trzeba będzie i inne posty także summować/ wtedy nie pisz tylko jednę z tych liczb/ która jest sama przez się/ a drugą/ która dziesiątki znaczy/ w pamięci chowaj/ którą zaś do bliższej posty summy trzeba przykładać/ jako to
Przydając tedy 7. do 9. uczyni mi i16. a ponieważ już dwa numery/ także iż jeszcze inne posty trzeba summować/ pisze tedy tę samę sześć przez się/ równo pod pierwszą postą/ a 1 co dziesięć waży w pamięci schowam. W pamięci chować/ rozumie się to/ napisać sobie na ustroniu tę liczbę/ aby się nie zapomniało wiele było. Potym summując tę drugą postę/ znajduję
trzebá będźie y inne posty tákże summowáć/ wtedy nie pisz tylko iednę z tych liczb/ ktora iest sámá przez się/ á drugą/ ktora dźiesiątki znáczy/ w pámięći choway/ ktorą záś do bliższey posty summy trzebá przykłádáć/ iáko to
Przydáiąc tedy 7. do 9. vczyni mi i16. á ponieważ iuż dwá numery/ tákże iż ieszcze inne posty trzebá summowáć/ pisze tedy tę sámę sześć przez się/ rowno pod pierwszą postą/ á 1 co dźieśięć waży w pámięći schowam. W pámięći chowáć/ rozumie się to/ nápisáć sobie ná vstroniu tę liczbę/ áby sie nie zápomniáło wiele było. Potym summuiąc tę drugą postę/ znáyduię
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 8
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
9
- 26 10 -3 -20
12 5 3 18
Fl. fl.
186
6
Summa F.
4698
0
8
A jakoż ja mam poznać jeżeli dobrze porachowałem? Kiedy będziesz wymazował po 9. tak od tych zwierzchnich nad linią summ/ jako też i od tej summy co pod linią/ a jeżeli równe Numery zostają/ tedy dobrze rachowałeś/ jako tu widzisz: Część Pierwsza
od zwierzchnich 0 od spodniej także 0
A jeżeli nierówne/ to źle rachowałeś/ jednak pamiętać o tym/ iż ta proba nie idzie gdy już z groszów złote uczynisz/ ale ta napewniejs nazas rachować/ to jest/ jeśliś do góry liczbę
9
- 26 10 -3 -20
12 5 3 18
Fl. fl.
186
6
Summa F.
4698
0
8
A iákoż ia mam poznáć ieżeli dobrze poráchowałem? Kiedy będźiesz wymázował po 9. ták od tych zwierzchnich nad linią summ/ iáko też y od tey summy co pod linią/ á ieżeli rowne Numeri zostáią/ tedy dobrze ráchowałeś/ iáko tu widźisz: Część Pierwsza
od zwierzchnich 0 od spodniey tákże 0
A ieżeli nierowne/ to źle ráchowałeś/ iednák pámiętáć o tym/ iż tá probá nie idźie gdy iuż z groszow złote vczynisz/ ale tá napewnieys názas ráchowáć/ to iest/ ieśliś do gory liczbę
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 13
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
zostaje/ którą piszę pod linią. Co z drugą także czynię/ mówiąc: 2 od 5 zostaje mi 3 którą pod linią napisawszy/ także i z tymi dalszym poczynam sobie/ mówiąc: 1 od 2 zostaje mi jedna/ którą równo pod tą napisawszy/ będzie tak:
Resta. Czwarty, Kiedy zaś równe będą Numery/ tak na wierzchniej rydze/ jako i na spodniej/ tedy pod linią napisać 0 nullę/ i to tylko w ten czas/ kiedy w posrzodku liczby abo na początku będzie/ lecz kiedy na ostatku/ tedy nic nie pisać/ jako tu widzisz: Część Pierwsza
Resta. Piąty, A jeżeli się mniejsza trafi
zostáie/ ktorą piszę pod linią. Co z drugą tákże czynię/ mowiąc: 2 od 5 zostáie mi 3 ktorą pod linią nápisáwszy/ tákże y z tymi dalszym poczynam sobie/ mowiąc: 1 od 2 zostáie mi iedná/ ktorą rowno pod tą nápisawszy/ będźie tak:
Restá. Czwarty, Kiedy záś rowne będą Numery/ ták ná wierzchniey rydze/ iáko y ná spodniey/ tedy pod linią nápisáć 0 nullę/ y to tylko w ten czás/ kiedy w posrzodku liczby ábo ná początku będźie/ lecz kiedy ná ostátku/ tedy nic nie pisáć/ iáko tu widźisz: Część Pierwsza
Restá. Piąty, A ieżeli się mnieysza tráfi
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 15
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
posty wziąwszy jednę/ którąkolwiek na krzyż do drugiej posty/ jako 3 od 8/ abo 2 od 7/ i zostaje zarówno 5/ które pisze pod linią tak
7
X
3
8
2
5
6
I uczyni ja o i na tabule 56. Ale iż się trafia/ że będzie na pierwszej poście za produkt dwa Numery/ jako to 3 razy 4 czynią 12/ gdy taka liczba będzie
7
X
3
6
4
4
2 Część Pierwsza.
Przetoż jednę także pisać/ a jednę co 10 waży w pamięci schować/ a potym co po subtrakcji zostanie przydać do tego/ który to fortel nie tak dla potrzeby/ napisałem/ jako
posty wźiąwszy iednę/ ktorąkolwiek ná krzyż do drugiey posty/ iáko 3 od 8/ ábo 2 od 7/ y zostáie zarowno 5/ ktore pisze pod linią ták
7
X
3
8
2
5
6
I vczyni iá o y ná tábule 56. Ale iż się tráfia/ że będźie ná pierwszey pośćie zá produkt dwá Numeri/ iáko to 3 rázy 4 czynią 12/ gdy táka liczbá będźie
7
X
3
6
4
4
2 Część Pierwsza.
Przetoż iednę tákże pisać/ á iednę co 10 waży w pámięći zchowáć/ á potym co po subtráktiey zostánie przydáć do tego/ ktory to fortel nie ták dla potrzeby/ nápisałem/ iáko
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 25
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
: jeśli po 6/ to 3 rzędy/ a dwie zostaną/ i tak o innych rozumiej. I.Iuż teraz zrozumiałem/ ale nie wiem jako to w rachunku zrozumieć i pisać? A. Zrozumiesz dobrze i to/ gdy tylko te dziewięć punkta będziesz pamiętał. Pierwszy Punkt, Abyś wiedział iż się numery do Diuizjej nie tak jako do Multiplikowania/ abo Addycjej stawiają/ bo do multiplikowania od prawej ręki spodnia się ryga zaczyna/ ale do Diuizjej już od lewej/ jako w tym przykładzie widzisz: Część Pierwsza
Drugi, Trzeba wiedzieć/ iż tylko dwie rydze należą do tego sposobu/ pierwsza zwierzchnia ma być zawsze większa niż spodnia
: iesli po 6/ to 3 rzędy/ á dwie zostáną/ y ták o innych rozumiey. I.Iuż teraz zrozumiałem/ ále nie wiem iáko to w ráchunku zrozumieć y pisáć? A. Zrozumiesz dobrze y to/ gdy tylko te dźiewięć punktá będźiesz pámiętał. Pierwszy Punkt, Abyś wiedźiał iż się numery do Diuizyey nie ták iáko do Multiplikowánia/ ábo Addicyey stáwiáią/ bo do multiplikowánia od práwey ręki spodnia się rygá záczyna/ ále do Diuizyey iuż od lewey/ iáko w tym przykładźie widźisz: Część Pierwsza
Drugi, Trzebá wiedźieć/ iż tylko dwie rydze należą do tego sposobu/ pierwsza zwierzchnia ma bydź záwsze większa niż spodnia
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 31
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
ż zmasz tę na quotiencie/ a napisz większą/ i będzie tać dobry przykład: o całej Liczbie.
Siódmy. Pamiętać i wiedzieć też to masz/ iż gdy będzie wiele Numerów do subtrahowania/ tedy masz tak sobie postępować/ i wszystkie nauki zachować/ jakom cię w subtrakcjej nauczył. Ósmy. A kiedy dwa Numery abo więcej będą na rydze dzielnika/ jako to/ kiedy trzeba będzie między 32 abo więcej podzielac złotych 1952/ tedy masz tak obadwa Numery postawić/ zachowując punkt czwarty tego Roździału/ aby jeżeli zaraz mniejsza na początku na rydze mnóstwa będzie/ tedy dzielnika w głąb pomkniej jako tu widzisz.
Które będę ja tak/ (
ż zmasz tę na quotienćie/ á napisz większą/ y będźie tać dobry przykład: o cáłey Liczbie.
Siodmy. Pámiętáć y wiedźieć też to masz/ iż gdy będźie wiele Numerow do subtráhowánia/ tedy masz ták sobie postępowáć/ y wszystkie náuki záchowáć/ iákom ćię w subtrákcyey náuczył. Osmy. A kiedy dwá Numery ábo więcey będą ná rydze dźielniká/ iáko to/ kiedy trzebá będźie między 32 ábo wiecey podźielác złotych 1952/ tedy masz tak obádwá Numery postáwić/ zachowuiąc punkt czwarty tego Roźdźiału/ aby ieżeli záraz mnieysza ná początku ná rydze mnostwá będźie/ tedy dźielniká w głąb pomkniey iáko tu widźisz.
Ktore będę ia tak/ (
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 37
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
32 abo więcej podzielac złotych 1952/ tedy masz tak obadwa Numery postawić/ zachowując punkt czwarty tego Roździału/ aby jeżeli zaraz mniejsza na początku na rydze mnóstwa będzie/ tedy dzielnika w głąb pomkniej jako tu widzisz.
Które będę ja tak/ (a ty potym tymiż słowy) diuidował/ a oamiętaj jako się tu Numery mieszają. Naprzód mówię 3 w 19/ mam 6 razy/ które 6 piszę na quotiencie/ i multiplikuję nazad tym quotientem 6 te obadwa Numery dzielnika tak/ mówiąc: 6 razy 2/ uczynią 12/ iż dwa numery/ a według Punktu piątego Multiplikacjej/ piszę 2 pod 6/ a 1 w pamięci dla drugiej
32 ábo wiecey podźielác złotych 1952/ tedy masz tak obádwá Numery postáwić/ zachowuiąc punkt czwarty tego Roźdźiału/ aby ieżeli záraz mnieysza ná początku ná rydze mnostwá będźie/ tedy dźielniká w głąb pomkniey iáko tu widźisz.
Ktore będę ia tak/ (á ty potym tymiż słowy) diuidował/ á oámiętay iako się tu Numery mieszáią. Naprzod mowię 3 w 19/ mam 6 rázy/ ktore 6 piszę ná quotienćie/ y multiplikuię názad tym quotientem 6 te obádwá Numery dźielniká ták/ mowiąc: 6 rázy 2/ vczynią 12/ iż dwá numery/ á według Punktu piątego Multiplikácyey/ piszę 2 pod 6/ á 1 w pámięći dla drugiey
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 37
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
/ którą także przekreśliwszy/ tę rygę mażę co pod dzielnikem/ i będzie tak:
A iż zostaje na wierzchu 32/ a na rydze dzielnika jest jeszcze plac/ co się rozumie iż jeszcze trzeba/ tymiż Numerami dzielnika dzielić/ więc piszę znowu dzielnika tak: o całej Liczbie
To jest/ gdyby nie te pierwsze Numery/ miałoby tak być:
Poczynam tedy jako i pierwej/ mówiąc: 3 w 3/ mam 1 raz/ który na quotiencie wedle pierwszej liczby 6 piszę/ i mówię nazad/ 1 raz 2/ są 2/ a ponieważ też u dzielnika 2/ jakom ci wyżej namienił/ iż 1 nie multiplikuje/
/ ktorą tákże przekreśliwszy/ tę rygę máżę co pod dźielnikem/ y będźie ták:
A iż zostáie ná wierzchu 32/ á ná rydze dźielniká iest ieszcze plac/ co się rozumie iż ieszcze trzebá/ tymiż Numerámi dźielniká dźielić/ więc piszę znowu dźielniká ták: o cáłey Liczbie
To iest/ gdyby nie te pierwsze Numery/ miałoby ták bydź:
Poczynam tedy iáko y pierwey/ mowiąc: 3 w 3/ mam 1 raz/ ktory ná quotienćie wedle pierwszey liczby 6 piszę/ y mowię názad/ 1 raz 2/ są 2/ á ponieważ też v dźielniká 2/ iákom ći wyżey námienił/ iż 1 nie multiplikuie/
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 39
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
. O Liczeniu abo Znaniu łamanej Liczby. Część Druga
I.Coż ja mam w tej figurze pamiętać/ abym te złamane Numery mógł znać? A. Pięć Punktów/ a te bardzo dobrze trzeba pamiętać/ gdyż na nich wszytka nauka o łamanej liczbie zawisła. Pierwszy Punkt, Wiedz o tym/ iż te Numery lubo takież są jako i w całej/ jednak nie tak ważą jako w całej/ bo choć ja napiszę 2/3 to ta liczba będzie znaczyła/ abo 8/ abo 5/ abo inną summę/ a to według materyj/ i miejsca przy czym stoi. Bo kiedy ja napiszę taką liczbę ½ podle całej
. O Liczeniu ábo Znániu łamáney Liczby. Część Druga
I.Coż ia mam w tey figurze pámiętáć/ ábym te złamáne Numery mogł znáć? A. Pięć Punktow/ á te bárdzo dobrze trzebá pámiętáć/ gdyż ná nich wszytká náuká o łamáney liczbie záwisłá. Pierwszy Punkt, Wiedz o tym/ iż te Numery lubo tákież są iáko y w cáłey/ iednák nie ták ważą iáko w cáłey/ bo choć ia nápiszę 2/3 to tá liczbá będźie znáczyłá/ ábo 8/ ábo 5/ ábo inną summę/ á to według máteryi/ y mieyscá przy czym stoi. Bo kiedy ia nápiszę táką liczbę ½ podle cáłey
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 46
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
rozumieć masz/ jako to kiedy będzie napisano 3 ½ funta/ 3 ½ kamienia/ 3 ½ łokcia/ także kiedy napiszą 2 ¼ łokcia/ 2 ¼ funta/ masz rozumieć/ iż to łokieć/ funt/ kamień jest rozdzielony na cztery części/ etc. Z których tedy nauk trzymam iż zrozumiałeś/ jako te Numery valor biorą na się różny/ a to dla miejsca/ i materyj przy której się kładzie. Drugi, Iż się te Numery (pamiętać dobrze/ bo ten jest fundament nauki) co pod linią zowią Rachmistrze Namieniączem, co zaś nad linią zowią Licznikiem, to tak rozumieć/ iż na wiele części cała rzecz podzielona jest
rozumieć masz/ iáko to kiedy będźie nápisano 3 ½ funtá/ 3 ½ kámieniá/ 3 ½ łokćiá/ tákże kiedy nápiszą 2 ¼ łokćiá/ 2 ¼ funtá/ masz rozumieć/ iż to łokieć/ funt/ kámień iest rozdźielony ná cztery częśći/ etc. Z ktorych tedy náuk trzymam iż zrozumiałeś/ iáko te Numery valor biorą ná się rożny/ á to dla mieyscá/ y máteryi przy ktorey się kłádźie. Drugi, Iż się te Numery (pámiętáć dobrze/ bo ten iest fundáment náuki) co pod linią zowią Ráchmistrze Námieniączem, co záś nád linią zowią Licznikiem, to ták rozumieć/ iż ná wiele częśći cáła rzecz podźielona iest
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 47
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
