Przezeń mdły człowiek znowu do swych sił powstaje. Wątrobę naprawuje/ zgołv wielkiej cnoty/ A nade wszystko z serca że złoży kłopoty.
O Luczku. Która z Pań/ ba i z Panien Luczek jada rada/ W rodzeniu każdorocznym nie będzie jej wada. A jeżelić idzie krew nosem dostateczna/ Pójdzie jedno nasmaruj nozdrza nazad wsteczna.
O Pieprzu. Pieprz czarny zwykł wyczyściać humory niezdrowe/ Z tegoż Flegmy strawieniu pomocy gotowe. Biały zaś Pieprz żołądek zwykł mocno ratować/ I piersi od boleści i kaszlu zachować. Yeśli Febra/ Górączka poczyna cię badać/ Przed czasem wziąwszy kilka ziarn/ możesz postradać.
O ciężkości słuchu skąd przypada.
Przezeń mdły człowiek znowu do swych śił powstáie. Wątrobę nápráwuie/ zgołv wielkiey cnoty/ A náde wszystko z serca że zloży kłopoty.
O Luczku. Ktora z Pań/ bá y z Páńien Luczek iada rádá/ W rodzeniu káżdorocznym nie będźie iey wádá. A ieżelić idźie krew nosem dostáteczna/ Poydźie iedno násmáruy nozdrza názad wsteczna.
O Pieprzu. Pieprz czarny zwykł wyczyśćiáć humory niezdrowe/ Z tegosz Phlegmy ztrawieniu pomocy gotowe. Biały záś Pieprz żołądek zwykł mocno rátowáć/ Y pierśi od boleśći y kászlu záchowáć. Yesli Febrá/ Gorączká poczyna ćię bádáć/ Przed czásem wźiąwszy kilká ziarn/ możesz postrádáć.
O ćięszkości słuchu skąd przypada.
Skrót tekstu: OlszSzkoła
Strona: D2v
Tytuł:
Szkoła Salernitańska
Autor:
Hieronim Olszowski
Drukarnia:
Walerian Piątkowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1640
Data wydania (nie wcześniej niż):
1640
Data wydania (nie później niż):
1640
. Męki zaś w osobnośćo tam takie są/ że każdy smysł swą osobliwą katownię cierpi. Nie wytrzymane boleści na najmniejsze żyłeczki rozbierają. Co się tknie ciała naprzód oczy palą owe straszliwe czartowskie larwy/ owe głębokie jaskinie/ owe ciemne piekielnychogniów błyskawice/ owe brzydkie spół potępionych ścierwy. Uszy przerażają wrzaski/ wycia/ bluźnierstwa. Nozdrza swąd nieznosny/ jako psów zgniłych i śmierdzących wieprzów ze symi barłogami opalonych dusi. Smak/ wiecznym głodem i pragnieniem zgorzały siarczystemi wodami/ smoczym sluzem jadowitymi ropami czarci poniewoli w rozdarte paszczęki leją: słowem całe kiedyś pieskliwe ciało/ któremu to listek jeden rożany/ nie równo na puchowym materacu ułożony dolegał: górejące pożary pieką
. Męki zaś w osobnośćo tam tákie są/ że każdy smysł swą osobliwą katownię ćierpi. Nie wytrzymane boleści ná náymnieysze żyłeczki rozbieraią. Co się tknie ćiała naprzod oczy palą owe straszliwe czártowskie larwy/ owe głębokie iáskinie/ owe ćiemne piekielnychogniow błyskawice/ owe brzydkie społ potępionych śćierwy. Vszy przerażaią wrzaski/ wyćiá/ bluznierstwá. Nozdrzá swąd nieznosny/ iáko psow zgniłych y śmierdzących wieprzow ze symi barłogámi opálonych duśi. Smak/ wiecznym głodem y pragnieniem zgorzały śiárczystemi wodámi/ smoczym sluzem iádowitymi ropámi czárći poniewoli w rozdarte paszczęki leią: słowem cáłe kiedyś pieskliwe ćiáło/ ktoremu to listek ieden rożany/ nie rowno ná puchowym máteracu vłożony dolegał: goreiące pożary pieką
Skrót tekstu: BujnDroga
Strona: 162
Tytuł:
Droga do domu
Autor:
Michał Bujnowski
Drukarnia:
Akademia Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Wilno
Region:
ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Tematyka:
religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1688
Data wydania (nie wcześniej niż):
1688
Data wydania (nie później niż):
1688
. náraz. Item R. Resin: Ialap: Merc: dul: aa/ gr: 10. cum elixir: Propr: f. p. Traktat Pierwszy Gdy komu (od bólu głowy) zda się jakby się roztąpić miała.
Wyciśni sok z Bluszczu ziemnego, przydaj do niego oliwy, octu, nacieraj nim nozdrza często. Na ból głowy ustawiczny, i na Katar spadający często na piersi, rzecz doświadczona.
UCzynić Kauteriąód wierzchu głowy, tam gdzie się kości spajają, to spojenie zowie się Sutura cornalis. Pigułki na wszelki ból głowy. R. Mass: PIll: d. Succin: Crat? gr: 15. Resinae Ialap
. náraz. Item R. Resin: Ialap: Merc: dul: aa/ gr: 10. cum elixir: Propr: f. p. Tráktát Pierwszy Gdy komu (od bolu głowy) zda się iákby się roztąpić miałá.
Wyćiśni sok z Bluszczu źiemnego, przyday do niego oliwy, octu, nácieray nim nozdrzá często. Ná bol głowy ustáwiczny, y ná Káthar zpadáiący często ná pierśi, rzecz doświadczona.
UCzynić Kauteryąod wierzchu głowy, tám gdzie się kośći spaiáią, to spoienie zowie się Sutura cornalis. Pigułki ná wszelki bol głowy. R. Mass: PIll: d. Succin: Crat? gr: 15. Resinae Ialap
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 44
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
. Glistom
Glisty i inne chorobactwo z żywota wywodzi/ Korzeń Fiołkowy w wodzie warząc i pijąc. Moczu.
Mocz potężnie pędzi/ też juchę pijąc. Toż Zębów bolenie uśmierza/ często je nią ciepło płocząc. Zapach czyni.
Zuchając go/ ustom przyjemnie zapach daje. Mesua.
Głowę przez kichanie wychędaża/ prochem jego nozdrza zadmuchając. Pleurze.
Pleurze i kłóciu w bokach z prochem i z olejkiem tegoż Fiołkowego Korzenia ciepło namazując/ jest lekarstwem. Toż czyni jucha zwarzonego ciepło używana. W Krzyżach bolenie układa/ olejkiem Kosacowym je namazując. Zielnik D. Symona Syreniusza/ Krzyżombolejącem. Suchości
Suchość Piersi odwilża.
Boleści w nich uśmierza
. Glistom
Glisty y ine chorobáctwo z żywotá wywodźi/ Korzeń Fiołkowy w wodźie wárząc y piiąc. Moczu.
Mocz potężnie pędźi/ też iuchę piiąc. Toż Zębow bolenie vśmierza/ często ie nią ćiepło płocząc. Zapách czyni.
Zuchaiąc go/ vstom przyiemnie zapách dáie. Mesua.
Głowę przez kichánie wychędaża/ prochem iego nozdrza zádmucháiąc. Pleurze.
Pleurze y kłoćiu w bokách z prochem y z oleykiem tegoż Fiołkowego Korzeniá ćiepło námázuiąc/ iest lekárstwem. Toż czyni iuchá zwárzonego ćiepło vżywána. W Krzyżách bolenie vkłáda/ oleykiem Kosacowym ie námázuiąc. Zielnik D. Symoná Syreniuszá/ Krzyżomboleiącem. Suchośći
Suchość Pierśi odwilża.
Boleści w nich vśmierza
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 7
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ćwierci łota. To z winem białym mocnym zmieszać/ a na suknie szarłatnym rozmazawszy przykładać. Złotym żyłkom
Złote żyłki zastanowione i zawarte/ juchą tego Kosacu warzonego naparzając/ otwiera. Toż czyni pod czas korzeń jego/ miasto czopka w stolec wprawiony/ Mesue. Mózg chędoży
Mózg z Flegmy osobliwie czyści/ Sok jego puszczając w nozdrza. Kamień.
Kamień w Nyrkach łamie i wywodzi w Cukrze przyprawiony/ a po dwu łotów na raz używany. Żółtaczce
Żółtą niemoc spądza/ warzony w winie abo w wodzie/ a trunkiem używany/ chociaby puchlina przy tym była. Abo tym sposobem wziąć korzenia Kosacu Swojskiego/ a warzyć go z Mleczem/ z Lakrycją
czwierći łotá. To z winem białym mocnym zmieszáć/ á ná suknie szarłatnym rozmazawszy przykładáć. Złotym żyłkom
Złote żyłki zástánowione y záwárte/ iuchą tego Kosacu wárzone^o^ náparzáiąc/ otwiera. Toż czyni pod czás korzeń iego/ miasto czopká w stolec wprawiony/ Mesue. Mozg chędoży
Mozg z Flágmy osobliwie czyśći/ Sok iego pusczáiąc w nozdrzá. Kamien.
Kámień w Nyrkách łamie y wywodźi w Cukrze przypráwiony/ á po dwu łotow ná raz vżywány. Zołtacce
Zołtą niemoc spądza/ wárzony w winie ábo w wodźie/ á trunkiem vzywány/ chociaby puchliná przy tym byłá. Abo tym sposobem wźiąć korzenia Kosacu Swoyskiego/ á wárzyć go z Mleczem/ z Lákrycyą
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 8
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ za namazaniem. Także. Złotym żyłkom
Złote żyłki otwiera mażąc/ albo Klisterę z niego dając. Szumom w uszu.
Uszu dźwięk i szumienie uśmierza i układa/ z Octem/ z Rutą/ a z Olejkiem Migdałów gorzkich napuszczając. Dioscorydes. Spadkomzawziętem.
Zdawna zawziętemu spadku flusów z głowy/ jest użyteczny/ nozdrza nim we wnątrz namazując/ albo go nosem sarkając/ abowiem je zastanawia. Ślinogorz
Ślinogorz leczy/ garło nim namazując/ abo go z miodową sytą gargaryzując. Dios. Ochrapieniu.
Ochrapieniu u zostrzałości garła/ płokanie z niego jest użyteczne. tenże Strutem.
Świnią wszą/ Zielim:
Koriandrem. Także
Bydłami jadowitymi sturtym/
/ zá námázániem. Tákże. Złotym żyłkom
Złote żyłki otwiera máżąc/ álbo Klisterę z niego dáiąc. Szumom w vszu.
Vszu dźwięk y szumienie vśmierzá y vkłáda/ z Octem/ z Rutą/ á z Oleykiem Migdałow gorzkich nápusczáiąc. Dioscorides. Spadkomzáwźiętem.
Zdawná záwźiętemu spadku flusow z głowy/ iest vżyteczny/ nozdrzá nim we wnątrz námázuiąc/ álbo go nosem sarkáiąc/ ábowiem ie zástánawia. Slinogorz
Slinogorz leczy/ gárło nim námázuiąc/ ábo go z miodową sytą gárgáryzuiąc. Dios. Ochrápieniu.
Ochrápieniu u zostrzáłośći gárłá/ płokánie z niego iest vżyteczne. tenże Strutem.
Swinią wszą/ Zielim:
Koryándrem. Tákże
Bydłámi iádowitymi sturtym/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 11
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
jako przez klisters dany. Taber. Kiszki chędoży
Kiszki chędoży/ z pitym miodem używany.
Odziębionym członkom użyteczny/ pomazującie nim/ albo w oliwie korzeń smażąc i plastrując. Plin. Także Od psa obrażonem
Od psa obrażonym/ tenże plastr służy. Plin. Smrodu z nosa.
Smród z nosa pochodzący oddala/ mażąc nozdrza/ albo sarkając nosem. Szkodzi. Brzemiennym szkodliwy.
Brzemiennym panim szkodliwy/ abowiem płód z żywota wyciąga/ jakokolwiek bądź mazanim/ bądź przez usta używaniem.
SA jeszcze inne sposoby czynienia tego oleju Kosacowego/ u innych lekarzów/ jako u Eginety, który każe wziąć korzenia Kosacu tłuczonego/ Aspalatu/ Ostryżu wonnego/ każdego po
iáko przez klisters dány. Taber. Kiszki chędoży
Kiszki chędoży/ z pitym miodem vżywány.
Odźiębionym członkom vżyteczny/ pomázuiącie nim/ álbo w oliwie korzeń smáżąc y plastruiąc. Plin. Tákże Od psá obráżonem
Od psa obráżonym/ tenże plastr służy. Plin. Smrodu z nosá.
Smrod z nosá pochodzący oddala/ máżąc nozdrzá/ álbo sarkáiąc nosem. Szkodźi. Brzemiennym szkodliwy.
Brzemiennym pánim szkodliwy/ ábowiem płod z żywotá wyćiąga/ iákokolwiek bądź mázánim/ bądź przez vstá vżywániem.
SA iescze ine sposoby czynienia tego oleiu Kosacowego/ v inych lekárzow/ iáko v AEginety, ktory każe wźiąć korzenia Kosacu tłuczonego/ Aspálátu/ Ostryżu wonnego/ káżdego po
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 12
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ i oczy tym pomazować.
Bywa też z tego Nardusu lekarstwo przeciwko serdecznej mdłości/ która z niesposobności i zaplugawienia ust żołądkowych pochodzi/ w wodzie zimnej roztarty/ i trunkiem używany. Zielnik D. Simona Syrenniusza. Mdłości serdeczne. Mózg posila.
Mózg mdły i zaziębiony rozgrzewa i posila swym zapachem. Także jego proch w nozdrza puszczając. Toż czyni/ do ługu go kładąc/ a głowę przemywać.
Do Rheubarbarum moczonego bywa trochę korzenia jego przydano/ dla więtszej potężności w skutkach jego. Dziegnie. Gnilcu
Dzięgnę i
Gnilec w uściech leczy/ jego prochem zasypując je. Macice do płodu sposabia/ zimną rozgrzewa/ vilgotną wysusza/ plugawą wychędaża.
/ y oczy tym pomázowáć.
Bywa też z tego Nárdusu lekárstwo przećiwko serdeczney mdłośći/ ktora z niesposobnośći y záplugáwienia vst żołądkowych pochodźi/ w wodźie źimney rostárty/ y trunkiem vżywány. Zielnik D. Simoná Syrenniuszá. Mdłośći serdeczne. Mozg posila.
Mozg mdły y záźiębiony rozgrzewa y pośila swym zapáchem. Tákże iego proch w nozdrzá pusczáiąc. Toż cżyni/ do ługu go kłádąc/ á głowę przemywáć.
Do Rheubarbarum moczonego bywa trochę korzenia ie^o^ przydano/ dla więtszey potężnośći w skutkách iego. Dźiegnie. Gnilcu
Dźięgnę y
Gnilec w vśćiech leczy/ ieg^o^ prochem zásypuiąc ie. Mácice do płodu sposabia/ źimną rozgrzewa/ vilgotną wysusza/ plugáwą wychędaża.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 32
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Tok wszelaki krwie/ tak z otworzenia zbytniego złotych żyłek/ jako krwawej/ albo Czerwonej biegunki/ wszelakim sposobem używane/ osobliwie w winie moczone/ jest pewnym i doświadczonym ratunkiem. Także Krwie plującym.
Krwią plującym/ jest lekarstwem/ tak pijąc z nim/ i jedząc. Z nosa zbytni Tok krwawy zawściąga/ korzeń w nozdrza włożony/ albo nać jego na czoło przykładana. Toż korzeń jego w ręku trzymany czyni. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Toku zbytniemu. Kancer.
Kancer wrzód goi. Fistule.
Fistuły i wrzody. Ranom i sadzelom.
Rany wszelakie i sadzele Sokiem tego ziela zakrapiając/ a samo ziele zwierzchu plastrując leczy.
Tok wszeláki krwie/ ták z otworzenia zbytniego złotych żyłek/ iáko krwáwey/ álbo Czerwoney biegunki/ wszelákim sposobem vżywáne/ osobliwie w winie moczone/ iest pewnym y doświadczonym rátunkiem. Tákże Krwie pluiącym.
Krwią pluiącym/ iest lekárstwem/ ták piiąc z nim/ y iedząc. Z nosá zbytni Tok krwáwy záwśćiąga/ korzeń w nozdrzá włożony/ álbo nać iego ná czoło przykłádána. Toż korzeń iego w ręku trzymány czyni. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Toku zbytniemu. Káncer.
Káncer wrzod goi. Fistule.
Fistuły y wrzody. Ránom y sadzelom.
Rány wszelákie y sadzele Sokiem tego źiela zákrapiáiąc/ á sámo źiele zwierzchu plastruiąc leczy.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 84
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
swą wilgotności w głowie grube i klejowate/ zimne: jako są flegmiste/ rościeńczają/ rozprawują/ rzedzą/ i nosem je wywodzą. (Turn.) Surowości.
Surowości z Żołądka wyprowadzą. (tenże.
Głowę kto ma z Rymy pełną/ a nosem nic nie odchodzi: rozerznąć korzeń/ a sokiem jego żółtym nozdrza namazać: Tak abowiem mózg wyczyści. Toż czyni Mózg wyczyścia. Item.
Korzeń w uściech żuchany. Głowy boleniu.
Bolenie głowy układa/ także go żuchając albo i Sok w nozdrza puszczając. Oddechom.
Oddechy i Sklepy w mózgu.
Sklepy w mózgu zatkane/ otwiera i wychędaża. Przeto Paraliżowi.
Paraliżem naruszonym/
swą wilgotnośći w głowie grube y kliiowáte/ źimne: iáko są flegmiste/ rośćieńczáią/ rospráwuią/ rzedzą/ y nosem ie wywodzą. (Turn.) Surowośći.
Surowośći z Zołądká wyprowadzą. (tenże.
Głowę kto ma z Rymy pełną/ á nosem nic nie odchodźi: rozerznąć korzeń/ á sokiem iego żołtym nozdrzá námázáć: Ták ábowiem mozg wyczyśći. Toż czyni Mozg wyczyśćia. Item.
Korzeń w vściech żuchány. Głowy boleniu.
Bolenie głowy vkłáda/ tákże go żucháiąc álbo y Sok w nozdrzá pusczáiąc. Oddechom.
Oddechy y Sklepy w mozgu.
Sklepy w mozgu zátkáne/ otwiera y wychędaża. Przeto Páráliżowi.
Páráliżem náruszonym/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 87
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
