/ jako mały/ z korzeniem i z nacią w białym winie warzyć/ a tym oczy często wymywać dobrze. Pod czas też po kropce tego wina w nie wpuszczać. Słonecznicom w oczach.
Słonecznicom w oczach/ to jest/ gdy kto na świało patrzyć niemoże: Wziąć Kozłkowego Soku ze dwie łyżce/ Soku z Opichu/ z Barwinku/ Przeklaryfikowanych po łyżce dobrej/ w tych chusteczkę chędogą niekrochmalną maczać/ i na oczy przykładać: a skoro uschnie/ znowu zmaczać/ i tak długo czynić/ ażby wolny wzrok był. Oczom krwią zaszłym.
Oczóm krwią zaszłym i zaciekłym doświadczone lekarstwo: Wziąć Soku Roschodnikowego/ Kozłkowego/ Opichowego/ Podróżnikowego
/ iáko máły/ z korzeniem y z naćią w białym winie wárzyć/ á tym oczy często wymywáć dobrze. Pod czás też po kropce tego winá w nie wpusczáć. Słonecznicom w oczách.
Słonecznicom w oczách/ to iest/ gdy kto ná świáło pátrzyć niemoże: Wźiąć Kozłkowego Soku ze dwie łyszce/ Soku z Opichu/ z Bárwinku/ Przeklaryfikowánych po łyszce dobrey/ w tych chusteczkę chędogą niekrochmálną maczáć/ y ná oczy przykłádáć: á skoro vschnie/ znowu zmaczáć/ y ták długo czynić/ áżby wolny wzrok był. Oczom krwią zászłym.
Oczóm krwią zászłym y záćiekłym doświádczone lekárstwo: Wźiąć Soku Roschodnikowego/ Kozłkowego/ Opichowego/ Podrożnikowego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 51
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ rozgrzewa i wysusza/ na końcu wtórego stopnia/ albo na początku trzeciego/ rościeńcza/ otwiera/ wyciera/ ścieńcza/ pobudza i posila/ rozprawuje/ rozsiekuje. Mniejszy ze wszech nasilniejsz i napotężniejszy/ bo ostrzejszy. Wtóre ma po nim miejsce średni. Poślednie pierwszy. Podmiot.
W Niedostatku korzenia Biedrzeńcowego/ możemy Macedońskiego Opichu/ albo Pietruszki używać: tak też namiejsce jej Biedrzeńcu/ tak korzenia/ jako nasienia. Moc i skutki. Zielnik D. Simona Syrenniusa.
Korzenie tych naszych Biedrzenców/ a ile do zaprawienia potraw miasto pieprzu/ pospolitemu człowiekowi jest bardzo dobry/ ususzywszy go i miałko utłukszy. Abowiem Żołądek/ Wątrobę/ Nerki/
/ rozgrzewa y wysusza/ ná końcu wtorego stopniá/ álbo ná początku trzećiego/ rośćieńcza/ otwiera/ wyćiera/ śćieńcza/ pobudza y pośila/ rozpráwuie/ rozśiekuie. Mnieyszy ze wszech naśilnieysz y napotężnieyszy/ bo ostrzeyszy. Wtore ma po nim mieysce średni. Poślednie pierwszy. Podmiot.
W Niedostátku korzeniá Biedrzeńcowego/ możemy Mácedońskiego Opichu/ álbo Pietruszki vżywáć: ták też námieysce iey Biedrzeńcu/ ták korzenia/ iáko naśienia. Moc y skutki. Zielnik D. Simoná Syrenniusá.
Korzenie tych nászych Biedrzencow/ á ile do zápráwienia potraw miásto pieprzu/ pospolitemu człowiekowi iest bárdzo dobry/ vsuszywszy go y miáłko vtłukszy. Abowiem Zołądek/ Wątrobę/ Nerki/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 63
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
1.
TRojaki Jeleni Opich/ dwój biały/ to jest mały i wielki. Trzeci czarny/ Opich biały Jeleni/ mniejszy/ ma korzeń biały/ miąższy na wierzchu którego wychodzą jako szczecinki jakie/ albo szczotka/ zbronatna szarawe/ kołem jako szczotka pochodzące. Korzeń zapachu przyjemnego/ jako kramne kadzidło/ smaku ostrogorzkiego. Liścia Opichu wodnego/ jeno więtsze/ krzyżowate/ a około krajów zlekka karbowane. Kłącze na półtora łokcia wzwyż/ gałęziste/ na wierzchu okołki oganiste/ kwieciem białym okwitające/ z których po tym Nasienie obdłużne/ cienkie i lekkie/ Dzięgielowemu barzo podobne. Zapachu tegoż co i korzeń/ smaku ostrego/ i usta rozpalającego Korzeń
1.
TRoiáki Ieleni Opich/ dwoy biały/ to iest máły y wielki. Trzeći czarny/ Opich biały Ieleni/ mnieyszy/ ma korzeń biały/ miąższy ná wierzchu ktorego wychodzą iáko sczećinki iákie/ álbo sczotká/ zbronatná száráwe/ kołem iáko sczotká pochodzące. Korzeń zapáchu przyiemnego/ iáko kramne kádźidło/ smáku ostrogorzkiego. Liśćia Opichu wodnego/ ieno więtsze/ krzyżowáte/ á około kráiow zlekká kárbowáne. Kłącze ná połtorá łokćiá wzwysz/ gáłęźiste/ ná wierzchu okołki ogániste/ kwiećiem białym okwitáiące/ z ktorych po tym Naśienie obdłużne/ ćienkie y lekkie/ Dźięgielowemu barzo podobne. Zapáchu tegoż co y korzeń/ smáku ostrego/ y vstá rospaláiące^o^ Korzeń
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 165
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
zarazy morowej/ samo korzenie tego ziela dając im. Albo także z jagodami Jałowcowymi dobrze utłukszy/ a z popiołem drzewa Jałowcowego/ i z popiołem tegoż ziela/ dawając im z karmią jeść. Jest im doświadczonym lekarstwem. Item.
Może też proch taki być dla nich uczyniony: Korzenia wziąć białego i czarnego/ Opichu Jeleniego/ Opichu skalnego/ Jagód Jałowcowych po pół funta Dziewięsiłu z korzeniem/ Lubczykowego korzenia/ po ćwierci funta. To wszystko miałko utrzeć/ a przerzeczonym obyczajem Bydłu z ich karmią dawać. MIeka bydłu obfitość daje.
Samego też liścia i kłączem Opichów Jelenich/ bydłu rogatemu/ Owcom/ Kozom/ krowom/ wołom/ utłukszy
zarázy morowey/ sámo korzenie tego źiela dáiąc im. Albo tákże z iágodámi Iáłowcowymi dobrze vtłukszy/ á z popiołem drzewá Iáłowcowego/ y z popiołem tegoż źiela/ dawáiąc im z karmią ieść. Iest im doświadczonym lekárstwem. Item.
Może też proch táki być dla nich vczyniony: Korzeniá wźiąć białeg^o^ y czarnego/ Opichu Ieleniego/ Opichu skálnego/ Iágod Iáłowcowych po poł funtá Dźiewięśiłu z korzeniem/ Lubsczykowego korzeniá/ po czwierći funtá. To wszystko miáłko vtrzeć/ á przerzeczonym obyczáiem Bydłu z ich karmią dawáć. MIeká bydłu obfitość dáie.
Sámego też liśćia y kłączem Opichow Ielenich/ bydłu rogátemu/ Owcom/ Kozom/ krowom/ wołom/ vtłukszy
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 166
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
samo korzenie tego ziela dając im. Albo także z jagodami Jałowcowymi dobrze utłukszy/ a z popiołem drzewa Jałowcowego/ i z popiołem tegoż ziela/ dawając im z karmią jeść. Jest im doświadczonym lekarstwem. Item.
Może też proch taki być dla nich uczyniony: Korzenia wziąć białego i czarnego/ Opichu Jeleniego/ Opichu skalnego/ Jagód Jałowcowych po pół funta Dziewięsiłu z korzeniem/ Lubczykowego korzenia/ po ćwierci funta. To wszystko miałko utrzeć/ a przerzeczonym obyczajem Bydłu z ich karmią dawać. MIeka bydłu obfitość daje.
Samego też liścia i kłączem Opichów Jelenich/ bydłu rogatemu/ Owcom/ Kozom/ krowom/ wołom/ utłukszy z solą dawać
sámo korzenie tego źiela dáiąc im. Albo tákże z iágodámi Iáłowcowymi dobrze vtłukszy/ á z popiołem drzewá Iáłowcowego/ y z popiołem tegoż źiela/ dawáiąc im z karmią ieść. Iest im doświadczonym lekárstwem. Item.
Może też proch táki być dla nich vczyniony: Korzeniá wźiąć białeg^o^ y czarnego/ Opichu Ieleniego/ Opichu skálnego/ Iágod Iáłowcowych po poł funtá Dźiewięśiłu z korzeniem/ Lubsczykowego korzeniá/ po czwierći funtá. To wszystko miáłko vtrzeć/ á przerzeczonym obyczáiem Bydłu z ich karmią dawáć. MIeká bydłu obfitość dáie.
Sámego też liśćia y kłączem Opichow Ielenich/ bydłu rogátemu/ Owcom/ Kozom/ krowom/ wołom/ vtłukszy z solą dawáć
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 166
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ Nasienie Jelenich Opichów otwiera/ i wychędaża/ z Winem słodkim/ nie wapiennym/ albo z miodową sytą pić/ dając. Tymże sposobem ich używając. Kamieni:
Kamień w Nyrkach krzą: Macicy.
Macicę zaziębioną rozgrzewają: MIesięcznej.
Miesięczną Paniom/ nad przyrodzenie zatrzymaną/ wywodzą/ Korzeń tak białego/ jako czarnego Opichu Jeleniego/ po kwincie z winem białym/ albo z wodką z nich wyciągnioną/ ciepło na czczo i na noc pijąc. Też kąpiel sobie z niego po pas czyniąc/ toż czyni. Mleka mamkom obgitość daje.
Mleka Mamkom obfitość Opichu czarnego liście daje/ po ćwierci łota na raz go w trunku biorąc. Paniom Miesięczną
/ Naśienie Ielenich Opichow otwiera/ y wychędaża/ z Winem słodkim/ nie wapiennym/ álbo z miodową sytą pić/ dáiąc. Tymże sposobem ich vżywáiąc. Kámieni:
Kámień w Nyrkách krzą: Máćicy.
Mácicę záźiębioną rozgrzewáią: MIeśięczney.
Mieśięczną Pániom/ nád przyrodzenie zátrzymáną/ wywodzą/ Korzeń ták białego/ iáko czarnego Opichu Ieleniego/ po kwincie z winem białym/ álbo z wodką z nich wyćiągnioną/ ćiepło ná czczo y ná noc piiąc. Też kąpiel sobie z niego po pás czyniąc/ toż czyni. Mleká mamkom obgitość daie.
Mleká Mámkom obfitość Opichu czarnego liśćie dáie/ po czwierći łotá ná raz go w trunku biorąc. Pániom Mieśięczną
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 166
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.
Miesięczną Paniom/ nad przyrodzenie zatrzymaną/ wywodzą/ Korzeń tak białego/ jako czarnego Opichu Jeleniego/ po kwincie z winem białym/ albo z wodką z nich wyciągnioną/ ciepło na czczo i na noc pijąc. Też kąpiel sobie z niego po pas czyniąc/ toż czyni. Mleka mamkom obgitość daje.
Mleka Mamkom obfitość Opichu czarnego liście daje/ po ćwierci łota na raz go w trunku biorąc. Paniom Miesięczną chorobę wzbudzają i wywodzą/ wszytkie Jelenie Opichy/ i każdy zosobna/ warząc w wodzie a lejkiem parę w otwór łona ciepło puszczając. Też kąpanie z nich po pas czyniąc/ toż bywa. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Miesięcznej
.
Mieśięczną Pániom/ nád przyrodzenie zátrzymáną/ wywodzą/ Korzeń ták białego/ iáko czarnego Opichu Ieleniego/ po kwincie z winem białym/ álbo z wodką z nich wyćiągnioną/ ćiepło ná czczo y ná noc piiąc. Też kąpiel sobie z niego po pás czyniąc/ toż czyni. Mleká mamkom obgitość daie.
Mleká Mámkom obfitość Opichu czarnego liśćie dáie/ po czwierći łotá ná raz go w trunku biorąc. Pániom Mieśięczną chorobę wzbudzáią y wywodzą/ wszytkie Ielenie Opichy/ y káżdy zosobná/ wárząc w wodźie á leykiem párę w otwor łoná ćiepło pusczáiąc. Też kąpánie z nich po pás czyniąc/ toż bywa. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Mieśięczney
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 166
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ olejku rożanego/ abo w niedostatku/ oliwy łoty trzy/ ktemu przymieszaj soku ziela Sklenicznik nazwanego/ abo w niedostatku soku Opichowego łotów cztery: zagrzej ciepło/ a daj koniowi pić przez dni sześć/ a ozdrowieje. Czwarte. Insze.
Weźmi Foenum Graecum, to jest Kozorożca/ wyciśni z niego soku z potrzebę/ Opichu/ Ruty/ Hizopu/ Mellilotum, to jest Komunii po garści jednej każdego z nich/ a warz to wszytko prawie dobrze w tym soku/ potym przecadziwszy i wycisnąwszy dobrze/ wlej ciepło w gardło po grzeble. Maść którą mazać czasu Febry.
Weźmi Rożej Funt 1. oliwy starej funt 2. octu dobrego pułtora funta
/ oleyku rożánego/ ábo w niedostátku/ oliwy łoty trzy/ ktemu przymieszay soku źiela Sklenicznik názwánego/ ábo w niedostátku soku Opichowego łotow cztery: zágrzey ćiepło/ á day koniowi pić przez dni sześć/ á ozdrowieie. Czwarte. Insze.
Weźmi Foenum Graecum, to iest Kozorożcá/ wyćiśni z niego soku z potrzebę/ Opichu/ Ruty/ Hizopu/ Mellilotum, to iest Komuniey po gárśći iedney kożdego z nich/ á warz to wszytko práwie dobrze w tym soku/ potym przecádźiwszy y wyćisnąwszy dobrze/ wley ćiepło w gárdło po grzeble. Máść ktorą mázáć czásu Febry.
Weźmi Rożey Funt 1. oliwy stárey funt 2. octu dobrego pułtorá funtá
Skrót tekstu: DorHip_II
Strona: Niij
Tytuł:
Hippica to iest o koniach księgi_II
Autor:
Krzysztof Dorohostajski
Drukarnia:
Andrzej Piotrkowczyk
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1603
Data wydania (nie wcześniej niż):
1603
Data wydania (nie później niż):
1603
jako najdłuższy/ a żywot mazać oliwą. Insze.
Uczyń gałek z słoniny starej/ jako się przedtym uczyło/ rozwarz je z winem starym Węgierskim/ aż się rozpuszczą/ a dawaj pić lejąc w gardło po trzy dni/ na każdy raz po kwarcie jednej. Insze.
Weźmi liścia kapuścianego/ zbij dobrze z równą częścią Opichu zielonego/ wyciśni/ a ten skoro zmieszaj z winem białym/ i wlej koniowi przez nozdrze lewe. O ochwaceniu. Rozdział 17.
Z Kilku przyczyn przedniejszych przypada ochwat. Pierwsza/ gdy koń po pracy zbytniej wiele pijąc wody chłodnej dopadnie/ abo gdy po zapaleniu z prace w wodzie chłodnej długo trzymany będzie/ a zową
iáko naydłuższy/ á żywot mázáć oliwą. Insze.
Vczyń gałek z słoniny stárey/ iáko się przedtym vczyło/ rozwarz ie z winem stárym Węgierskim/ áż się rospuszczą/ á daway pić leiąc w gárdło po trzy dni/ ná kożdy raz po kwarćie iedney. Insze.
Weźmi liśćia kápuśćiánego/ zbiy dobrze z rowną częśćią Opichu źielonego/ wyćiśni/ á ten skoro zmieszay z winem białym/ y wley koniowi przez nozdrze lewe. O ochwaceniu. Rozdział 17.
Z Kilku przyczyn przednieyszych przypada ochwát. Pierwsza/ gdy koń po pracy zbytniey wiele piiąc wody chłodney dopádnie/ ábo gdy po zápaleniu z prace w wodźie chłodney długo trzymány będźie/ á zową
Skrót tekstu: DorHip_II
Strona: Niijv
Tytuł:
Hippica to iest o koniach księgi_II
Autor:
Krzysztof Dorohostajski
Drukarnia:
Andrzej Piotrkowczyk
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1603
Data wydania (nie wcześniej niż):
1603
Data wydania (nie później niż):
1603
na forgocu wysoko uwiązać, obroku ani wody przez cztery nie dawać godziny, przytym kocami, lub odzianemi (aby się pocił) nakryć go derami. Item. Rozbić jajec siedm, z białkiem, z żółtkiem, i po grzeble mu wlać w gardło. Item. Wziąć liścia kapuścianego, i utłuc to z częścią opichu zielonego, z tego wycisnąwszy sok z winem umieszać, i w lewe koniowi wlać nozdrzę. Na Zołzy. Gdzie się otworzy Zołża, na tym miejscu dziegciem dwa razy w dzień smaruj, dla prędszego materii złej zebrania; a gdy się otworzy czystej wziąć wody, z solą przemyc, a po tym prasnym te miejsca
ná forgocu wysoko vwiązáć, obroku áni wody przez cztery nie dawáć godźiny, przytym kocámi, lub odźianemi (áby się poćił) nákryć go derámi. Item. Rozbić iáiec śiedm, z białkiem, z zołtkiem, y po grzeble mu wlać w gárdło. Item. Wziąc liśćia kápuściánego, y vtłuc to z częścią opichu źielonego, z tego wycisnąwszy sok z winem vmieszác, y w lewe koniowi wlac nozdrzę. Ná Zołzy. GDżie się otworzy Zołżá, ná tym mieyscu dźiegciem dwá rázy ẃ dźień smáruy, dla prędszego máteryey złey zebránia; á gdy się otworzy czystey wźiąć wody, z solą przemyc, á po tym prásnym te mieyscá
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 47
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
