pół łociu w chlebie jeść/ albo z wodą pic/ abowiem jad odpędza. Przeto Andromachus/ między inemi rozmaitemi rzeczami/ do swej Driakwie przydaje Korzeń Fiołkowy. Plin: Księgi Pierwsze. Wątrobie zatkanej.
Wątrobę zatkaną z winem używany.
Ślezionę zamuloną z midowym octem pijąc/ otwiera i leczy. Pokurczonym żyłom.
Pokurczonym nerwom albo żyłom suchym naparzanie warzeniu Korzenia Fiołkowego/ albo Kosacowego/ jest osobliwym ratunkiem/ a potym olejkiem z korzenia jego i z kwiatu nacierając. Nawet Korzeń jego utłukszy plastrować dobrze.
Toż czyni Fiołkowy Korzeń z octem a z miodem pijąc/ abo w occie a w miodzie warzony/ i trunkiem używany. Mesua Zimnicom
Zimnicę
puł łoćiu w chlebie ieść/ álbo z wodą pic/ ábowiem iad odpądza. Przeto Andromáchus/ między inemi rozmáitemi rzeczámi/ do swey Dryakwie przydáie Korzeń Fiołkowy. Plin: Kśięgi Pierwsze. Wątrobie zátkáney.
Wątrobę zátkáną z winem vżywány.
Sleźionę zámuloną z midowym octem pijąc/ otwiera y leczy. Pokurczonym żyłom.
Pokurczonym nerwom álbo żyłom suchym náparzánie wárzeniu Korzenia Fiołkowego/ álbo Kosacowego/ iest osobliwym rátunkiem/ á potym oleykiem z korzenia iego y z kwiátu náćieráiąc. Náwet Korzeń iego vtłukszy plastrowáć dobrze.
Toż czyni Fiołkowy Korzeń z octem á z miodem pijąc/ ábo w ocćie á w miodźie wárzony/ y trunkiem vżywány. Mesua Zimnicom
Zimnicę
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 7
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ używając go przez usta. Dioscorydes. Uszom
Uszu bolenie z zimna leczy/ puszczając go w nie ciepło. Mesua. Moczu
Mocz nad nad przyrodznie zatrzymany wywodzi. wątrobie
Wątroby/ śledzionie
Śleziony/ bole z zimnych wilgotności uskramia/ i wychędaża/ rozgrzewając je. Nerkom
Nerkom także bolejącym jest lekarstwem/ namazując nim. Nerwom
Żyłom suchym pokurczonym dobry. Podag:
Podagrykom z zimnej przyczyny/ jest ratunkiem niepośleniejszym. scjatyce.
Ściatyce także z zimnych flusów czyniąc Klistery z nieóg/ jest pomocą. Zielnik D. Symona Syreniusza/ Gruczoły rozpadza.
Gruczoły twarde nacierając nim rozpadza/ a zwłaszcza na suchych żyłach i na stawiech z sokiem Ćwikłanym zmieszany
/ vżywáiąc go przez vstá. Dioscorides. Vszom
Vszu bolenie z źimná leczy/ pusczáiąc go w nie ćiepło. Mesua. Moczu
Mocz nád nád przyrodznie zátrzymány wywodźi. wątrobie
Wątroby/ śleźienie
Sleźiony/ bole z źimnych wilgotnośći vskramia/ y wychędaża/ rozgrzewáiąc ie. Nerkom
Nerkom tákże boleiącym iest lekárstwem/ námázuiąc nim. Nerwom
Zyłom suchym pokurczonym dobry. Podág:
Podágrykom z źimney przyczyny/ iest rátunkiem nieposlenieyszym. scyátyce.
Sciátyce tákże z źimnych flusow czyniąc Klistery z nieog/ iest pomocą. Zielnik D. Symoná Syreniuszá/ Gruczoły rospadza.
Gruczoły twarde náćieráiąc nim rozpadza/ á zwłaszczá ná suchych żyłách y ná stáwiech z sokiem Cwikłánym zmieszány
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 11
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Także i same przez się gryzione. Przyprawując go w Cukrze albo w miedzie/ tym sposobem/ jako Imbier abo Oman. Żołądkowi.
Żołądkowi zimnemu/ i wtrawieniu Potraw osłabiałemu barzo śłuży. Apetit czyni.
Chęć do jedzenia wzbudza. Ustom wdzieczny zapach daje. Zamuleniu.
Zamulenia w wnętrznościach otwiera. Mózgu.
Mózgu i Nerwom
Nerwom dolegliwościam z zimnych Flusów pochodzącym/ jest barzo użyteczny. Mesua. Moczu
Moczu nad przyrodzenie zatrzymanemu. Miesięcznej.
Miesięcznej także chorobie nad zwyczaj zawściągnionej/ barzo użyteczny/ jedząc. Maść z Ziela Tatarskiego. Vnguentum de Acoro. Ślezienie zatwardziałej.
Maść z Tatarskiego Ziela/ na zatwardzenie Śleziony i Wątroby/ tym sposobem może być
Tákże y sáme przez śię gryźione. Przypráwuiąc go w Cukrze albo w miedźie/ tym sposobem/ iáko Imbier ábo Oman. Zołądkowi.
Zołądkowi źimnemu/ y wtrawieniu Potraw osłábiáłemu bárzo śłuży. Apetit czyni.
Chęć do iedzenia wzbudza. Vstom wdźieczny zapách dáie. Zámuleniu.
Zámulenia w wnętrznośćiách otwiera. Mozgu.
Mozgu y Nerwom
Nerwom dolegliwośćiam z źimnych Flusow pochodzącym/ iest bárzo vżyteczny. Mesua. Moczu
Moczu nád przyrodzenie zátrzymánemu. Mieśięczney.
Mieśięczney tákże chorobie nád zwyczay záwśćiągnioney/ bárzo vżyteczny/ iedząc. Máść z Ziela Tátárskiego. Vnguentum de Acoro. Sleźienie zátwárdźiáłey.
Máść z Tátárskiego Ziela/ ná zátwárdzenie Sleźiony y Wątroby/ tym sposobem może być
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 22
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i same przez się gryzione. Przyprawując go w Cukrze albo w miedzie/ tym sposobem/ jako Imbier abo Oman. Żołądkowi.
Żołądkowi zimnemu/ i wtrawieniu Potraw osłabiałemu barzo śłuży. Apetit czyni.
Chęć do jedzenia wzbudza. Ustom wdzieczny zapach daje. Zamuleniu.
Zamulenia w wnętrznościach otwiera. Mózgu.
Mózgu i Nerwom
Nerwom dolegliwościam z zimnych Flusów pochodzącym/ jest barzo użyteczny. Mesua. Moczu
Moczu nad przyrodzenie zatrzymanemu. Miesięcznej.
Miesięcznej także chorobie nad zwyczaj zawściągnionej/ barzo użyteczny/ jedząc. Maść z Ziela Tatarskiego. Vnguentum de Acoro. Ślezienie zatwardziałej.
Maść z Tatarskiego Ziela/ na zatwardzenie Śleziony i Wątroby/ tym sposobem może być działana
y sáme przez śię gryźione. Przypráwuiąc go w Cukrze albo w miedźie/ tym sposobem/ iáko Imbier ábo Oman. Zołądkowi.
Zołądkowi źimnemu/ y wtrawieniu Potraw osłábiáłemu bárzo śłuży. Apetit czyni.
Chęć do iedzenia wzbudza. Vstom wdźieczny zapách dáie. Zámuleniu.
Zámulenia w wnętrznośćiách otwiera. Mozgu.
Mozgu y Nerwom
Nerwom dolegliwośćiam z źimnych Flusow pochodzącym/ iest bárzo vżyteczny. Mesua. Moczu
Moczu nád przyrodzenie zátrzymánemu. Mieśięczney.
Mieśięczney tákże chorobie nád zwyczay záwśćiągnioney/ bárzo vżyteczny/ iedząc. Máść z Ziela Tátárskiego. Vnguentum de Acoro. Sleźienie zátwárdźiáłey.
Máść z Tátárskiego Ziela/ ná zátwárdzenie Sleźiony y Wątroby/ tym sposobem może być dźiáłána
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 22
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
tego ile potrzeba. Plastr z Tatarskiego Ziela. exemplum eks Acoro.
Plastr barzo użyteczny/ może być też czyniony z tegoż korzenia/ tym sposobem: Wziąć korzenia Dyptanowego ile się podoba. To miałko utłuc/ i z Oliwą zaczynić/ że będzie kształt plastu. Ten barzo użyteczny bywa. Lamaniu w goleniach Razom. Nerwom wchodzi do plastrów.
Lamaniu w goleniach.
Razom tłuconym. Odbiciu ciała od kości.
Żył suchych odgniecieniu.
Wchodzi też do głównych plastrów/ sam korzeń/ warząc w winie z nasieniem Opichowym/ i chebdowym/ to pijąc rano i na noc. Puchlinie.
Puchlinę z ciała wywodzi. Rozsądek.
Mylili się niepomału starzy Aptekarze
tego ile potrzebá. Plastr z Tátárskiego Ziela. exemplum ex Acoro.
Plastr bárzo vżyteczny/ może być też czyniony z tegoż korzenia/ tym sposobem: Wźiąć korzenia Diptanowego ile sie podoba. To miáłko vtłuc/ y z Oliwą záczynić/ że będźie kształt plastu. Ten bárzo vżyteczny bywa. Lámániu w goleniách Rázom. Nerwom wchodźi do plastrow.
Lamániu w goleniách.
Rázom tłuconym. Odbićiu ćiáłá od kośći.
Zył suchych odgniećieniu.
Wchodźi też do głownych plastrow/ sam korzeń/ wárząc w winie z naśieniem Opichowym/ y chebdowym/ to piiąc ráno y ná noc. Puchlinie.
Puchlinę z ćiáłá wywodźi. Rozsądek.
Mylili się niepomáłu stárzy Aptekárze
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 22
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Może Konfekt z niego wdzięczny i użyteczny być uczyniony/ tym sposobem: Wziąć część korzenia Oleśnikowego ochędożonego/ Miodu chędogiego wetroj nasób: To społem co nalepiej umieszać. Służy Żołądkowi.
Żołądkowi osłabiałemu/ z zimnych przyczyn. Kolice
Kolice i grizieniu w żywocie z wietrzności zimnych. Macicy.
Macicy zaduszonej/ i wzgórę wstąpionej. Nerwom.
Nerwom bolejącym. Spadkom z głowy.
Spadkom z głowy na dół ściekającym/ używając tego Konfektu tak wiele na raz/ jako Kastanowy Orzech/ poranu. Piersiom i płucom.
Piersi i
Płuca zatkane/ i flegmą gęstą a lipką obciążone/ tenże Konfekt wychędaża/ na czco używany.
Mleka obfitość Krowam daje/
Może Konfekt z niego wdźięczny y vżyteczny być vczyniony/ tym sposobem: Wźiąć część korzenia Oleśnikowego ochędożonego/ Miodu chędogiego wetroy nasob: To społem co nalepiey vmieszáć. Służy Zołądkowi.
Zołądkowi osłábiáłemu/ z źimnych przyczyn. Kolice
Kolice y griźieniu w żywoćie z wietrznosći źimnych. Mácicy.
Máćicy záduszoney/ y wzgorę wstąpioney. Nerwom.
Nerwom boleiącym. Spadkom z głowy.
Spadkom z głowy ná doł śćiekáiącym/ vżywáiąc tego Konfektu ták wiele ná raz/ iáko Kástanowy Orzech/ poránu. Pierśiom y płucom.
Pierśi y
Płucá zátkáne/ y flágmą gęstą á lipką obćiążone/ tenże Konfekt wychędaża/ ná czco vżywány.
Mleká obfitość Krowam dáie/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 24
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
z niego wdzięczny i użyteczny być uczyniony/ tym sposobem: Wziąć część korzenia Oleśnikowego ochędożonego/ Miodu chędogiego wetroj nasób: To społem co nalepiej umieszać. Służy Żołądkowi.
Żołądkowi osłabiałemu/ z zimnych przyczyn. Kolice
Kolice i grizieniu w żywocie z wietrzności zimnych. Macicy.
Macicy zaduszonej/ i wzgórę wstąpionej. Nerwom.
Nerwom bolejącym. Spadkom z głowy.
Spadkom z głowy na dół ściekającym/ używając tego Konfektu tak wiele na raz/ jako Kastanowy Orzech/ poranu. Piersiom i płucom.
Piersi i
Płuca zatkane/ i flegmą gęstą a lipką obciążone/ tenże Konfekt wychędaża/ na czco używany.
Mleka obfitość Krowam daje/ w paszy
z niego wdźięczny y vżyteczny być vczyniony/ tym sposobem: Wźiąć część korzenia Oleśnikowego ochędożonego/ Miodu chędogiego wetroy nasob: To społem co nalepiey vmieszáć. Służy Zołądkowi.
Zołądkowi osłábiáłemu/ z źimnych przyczyn. Kolice
Kolice y griźieniu w żywoćie z wietrznosći źimnych. Mácicy.
Máćicy záduszoney/ y wzgorę wstąpioney. Nerwom.
Nerwom boleiącym. Spadkom z głowy.
Spadkom z głowy ná doł śćiekáiącym/ vżywáiąc tego Konfektu ták wiele ná raz/ iáko Kástanowy Orzech/ poránu. Pierśiom y płucom.
Pierśi y
Płucá zátkáne/ y flágmą gęstą á lipką obćiążone/ tenże Konfekt wychędaża/ ná czco vżywány.
Mleká obfitość Krowam dáie/ w paszy
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 24
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ Gwoździków/ po sześci łotów/ Orzecha Muszkatowego/ dziesięć łotów/ Oleju Balsamowego łotów dwanaście/ albo na miejsce jego Jałowcowego/ tak wiele. Oleju Sesamowego cztery funty. To wszystko warzyć przerzeczonym sposobem/ przez pięć godzin. Moc i skutki tego Oleju.
Wszelakim chorobom/ z zimnych wilgotności pochodzącym/ jest użyteczny/ jako Nerwom/ Żołądkowi/ Wątrobie/ Ślezionie: Mózgu: Nyrkom: Męchyrzowi: Macicy: Mózgu. Nerwom. Żołądkowi. Nyrkom. Wątrobie. Mechirzowi. Ślezienie Macicy. Głowy bolenie.
Głowy boleniu tak w połowicy/ jako uszystkiej/ jakimkolwiek sposobem użyvany. Cerę cudną daje. Zapach ciału daje.
Cerę ciału piękną daje. Także
/ Gwoźdźikow/ po sześći łotow/ Orzechá Muszkátowe^o^/ dźieśięć łotow/ Oleiu Bálsámoweg^o^ łotow dwánaśćie/ álbo ná mieysce iego Iáłowcowego/ ták wiele. Oleiu Sesámowego cztery funty. To wszystko wárzyć przerzeczonym sposobem/ przez pięć godźin. Moc y skutki tego Oleiu.
Wszelákim chorobom/ z źimnych wilgotnośći pochodzącym/ iest vżyteczny/ iáko Nerwom/ Zołądkowi/ Wątrobie/ Sleźionie: Mozgu: Nyrkom: Męchyrzowi: Máćicy: Mozgu. Nerwom. Zołądkowi. Nyrkom. Wątrobie. Mechirzowi. Sleźienie Máćicy. Głowy bolenie.
Głowy boleniu ták w połowicy/ iáko vszystkiey/ iákimkolwiek sposobem vżyvány. Cerę cudną dáie. Zapách ciáłu dáie.
Cerę ćiáłu piękną dáie. Tákże
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 32
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
albo na miejsce jego Jałowcowego/ tak wiele. Oleju Sesamowego cztery funty. To wszystko warzyć przerzeczonym sposobem/ przez pięć godzin. Moc i skutki tego Oleju.
Wszelakim chorobom/ z zimnych wilgotności pochodzącym/ jest użyteczny/ jako Nerwom/ Żołądkowi/ Wątrobie/ Ślezionie: Mózgu: Nyrkom: Męchyrzowi: Macicy: Mózgu. Nerwom. Żołądkowi. Nyrkom. Wątrobie. Mechirzowi. Ślezienie Macicy. Głowy bolenie.
Głowy boleniu tak w połowicy/ jako uszystkiej/ jakimkolwiek sposobem użyvany. Cerę cudną daje. Zapach ciału daje.
Cerę ciału piękną daje. Także temuż ciału zapach wdzięczny czyni. (Mesue.) Paraliszu. Ściatyce. Podagrze. Chyragr
álbo ná mieysce iego Iáłowcowego/ ták wiele. Oleiu Sesámowego cztery funty. To wszystko wárzyć przerzeczonym sposobem/ przez pięć godźin. Moc y skutki tego Oleiu.
Wszelákim chorobom/ z źimnych wilgotnośći pochodzącym/ iest vżyteczny/ iáko Nerwom/ Zołądkowi/ Wątrobie/ Sleźionie: Mozgu: Nyrkom: Męchyrzowi: Máćicy: Mozgu. Nerwom. Zołądkowi. Nyrkom. Wątrobie. Mechirzowi. Sleźienie Máćicy. Głowy bolenie.
Głowy boleniu ták w połowicy/ iáko vszystkiey/ iákimkolwiek sposobem vżyvány. Cerę cudną dáie. Zapách ciáłu dáie.
Cerę ćiáłu piękną dáie. Tákże temuż ciáłu zapách wdźięczny czyni. (Mesue.) Páráliszu. Sciátyce. Podágrze. Chyrágr
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 32
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ sama przez się roście/ na kamienistych wyspach. Przyrodzenie.
NAsza Spikanarda Ogródna jest przyrodzenia rozgrzewającego/ i wysuszającego/ na końcu wtórego stopnia/ albo na początku trzeciego/ otwiera/ ścieńcza/ trawi/ mając cząstki w sobie subtelne i przenikające. Moc i skutki.
Mózgu wszelakim dolegliwościom z zimna pochodzącym jest użyteczna. Jako Nerwom albo Piętym żyłom. Mózgu niedostatkom z zimna. Paraliżu. Kaduku. Subeku.
Slakiem albo powietrzem naruszonym
Padającej niemocy.
Spaniu nad przyrodzenie/ które inni Spikiem/ drudzy Subetem z Arabskiego zowią/ tym sposobem używany.
Wziąć kwiatków Spikanardowych/ Szałwijej/ Cynamonu/ Kwiatu Muszkatowego/ Kardamomu/ Koczanków zamorskich/ albo Syszkowej Lawendy/
/ sámá przez śię rośćie/ ná kámienistych wyspách. Przyrodzenie.
NAszá Spikánárdá Ogrodna iest przyrodzenia rozgrzewáiącego/ y wysuszáiącego/ ná końcu wtorego stopniá/ álbo ná pocżątku trzećiego/ otwiera/ śćieńcza/ trawi/ máiąc cząstki w sobie subtelne y przenikáiące. Moc y skutki.
Mozgu wszelákim dolegliwośćiom z źimná pochodzącym iest vżyteczna. Iáko Nerwom álbo Piętym żyłom. Mozgu niedostatkom z źimná. Páráliżu. Káduku. Subeku.
Slákiem álbo powietrzem náruszonym
Pádáiącey niemocy.
Spániu nád przyrodzenie/ ktore ini Spikiem/ drudzy Subetem z Arábskiego zowią/ tym sposobem vżywány.
Wźiąć kwiatkow Spikánárdowych/ Szałwiiey/ Cynámonu/ Kwiátu Muszkátoweg^o^/ Kárdámomu/ Koczankow zamorskich/ álbo Syszkowey Láwendy/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 40
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
