nosem. Szkodzi. Brzemiennym szkodliwy.
Brzemiennym panim szkodliwy/ abowiem płód z żywota wyciąga/ jakokolwiek bądź mazanim/ bądź przez usta używaniem.
SA jeszcze inne sposoby czynienia tego oleju Kosacowego/ u innych lekarzów/ jako u Eginety, który każe wziąć korzenia Kosacu tłuczonego/ Aspalatu/ Ostryżu wonnego/ każdego po piąci futów/ Opoponaku łotów sześć: Czerwonego Wołowego języka/ (Anchusam Grekowie zowią) cztery loty/ oliwy kwart trzydzieści/ wody piętnaście. Przydają drudzy kwiatu wonnego Situ łotów dwanaście/ Szpiki Celtyckiej/ albo Francuskiej tak wiele. To wszystko przetłukszy/ cały dzień moczyć w wodzie/ potym przez pięć dni w oliwie. Nakoniec przez godzin sześć
nosem. Szkodźi. Brzemiennym szkodliwy.
Brzemiennym pánim szkodliwy/ ábowiem płod z żywotá wyćiąga/ iákokolwiek bądź mázánim/ bądź przez vstá vżywániem.
SA iescze ine sposoby czynienia tego oleiu Kosacowego/ v inych lekárzow/ iáko v AEginety, ktory każe wźiąć korzenia Kosacu tłuczonego/ Aspálátu/ Ostryżu wonnego/ káżdego po piąći futów/ Opoponaku łotow sześć: Czerwonego Wołowego ięzyká/ (Anchusam Grekowie zowią) cztery loty/ oliwy kwart trzydźieśći/ wody piętnáśćie. Przydáią drudzy kwiátu wonnego Situ łotów dwánaśćie/ Szpiki Celtyckiey/ álbo Fráncuskiey ták wiele. To wszystko przetłukszy/ cáły dźień moczyć w wodźie/ potym przez pięć dni w oliwie. Nákoniec przez godźin sześć
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 12
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. To pomieszawszy/ z ognia dym niech w otwór łona lejkiem bierze. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Miesięcznej. Item.
Armoniaku/ Gałbanu/ Serapinu/ a Driakwie przedniej zarówno pomieszawszy/ z tego czopek utoczyć/ a w otwór łona wprawić/ doświadczone lekarstwo. Ciężkiemu rodzeniu.
Ciężkiemu rodzeniu Paniam: wziąć Armoniaku/ Opoponaku/ Ciemięrzyce czarnej/ Lamikamienia /Kokornaku/ okrągłego/ Zamorskiego jabłka mięsiwości. To co nalepiej utrzeć/ zarówno każdego wziąwszy/ z Sokiem Ogórka Oślego/ i z Rucianym/ a z Krowią żołcią zaczynić/ i z tego czopek w otwór łona/ dziatkami się ciężko i długo pracującej wprawić. Łożysku.
Łożysko po porodzeniu pozostałe
. To pomięszawszy/ z ogniá dym niech w otwor łoná liykiem bierze. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Mieśięczney. Item.
Armoniaku/ Gałbanu/ Serapinu/ á Dryákwie przedniey zárowno pomięszawszy/ z tego czopek vtoczyć/ á w otwor łoná wpráwić/ doświadczone lekárstwo. Ciężkiemu rodzeniu.
Cięszkiemu rodzeniu Pániam: wźiąć Armoniaku/ Opoponaku/ Ciemięrzyce czarney/ Lamikámieniá /Kokornaku/ okrągłego/ Zamorskiego iábłká mięśiwośći. To co nalepiey vtrzeć/ zárowno káżdeg^o^ wźiąwszy/ z Sokiem Ogurká Oślego/ y z Rućiánym/ á z Krowią żołćią záczynić/ y z tego czopek w otwor łoná/ dźiatkámi sie ćięszko y długo prácuiącey wpráwić. Lożysku.
Lożysko po porodzeniu pozostáłe
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 221
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
je wypełnia. Też wrzody ciało psujące/ i roziadające zawściąga i hamuje: zaplugawione wychędaża i ściąga. Ciało roziadającemwrzodom. Ranom.
Ranom złym jadowitym. Bolączki
Bolączkom. Urzodom
Wrzodom ciało psującym/ i do gojenia trudnym/ plastr barzo użyteczny/ i korztowny: Wziąć Armoniaku trzy łoty/ Bdelium półtora łota/ Gałbanu/ Opoponaku po trzy kwinty/ albo trzy ćwierci łota. To wszystko w winie rozpuścić/ potym na wolnym ogniu do zgęszczenia statecznego warzyć/ i przykładać. Item.
Wziąć wosku żółtego dwanaście łotów/ Oliwy szesnaście łotów/ Loju Jeleniego/ greckiej Smoły po dwu łotu/ Niedźwiedzego sadła łot. To zosobna rozpuścić przy ogniu/ a
ie wypełnia. Też wrzody ćiáło psuiące/ y roziádáiące záwśćiąga y hámuie: záplugáwione wychędaża y śćiąga. Ciáło roziádáiącemwrzodom. Ránom.
Ránom złym iadowitym. Bolączki
Bolączkom. Vrzodom
Wrzodom ćiáło psuiącym/ y do goienia trudnym/ plastr bárzo vżyteczny/ y korztowny: Wźiąć Armoniáku trzy łoty/ Bdelium połtorá łotá/ Gáłbanu/ Opoponaku po trzy kwinty/ álbo trzy czwierći łotá. To wszystko w winie rospuśćić/ potym ná wolnym ogniu do zgęsczenia státecznego wárzyć/ y przykłádáć. Item.
Wźiąć wosku żołtego dwánaśćie łotow/ Oliwy szesnaśćie łotow/ Loiu Ieleniego/ greckiey Smoły po dwu łotu/ Niedźwiedzego sádłá łot. To zosobná rospuśćić przy ogniu/ á
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 222
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
do tego należącymi/ tenże Sok używany/ jest barzo użyteczny. (Abige.) Albo dawszy naprzód klisterę odmiękczającą/ namoczyć go przez noc w Soku Kopru Włoskiego/ a cukru przydawszy/ poranu dać pić. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Wietrznościom.
Wietrzności grube to spądza/ Plastr z samego Soku/ albo Opoponaku czyniąc/ a ciepło na żywot kładąc. (Abig:) Surowem wilgotnościom.
Surowe wilgotności wywodzi/ pigułami używany. (tenże) Albo jakim inym sposobem brany. Glistom.
Z Miodem a z Piołynowym Sokiem Opoponak dany/ w żywocie glisty morzy. Ślezienie twardej.
Ślezionę zatwardziałą odmiękcza/ w occie warzony/
do teg^o^ należącymi/ tenże Sok vżywány/ iest bárzo vżyteczny. (Abige.) Albo dawszy naprzod klisterę odmiękczáiącą/ námoczyć go przez noc w Soku Kopru Włoskiego/ á cukru przydawszy/ poránu dáć pić. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Wietrznośćiom.
Wietrznośći grube to spądza/ Plastr z sámego Soku/ álbo Opoponaku czyniąc/ á ćiepło ná zywot kłádąc. (Abig:) Surowem wilgotnośćiom.
Surowe wilgotnośći wywodźi/ pigułámi vżywány. (tenże) Albo iakim inym sposobem brány. Glistom.
Z Miodem á z Piołynowym Sokiem Opoponak dány/ w żywoćie glisty morzy. Slezienie twárdey.
Sleźionę zátwárdźiáłą odmiękcza/ w ocćie wárzony/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 231
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Ślezieni zbytnie opuchłej. Żołądkowi nie trawiącemu. Kolice i gryzieniu w Kiszkach. Scjatyce. Miesięczną Paniom wzbudza. Opuchłym. Od Bestii jadowitych ukąszonym. Kurczom Potłuczonym Tchu niestawającym. Ślezienie Żołądku. Kolice. Scjatyce Miesięc: Opuchłem Ukąsz. od.
Bywa też to wino z Soku Panakowego tym sposobem czynione: wziąć co nawyborniejszego Opoponaku półtrzecia łota/ a we dwa garnca Mosztu słodkiego wrzucić/ i dać wykisnąć/ a po dwu Księżycu stoczyć/ chować. To wino przerzeczonym chorobom jest barzo użyteczne/ zwłaszcza Ślezienie zamulonej/ i zatwardziałej. (Varygnana.) Ślezienie zamulon: Magisterium, albo wyciągnienie Istności.
Tym sposobem z Panaku istność bywa wyciągana/ jako
Sleźieni zbytnie opuchłey. Zołądkowi nie trawiącemu. Kolice y gryźieniu w Kiszkách. Scyátyce. Miesięczną Paniom wzbudza. Opuchłym. Od Bestiy iádowitych vkąszonym. Kurczom Potłuczonym Tchu niestáwáiącym. Sleźienie Zołądku. Kolice. Scyátyce Mieśięc: Opuchłem Vkąsz. od.
Bywa też to wino z Soku Pánakowego tym sposobem czynione: wźiąć co nawybornieyszego Opoponaku połtrzećiá łotá/ á we dwá gárncá Mosztu słodkiego wrzućić/ y dáć wykisnąć/ á po dwu Kśiężycu stoczyć/ chowáć. To wino przerzeczonym chorobom iest bárzo vżyteczne/ zwłasczá Sleźienie zámuloney/ y zátwárdźiáłey. (Varignana.) Sleźienie zámulon: Magisterium, álbo wyćiągnienie Istnośći.
Tym sposobem z Panaku istność bywa wyćiągána/ iáko
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 232
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
pijać. Toż też Wątrobie
Wątrobie/ i Płucom zamuleniu/ i zatwardziałości jest lekarstwem. Przeto Opuchłym. Kaszlącym. Dychawicznym/ jest ratunkiem wielkim/ pomienonym sposobem używając go. Płucom. Opuchłem Kaszlącem. Dychawicznym. Olej dystylowany z Wielosiłu/ albo z Panaku. Oleum distillar: Zielnik D. Symona Syrenniusa.
Z Opoponaku/ albo Soku Panaku Herkulesowego/ Alchimiskim sposobem bywa olej dystylowany/ który wielkich jest skutków tak przez usta używany jako z wierzchu nim maząc. Rozgrzewa zimne członki/ wilgotności rozprawuje/ i suptylne czyni. Też niema być sam szczególny używany/ jako i Armoniak/ i inne dystylowane Oleje/ ale zawsze z winem/ albo
piiáć. Toż też Wątrobie
Wątrobie/ y Płucom zámuleniu/ y zátwárdźiáłośći iest lekárstwem. Przeto Opuchłym. Kászlącym. Dycháwicznym/ iest rátunkiem wielkim/ pomienonym sposobem vżywáiąc go. Płucom. Opuchłem Kászlącem. Djcháwicznym. Oley dystyllowány z Wielośiłu/ álbo z Pánaku. Oleum distillar: Zielnik D. Symoná Syrenniusá.
Z Opoponaku/ álbo Soku Pánáku Herkulesowego/ Alchimiskim sposobem bywa oley dystyllowány/ ktory wielkich iest skutkow ták przez vstá vżywány iáko z wierzchu nim máząc. Rozgrzewa źimne członki/ wilgotnośći rospráwuie/ y suptylne czyni. Też niema być sam sczegulny vżywány/ iáko y Armoniak/ y ine dystyllowáne Oleie/ ále záwsze z winem/ álbo
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 233
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
do używania tego Olejku/ trzydzieści kropli na raz. Białymgłowom we trzydzieści lat/ kropli trzydzieści. We dwudziestu/ dwadzieścia. Młodszej w Lecich/ dziesięć. A ten ma być z miodem pitym/ trunkiem używany. Fistułom plugawem
Do gojenia Fistuł złych i plugawych bywa/ Olejek tym sposobem od Chirurgów czyniony: Biorą Olejku z Opoponaku/ to jest/ z Soku Herkulejej łotów dwanaście/ do tego przydają Merkuriuszu/ i Siarki/ które zowią Sublimatum/ i Bielu Ołowianego/ albo Blajwasu/. po dwu łotach/ i wespół to umieszawszy/ w kukurbitę kładą/ przez dni trzydzieści tak zaniechawszy/ i przez Alembik trzykołbiasty dystylują/ Olej z pierwszej kolby osobno
do vżywánia tego Oleyku/ trzydźieśći kropli ná raz. Białymgłowom we trzydźieśći lat/ kropli trzydźieśći. We dwudźiestu/ dwádźieśćiá. Młodszey w Lećich/ dźieśięć. A ten ma być z miodem pitym/ trunkiem vżywány. Fistułom plugáwem
Do goienia Fistuł złych y plugáwych bywa/ Oleiek tym sposobem od Chirurgow czyniony: Biorą Oleyku z Opoponaku/ to iest/ z Soku Herkuleiey łotow dwánaśćie/ do tego przydáią Merkuryuszu/ y Siárki/ ktore zowią Sublimatum/ y Bielu Ołowiánego/ álbo Blaywásu/. po dwu łotách/ y wespoł to vmieszawszy/ w kukurbitę kłádą/ przez dni trzydźieśći ták zániechawszy/ y przez Alembik trzykołbiásty dystyluią/ Oley z pierwszey kolby osobno
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 233
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
żywota wywodzi/ z octem w trunku dana. Macicy.
Macicę osłabiałą utwierdza/ i posila. Usta Macice wolne czyni.
Usta Macice/ wolne czyni do otworu/ i do wyjścia płodu/ wywodząc śliskość niejaką z miejsc tych/ w których się nasienie do płodu zawiera. i tak snadne pozbycie płodu czyni. Piguły z Opoponaku. Pilule de Opop:
Te Piguły w Aptekach/ według opisania Mesue/ bywają działane. Służą zimnym flegmistym a grubym/ i klejowatym szlamowatościom. Głowie.
Głowie. Mózgu. Żyłom suchym/ albo Nerwom. Paraliżu. Zakrzywieniu ust. W kolanach łamaniu i boleniu. Podagrze. Artetyce. Pacierzu w grzbiecie. I
żywotá wywodźi/ z octem w trunku dána. Máćicy.
Mácicę osłábiáłą vtwierdza/ y pośila. Vstá Máćice wolne czyni.
Vstá Mácice/ wolne czyni do otworu/ y do wyszćia płodu/ wywodząc śliskość nieiáką z mieysc tych/ w ktorych sie naśienie do płodu záwiera. y ták snádne pozbyćie płodu czyni. Piguły z Opoponaku. Pilule de Opop:
Te Piguły w Aptekách/ według opisánia Mesue/ bywáią dźiáłáne. Służą źimnym flágmistym á grubym/ y kliiowátym szlámowatośćiom. Głowie.
Głowie. Mozgu. Zyłom suchym/ álbo Nerwom. Páráliżu. Zákrzywieniu vst. W kolánách łamániu y boleniu. Podágrze. Artetyce. Paćierzu w grzbiećie. Y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 234
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
