tinctura Laccae. Ná nábrzmiáłość Dźiąseł.
FIgę rozerznąć, y trzymáć ná Dźiąsłách. Item. Warz Figę z Ięczmieniem, tę wodę przecedzoną trzymay często w uściech, ieżeliby się iáki wrzod zebrał, otworz go láncetem. Ná wszelkie ust, Podniebienia, y Gárdłá áffekcye.
WEś soku z babki, y Ieleniego ięzyká rowne częśći, płocz,
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 80
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
, lecz i miedzy ludźmi różnemi wiele się ich znajduje, tu się tylko osobliwsze i doświadczone zebrały. Traktat Trzeci O CHOROBACH ŚLEDZIONY.
Które są. Zapalenie, Ból. Obstrukcja, to eist. Zatkanie. Nabeżmiałość, Scyrrhus, Melancholia, Hupohondyraca, Szkorbit. O Zapaleniu Śledziony. Znaki zapalenia Śledziony są te:
NAPrzód nabrzmiałość i ból w lewym boku, który pod czas az do lewego ramienia rozchodzi się, przytym ciężkość, i strzykanie w boku; Górączka ustawiczna, potraw obrzydzenie, pragnienie, oczerniałość języka, chory na prawy bok leżeć nie może dla ciężkości Śledziony; która żołądek naciska. Pod czas sama tylko Śledziona nabrzmieje, a pod
, lecz y miedzy ludźmi roznemi wiele się ich znáiduie, tu się tylko osobliwsze y doświadczone zebrały. Tráktat Trzeći O CHOROBACH SLEDZIONY.
Ktore są. Zapalenie, Bol. Obstrukcya, to eist. Zátkánie. Nabeżmiałość, Scyrrhus, Melancholia, Hupohondyraca, Szkorbit. O Zapaleniu Sledźiony. Znáki zapalenia Sledźiony są te:
NAPrzod nabrzmiáłość y bol w lewym boku, ktory pod czás áz do lewego rámieniá rozchodzi się, przytym ćieszkość, y strzykánie w boku; Gorączká ustáwiczna, potraw obrzydzenie, prágnienie, oczerniáłość ięzyká, chory ná práwy bok leżeć nie może dla cięszkośći Sledźiony; ktora żołądek náciska. Pod czás samá tylko Sledzioná nábrzmieie, á pod
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 236
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
Sens Eputhymum, y Rhabarbarum, jest tego więcej in obstructione hepatis, tam cię odsyłam. O Chorobach Śledziony. O Martwym Wrzodzie na Śledzionie.
TEn wrzód nazywa się scwrhus Lienis, rodzi się ex materia faeculenta gdy długo w śledzionie przetrzymana będzie. Różni się od nabrzmiałości, albo w zdęcia śledziony tym, że gdy naciśniesz nabrzmiałość Śledziony palcami; ustępuje, i churkotanie, albo warczenie po kiszkach sprawuje, gdy zaś Scyrrhum naciśniesz, bynamniej nie ustępuje, ani tych hałasów po kiszkach robi. Prognosis. Podobna jako i Scyrrhusa, na Wątrobie, tylko że Śledziony Scyrrhus, jest skłonniejszy do kuracjej, i do tego że śledziona jest członek podlejszy, i
Sens Eputhymum, y Rhabarbarum, iest tego więcey in obstructione hepatis, tám ćię odsyłam. O Chorobách Sledźiony. O Mártwym Wrzodźie ná Sledźionie.
TEn wrzod názywa się scwrhus Lienis, rodzi się ex materia faeculenta gdy długo w śledzionie przetrzymána będzie. Rożni się od nábrzmiáłośći, álbo w zdęćiá śledźiony tym, że gdy náćiśniesz nábrzmiałość Sledziony pálcámi; ustępuie, y churkotánie, álbo wárczenie po kiszkách spráwuie, gdy záś Scyrrhum náćiśniesz, bynamniey nie ustępuie, áni tych háłásow po kiszkách robi. Prognosis. Podobna iáko y Scyrrhusa, ná Wątrobie, tylko że Sledziony Scyrrhus, iest skłonnieyszy do kurácyey, y do tego że śledźioná iest członek podleyszy, y
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 313
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
winem korzennym/ z Małmazją dawać pić. Item.
Toż też czyni warząc go w winie/ z mastyką a Kramnym Kminem/ i trunkiem używając. Opuszen.
Opuszonym. Wątrobie. Ślezienie. Kiszkom. Nasienie Rozmarynowe z Pieprzem a z winem pijąc. Watrobie Ślezienie Kiszkom.
Albowiem nietylko ich oziębłość rozgrzewa/ albo nabrzmiałość scieńcza/ i zatkanie ich precz rumuje/ otwiera/ i wychędaża. Ale je też swą cierpkością posila i utwierdza. (Rafis.) (Plat.) Sapce.
Sapkę z naziębienia głowy odpędza. Chorobom zimnym.
Wszelakim chorobom z zimnym flusów pochodzącym/ jest użyteczny. Jako Kaduku.
Niemocy podającej. Subetu.
Spiku
winem korzennym/ z Máłmázyą dawáć pić. Item.
Toż też czyni wárząc go w winie/ z mástyką á Krámnym Kminem/ y trunkiem vżywáiąc. Opuszen.
Opuszonym. Wątrobie. Sleźienie. Kiszkom. Naśienie Rozmárynowe z Pieprzem á z winem piiąc. Wátrobie Sleźienie Kiszkom.
Albowiem nietylko ich oźiębłość rozgrzewa/ álbo nábrzmiáłosć zćieńcza/ y zátkánie ich precz rumuie/ otwiera/ y wychędaża. Ale ie też swą ćierpkośćią pośila y vtwierdza. (Rafis.) (Plat.) Sapce.
Sápkę z náźiębienia głowy odpądza. Chorobom źimnym.
Wszelákim chorobom z źimnym flusow pochodzącym/ iest vżyteczny. Iáko Káduku.
Niemocy podáiącey. Subetu.
Spiku
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 168
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
w żyłach poleruje. Macicy.
Macicę zaziębłą rozgrzewa/ a wzruszoną na swe miejsce przywodzi. Poty wzbudza.
Poty wzbudza/ używając go często. Przeto Francowatym.
Francowatym/ miałaby być dla tego w pospolitym używaniu. Szkodzi Loczydło. Nocet. Womitom.
Womity wzbudza. Purguje.
Purguje zbytnie nad inne zioła purgujące. Nabrzmiałość ciała czyni.
Nabrzmiałość ciała i wzdęcie czyni. Potym bębele z pryszczeniem/ zwłaszcza przy czynieniu i braniu jego/ gdzieby się przedtym nie obwarowało/ nakrycim twarzy/ albo jakim namazaniem. Przeto/ gdzieby twarz/ albo mą część ciała obnażona/ była od niego obrażóna/ tedy tylko chustę w ciepłym occie zmaczać/
w żyłách poleruie. Máćicy.
Máćicę záźiębłą rozgrzewa/ á wzruszoną ná swe mieysce przywodźi. Poty wzbudza.
Poty wzbudza/ vżywáiąc go często. Przeto Fráncowátym.
Francowátym/ miáłáby być dla tego w pospolitym vżywániu. Szkodźi Locżydło. Nocet. Womitom.
Womity wzbudza. Purguie.
Purguie zbytnie nád ine źiołá purguiące. Nábrzmiáłość ciáłá czyni.
Nábrzmiáłość ćiáłá y wzdęćie czyni. Potym bębele z prysczeniem/ zwłasczá przy czynieniu y brániu iego/ gdźieby sie przedtym nie obwárowáło/ nákryćim twarzy/ álbo iákim námázániem. Przeto/ gdźieby twarz/ álbo mą część ćiáłá obnáżona/ byłá od niego obráżóna/ tedy tylko chustę w ćiepłym ocćie zmaczáć/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 186
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Macicy.
Macicę zaziębłą rozgrzewa/ a wzruszoną na swe miejsce przywodzi. Poty wzbudza.
Poty wzbudza/ używając go często. Przeto Francowatym.
Francowatym/ miałaby być dla tego w pospolitym używaniu. Szkodzi Loczydło. Nocet. Womitom.
Womity wzbudza. Purguje.
Purguje zbytnie nad inne zioła purgujące. Nabrzmiałość ciała czyni.
Nabrzmiałość ciała i wzdęcie czyni. Potym bębele z pryszczeniem/ zwłaszcza przy czynieniu i braniu jego/ gdzieby się przedtym nie obwarowało/ nakrycim twarzy/ albo jakim namazaniem. Przeto/ gdzieby twarz/ albo mą część ciała obnażona/ była od niego obrażóna/ tedy tylko chustę w ciepłym occie zmaczać/ a miejsca napuchłe tym
Máćicy.
Máćicę záźiębłą rozgrzewa/ á wzruszoną ná swe mieysce przywodźi. Poty wzbudza.
Poty wzbudza/ vżywáiąc go często. Przeto Fráncowátym.
Francowátym/ miáłáby być dla tego w pospolitym vżywániu. Szkodźi Locżydło. Nocet. Womitom.
Womity wzbudza. Purguie.
Purguie zbytnie nád ine źiołá purguiące. Nábrzmiáłość ciáłá czyni.
Nábrzmiáłość ćiáłá y wzdęćie czyni. Potym bębele z prysczeniem/ zwłasczá przy czynieniu y brániu iego/ gdźieby sie przedtym nie obwárowáło/ nákryćim twarzy/ álbo iákim námázániem. Przeto/ gdźieby twarz/ álbo mą część ćiáłá obnáżona/ byłá od niego obráżóna/ tedy tylko chustę w ćiepłym ocćie zmaczáć/ á mieyscá nápuchłe tym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 186
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Moc i skutki. Żołądkowi użyteczne.
Korzenie i nasienie tego ziela żołądkowi jest barzo użyteczne/ a ile zimnemu/ i do trawienia pokarmów niesposobnemu. Przeto użytecznie oboje wchodzą do tych lekarstw/ które dla tego bywają czynione. Wnętrznem bolom.
Wnętrzne bole uspakaja i uśmierza. Uszczknonym od jadowitych bestii.
Wietrzności w żołądku/ któremu nabrzmiałość i puszenie czynią rozpędza.
Z osobliwości przyrodzenia swego uszczknionym od wężów/ i bestii jadowitych/ jest wielkim lekarstwem/ ćwierć łota miałko utłuczonego prochu z nasienia/ albo i z korzenia/ z winem białym starym dając pić. Też warząc go/ a tą wodą ranę wymywając/ albo i plastrując/ toż czyni. Miesięcznej.
Moc y skutki. Zołądkowi vżyteczne.
Korzenie y naśienie tego źielá żołądkowi iest bárzo vżjteczne/ á ile źimnemu/ y do trawienia pokármow niesposobnemu. Przeto vżytecznie oboie wchodzą do tych lekarstw/ ktore dla tego bywáią czynione. Wnętrznem bolom.
Wnętrzne bole vspakaia y vśmierza. Vsczknonym od iádowitych bestiy.
Wietrznośći w żołądku/ ktoremu nábrzmiáłość y puszenie czynią rospądza.
Z osobliwośći przyrodzenia sweg^o^ vsczknionym od wężow/ y bestyy iádowitych/ iest wielkim lekárstwem/ czwierć łotá miáłko vtłuczonego prochu z naśienia/ álbo y z korzeniá/ z winem białym stárjm dáiąc pić. Też wárząc go/ á tą wodą ránę wymywáiąc/ álbo y plastruiąc/ toż czyni. Mieśięczney.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 238
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
korzenia drobno pokrajać/ Migdały utłuc/ nasienia z gruba przerazić/ a z heblowanemi trzasczkami leszczynowemi zmieszawszy/ w sześcigarncową baryłkę włożyć/ mosztu dobrego na to nalać/ i dać się wytrybować. Zielnik D. Simona Syreniusa/ Żyłom zamulonym.
Zatkanie żył w wątrobie otwiera. Wątrobie nabrzmiałość.
Zatkanie żył w wątrobie otwiera.
Nabrzmiałość jej leczy. Opuchłym.
Opuchłym/ i Żółtaczce.
Żółtą niemoc mającym/ wielki ratunek daje. Także Trawieniu i chudnieniu ciała.
Trawieniu i ginieniu ciała jest lekarstwem. Cerę utraconą przywraca.
Cerę przyrodzoną utraconą przywraca Sok suchy abo zgęszczony z Rzepiku. Succus Agrimonio exiccatus.
Od pilnich/ dostatnich/ i uczonych Aptekarzów/ bywa
korzenia drobno pokráiáć/ Migdały vtłuc/ naśienia z hrubá przeráźić/ á z heblowánemi trzasczkámi lesczynowemi zmieszawszy/ w sześćigárncową báryłkę włożyć/ mosztu dobrego ná to nálać/ y dáć się wytrybowáć. Zielnik D. Simona Syreniusá/ Zyłom zámulonym.
Zátkánie żył w wątrobie otwiera. Wątrobie nábrzmiáłość.
Zátkánie żył w wątrobie otwiera.
Nábrzmiáłość iey leczy. Opuchłym.
Opuchłym/ y Zołtácce.
Zołtą niemoc máiącym/ wielki rátunek dáie. Tákże Trawieniu y chudnieniu ćiáłá.
Trawieniu y ginieniu ćiáłá iest lekárstwem. Cerę vtráconą przywraca.
Cerę przyrodzoną vtráconą przywráca Sok suchy ábo zgęsczony z Rzepiku. Succus Agrimonio exiccatus.
Od pilnich/ dostátnich/ y vczonych Aptekárzow/ bywa
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 280
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ jako i z tych przez które z żołądka pokarm do siebie wątroba bierze/ Mesaraicas Grekowie nazywają. Odsierdziu.
Odsierdzia wietrznościami nadęte/ wolne czyni. Hypochondriace.
Tęgość abo nadętość/ parcia/ kłocia/ i boleści/ w obudwu bokach pod małymi i krótkiemi ziebry (Hypochondrium tensionem zowią) abo w słabiznach wysszych/ i nabrzmiałość ich/ tak wewnątrz jako zwierzchu oddala. Febrze zastarzałej.
Febry dawne z zamulenia wątroby poszłe leczy. Trawieniu i niszczeniu ciała zabiega. Cerę chędogą czyni
Cerę bladą/ a właśnie jako trupią naprawia/ i wdzieczną czyni. Puchlinie
Puchlinam wódnistym jest osobliwym ratunkiem. Przechodom .
Przechody wnętrzne zatkane wychędaża i moczem wywodzi. Mocz
/ iáko y z tych przez ktore z żołądká pokarm do śiebie wątrobá bierze/ Mesaraicas Grekowie názywáią. Odśierdźiu.
Odśierdźia wietrznośćiámi nádęte/ wolne czyni. Hypochondriace.
Tęgość ábo nádętość/ párćia/ kłoćia/ y boleśći/ w obudwu bokách pod máłymi y krotkiemi źiebry (Hypochondrium tensionem zowią) ábo w słábiznách wysszych/ y nábrzmiáłość ich/ ták wewnątrz iáko zwierzchu oddala. Febrze zástárzáłey.
Febry dawne z zámulenia wątroby poszłe leczy. Trawieniu y nisczeniu ćiáłá zábiega. Cerę chędogą czyni
Cerę bládą/ á włásnie iáko trupią nápráwia/ y wdźieczną czyni. Puchlinie
Puchlinam wódnistym iest osobliwym rátunkiem. Przechodom .
Przechody wnętrzne zátkáne wychędaża y moczem wywodźi. Mocz
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 288
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ jako i Prosiana włoć leczy/ warząc w winie a dystylując/ i trunkiem tej wodki rano/ i na noc używając. Kiszkom nadętym.
Toż też nadęcie kiszek/ z żarciem i z gryzieniem układa/ wietrzności rozpędziwszy
Wrzody Ustom zakażonym.
Rany w uściech z ognistymi przymioty goi. Także. Języczku nabrzmiałemu.
Języczka nabrzmiałość/ i napuchnienie leczy/ warząc/ a tą juchą płocząc ciepło/ i charkanie/ abo gargaryzmy czyniąc. Wodka Gadowego Tranku. Aqua Stylla.
Ta w kwietniu abo w Czerwcu/ ile tu u nas w północych krainach zimnych/ gdy na nawiętsze kwitnie/ ma być wyciągana. Ranom. Wrzodom.
Rany i wrzody/
/ iáko y Prośiána włoć leczy/ wárząc w winie á distyluiąc/ y trunkiem tey wodki ráno/ y ná noc vżywáiąc. Kiszkom nádętym.
Toż też nádęcie kiszek/ z żárćiem y z gryźieniem vkłáda/ wietrznośći rospędźiwszy
Wrzody Vstom zákáżonym.
Rány w vśćiech z ognistymi przymioty goi. Tákże. Ięzyczku nábrzmiáłemu.
Ięzyczká nábrzmiáłość/ y nápuchnienie leczy/ wárząc/ á tą iuchą płocząc ćiepło/ y chárkánie/ ábo gárgáryzmy czyniąc. Wodká Gádowego Tránku. Aqua Stylla.
Tá w kwietniu ábo w Czerwcu/ ile tu v nas w pułnocnych kráinách źimnych/ gdy ná nawiętsze kwitnie/ ma bydź wyćiągána. Ránom. Wrzodom.
Rány y wrzody/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 305
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
