jej jest zępsowana: albowiem cokolwiek było w niej lekkiego/ jasnego/ i słodkawego/ to wszytko ono zamrożenie/ nie inaczej jedno jako z gębki wodę wycisnęło/ a zostało tylko to co było najgrubszego i najcięższego. Przetoż te wody czynią w ciałach naszych takowe wady: trawienie żołądka psują/ urynę zatrzymawają/ piersiom/ płucom/ żołądkowi przeciwne są/ żyłom suchym barzo szkodzą/ kurcze czynią/ wiatrów i surowych wilgotności wiele mnożą/ i pleury rodzą. O Cieplicach. Aëtius eks Ruf[...] Fetrab.1.ser. 3. cap. 165. Aëtius loco citato. Orybasius lib.5. Medyc.colle.&. cap.
iey iest zępsowána: álbowiem cokolwiek było w niey lekkiego/ iásnego/ y słodkáwego/ to wszytko ono zámrożenie/ nie inacżey iedno iáko z gębki wodę wyćisnęło/ á zostáło tylko to co było naygrubszego y nayćięzszego. Przetoż te wody cżynią w ćiałách naszych takowe wady: trawienie żołądká psuią/ vrynę zátrzymawáią/ pierśiom/ płucom/ żołądkowi przećiwne są/ żyłom suchym bárzo szkodzą/ kurcże cżynią/ wiátrow y surowych wilgotnośći wiele mnożą/ y pleury rodzą. O Cieplicách. Aëtius ex Ruf[...] Fetrab.1.ser. 3. cap. 165. Aëtius loco citato. Oribasius lib.5. Medic.colle.&. cap.
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 37.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
bokach z prochem i z olejkiem tegoż Fiołkowego Korzenia ciepło namazując/ jest lekarstwem. Toż czyni jucha zwarzonego ciepło używana. W Krzyżach bolenie układa/ olejkiem Kosacowym je namazując. Zielnik D. Symona Syreniusza/ Krzyżombolejącem. Suchości
Suchość Piersi odwilża.
Boleści w nich uśmierza. Ropą plującym.
Ropą plującym jest ratunkiem Płucom zatkanym
Także Płucom zatkanym i zamulonym Tym wszystkim jest lekarstwem/ warząc korzeń Fiołkowy/ a wniedostatku jego/ korzenie Kosacu swojskiego/ w wodzie albo w Sycie miodowej/ a rano i na noc po dobrym trunku ciepło pić dając. Piersiom.
Też piersi zaschłe odwilża Kosaciec tak Słowieński/ jako nasz pospolity/ z Kaczym sadłem
bokách z prochem y z oleykiem tegoż Fiołkowego Korzeniá ćiepło námázuiąc/ iest lekárstwem. Toż czyni iuchá zwárzonego ćiepło vżywána. W Krzyżách bolenie vkłáda/ oleykiem Kosacowym ie námázuiąc. Zielnik D. Symoná Syreniuszá/ Krzyżomboleiącem. Suchośći
Suchość Pierśi odwilża.
Boleści w nich vśmierza. Ropą pluiącym.
Ropą pluiącym iest rátunkiem Płucom zátkánym
Tákże Płucom zátkánym y zámulonym Tym wszystkim iest lekárstwem/ wárząc korzeń Fiołkowy/ á wniedostátku iego/ korzenie Kosacu swoyskiego/ w wodźie álbo w Syćie miodowey/ á ráno y ná noc po dobrym trunku ćiepło pić dáiąc. Pierśiom.
Też pierśi záschłe odwilża Kosáćiec ták Słowieński/ iáko nász pospolity/ z Káczym sádłem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 8
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i z olejkiem tegoż Fiołkowego Korzenia ciepło namazując/ jest lekarstwem. Toż czyni jucha zwarzonego ciepło używana. W Krzyżach bolenie układa/ olejkiem Kosacowym je namazując. Zielnik D. Symona Syreniusza/ Krzyżombolejącem. Suchości
Suchość Piersi odwilża.
Boleści w nich uśmierza. Ropą plującym.
Ropą plującym jest ratunkiem Płucom zatkanym
Także Płucom zatkanym i zamulonym Tym wszystkim jest lekarstwem/ warząc korzeń Fiołkowy/ a wniedostatku jego/ korzenie Kosacu swojskiego/ w wodzie albo w Sycie miodowej/ a rano i na noc po dobrym trunku ciepło pić dając. Piersiom.
Też piersi zaschłe odwilża Kosaciec tak Słowieński/ jako nasz pospolity/ z Kaczym sadłem umieszany/ tym
y z oleykiem tegoż Fiołkowego Korzeniá ćiepło námázuiąc/ iest lekárstwem. Toż czyni iuchá zwárzonego ćiepło vżywána. W Krzyżách bolenie vkłáda/ oleykiem Kosacowym ie námázuiąc. Zielnik D. Symoná Syreniuszá/ Krzyżomboleiącem. Suchośći
Suchość Pierśi odwilża.
Boleści w nich vśmierza. Ropą pluiącym.
Ropą pluiącym iest rátunkiem Płucom zátkánym
Tákże Płucom zátkánym y zámulonym Tym wszystkim iest lekárstwem/ wárząc korzeń Fiołkowy/ á wniedostátku iego/ korzenie Kosacu swoyskiego/ w wodźie álbo w Syćie miodowey/ á ráno y ná noc po dobrym trunku ćiepło pić dáiąc. Pierśiom.
Też pierśi záschłe odwilża Kosáćiec ták Słowieński/ iáko nász pospolity/ z Káczym sádłem vmieszány/ tym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 8
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.
Żołądkowi osłabiałemu/ z zimnych przyczyn. Kolice
Kolice i grizieniu w żywocie z wietrzności zimnych. Macicy.
Macicy zaduszonej/ i wzgórę wstąpionej. Nerwom.
Nerwom bolejącym. Spadkom z głowy.
Spadkom z głowy na dół ściekającym/ używając tego Konfektu tak wiele na raz/ jako Kastanowy Orzech/ poranu. Piersiom i płucom.
Piersi i
Płuca zatkane/ i flegmą gęstą a lipką obciążone/ tenże Konfekt wychędaża/ na czco używany.
Mleka obfitość Krowam daje/ w paszy go dając: Z którego kostowne syry i barzo smaczne bywają. Tab.
Jadem zarażonym/ korzeń miałko utarty/ kwintę albo pułtory/ z białym winem ciepło dać pić
.
Zołądkowi osłábiáłemu/ z źimnych przyczyn. Kolice
Kolice y griźieniu w żywoćie z wietrznosći źimnych. Mácicy.
Máćicy záduszoney/ y wzgorę wstąpioney. Nerwom.
Nerwom boleiącym. Spadkom z głowy.
Spadkom z głowy ná doł śćiekáiącym/ vżywáiąc tego Konfektu ták wiele ná raz/ iáko Kástanowy Orzech/ poránu. Pierśiom y płucom.
Pierśi y
Płucá zátkáne/ y flágmą gęstą á lipką obćiążone/ tenże Konfekt wychędaża/ ná czco vżywány.
Mleká obfitość Krowam dáie/ w paszy go dáiąc: Z ktorego kostowne syry y bárzo smáczne bywáią. Tab.
Iadem záráżonym/ korzeń miáłko vtarty/ kwintę álbo pułtory/ z białym winem ćiepło dáć pić
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 24
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
z Omanowego korzenia suchego/ miałko utarty a w trunku używany/ jest ratunkiem (Dioscorydes) Gniewu. Bólów zapamiętanie czyni.
Gniew i
Boleści w zapamiętanie przywodzi Soku Omanowego z winem używając. (Hunaim Arab:) Tęskności.
Tęskność i smętek odpędza/ tymże przerzeczonym sposobem używając. Ale to o Egipckim rozumieją. Piersiom Płucom.
Piersi i
Płuca Flegmą grubą i lipką zatkane wychędaża/ z czego Galenus barzo go zaleca/ a zwłaszcza soku co naświeższego z miodem używając: Także wodkę jego pijąc/ flegmę rozprawia. Rozgrzewa części ciała.
Rozgrzewa te części ciała/ które oziębły/ za utrapieniem długiej choroby/ jako są w biodrach boleści/ które Scjatyką
z Omanowego korzenia sucheg^o^/ miałko vtárty á w trunku vżywány/ iest rátunkiem (Dioscorides) Gniewu. Bolow zápámiętánie czyni.
Gniew y
Boleśći w zápámiętánie przywodźi Soku Omanowego z winem vżywáiąc. (Hunaim Arab:) Tesknośći.
Teskność y smętek odpądza/ tymże przerzeczonym sposobem vżywáiąc. Ale to o Egiptckim rozumieią. Pierśiom Płucom.
Pierśi y
Płucá Flágmą grubą y lipką zátkáne wychędaża/ z czego Galenus bárzo go záleca/ á zwłasczá soku co naświeższego z miodem vżywáiąc: Tákże wodkę iego pijąc/ flágmę rospráwia. Rozgrzewa częśći ćiáłá.
Rozgrzewa te częśći ciáłá/ ktore oźiębły/ zá vtrápieniem długiey choroby/ iáko są w biodrách boleśći/ ktore Scyátyką
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 59
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wykiśnieje dobrze. Potym staczają/ i w onymże naczyniu pierwszym/ korzenie precz odrzuciwszy/ i szpont dobrze obwarowawszy chowają. Skutki tego wina. Głowie i Mózgu. Żyłom suchym.
Głowę i Mózg zimny rozgrzewa i posila/ pijąc.
Żyłom piętym albo suchym/ z zbytniej flegmy osłabiałym użyteczne. Piersiom
Piersiom i
Płucom zaziębłym i zaplugawionym jest barzo użyteczne/ abowiem rozgrzewa/ posila/ rozprawuje i wychędaża. Kaszel.
Kaszel zimny leczny. Zawrót głowy.
Zawrót głowy mającym dobrze go używać. Także Szlaku.
Slakiem albo powietrzem naruszonym jest lekarstwem. Głowy boleniu.
Głowy boleniu. I tym/ którym głowa cierpnie/ użyteczne barzo. Żołądku zimnemu
wykiśnieie dobrze. Potym staczáią/ y w onymże naczyniu pierwszym/ korzenie precz odrzućiwszy/ y szpont dobrze obwarowawszy chowáią. Skutki tego winá. Głowie y Mozgu. Zyłom suchym.
Głowę y Mozg źimny rozgrzewa y pośila/ piiąc.
Zyłom piętym álbo suchym/ z zbytniey flágmy osłábiáłym vżyteczne. Pierśiom
Pierśiom y
Płucom záźiębłym y záplugáwionym iest bárzo vżyteczne/ ábowiem rozgrzewa/ pośila/ rozpráwuie y wychędaża. Kászel.
Kászel źimny leczny. Zawrot głowy.
Záwrot głowy máiacym dobrze go vżywáć. Tákże Szláku.
Slákiem álbo powietrzem náruszonym iest lekárstwem. Głowy boleniu.
Głowy boleniu. Y tym/ ktorym głowá ćierpnie/ vżyteczne bárzo. Zołądku źimnemu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 60
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wilgotności wyciągnie. Której potym odlawszy/ znowu go przewarzają/ żeby się w nim ona wodność strawiła: i dopieroż znowu nań leją. Toż powtóre i po trzecie czyniąc/ aż prawie dostatecznie pozbędzie wilgotności. Księgi Pierwsze. Moc i skutki.
Tym wszytkim niedostatkom przerzeczonym służy/ używając go. Osobliwie Piersiom Płucom Dychawicznym
Piersi/
Płuca rozgrzewa/ Przeto
Dychawicznym i Gwiżdżotchniącym z szyją wyciągnioną/ jest barzo użyteczny. Pleurze.
W Pleurze dobrze go używać/
Krwią charkającym potrzebny. Płucom
Płuca wychędaża/ flegmę z nich snadnie wywodząc. Także Moczu
Mocz pędzi/ z ciężkością odchodzący. Miesiecznej.
Chorobę miesięczną paniom wzbudza.
Drudzy go tym sposobem
wilgotnośći wyćiągnie. Ktorey potym odlawszy/ znowu go przewarzáią/ żeby sie w nim oná wodność strawiłá: y dopieroż znowu nań leią. Toż powtore y po trzećie czyniąc/ áż práwie dostátecznie pozbędźie wilgotnosći. Kśięgi Pierwsze. Moc y skutki.
Tym wszytkim niedostátkom przerzeczonym służy/ vżywáiąc go. Osobliwie Pierśiom Płucom Djcháwicznym
Pierśi/
Płucá rozgrzewa/ Przeto
Dycháwicznym y Gwiżdżotchniącym z szyią wyćiągnioną/ iest bárzo vżyteczny. Pleurze.
W Pleurze dobrze go vżywáć/
Krwią charkáiącym potrzebny. Płucom
Płucá wychędaża/ flágmę z nich snádnie wywodząc. Tákże Moczu
Mocz pędźi/ z ćiężkośćią odchodzący. Mieśieczney.
Chorobę miesięczną pániom wzbudza.
Drudzy go tym sposobem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 61
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i po trzecie czyniąc/ aż prawie dostatecznie pozbędzie wilgotności. Księgi Pierwsze. Moc i skutki.
Tym wszytkim niedostatkom przerzeczonym służy/ używając go. Osobliwie Piersiom Płucom Dychawicznym
Piersi/
Płuca rozgrzewa/ Przeto
Dychawicznym i Gwiżdżotchniącym z szyją wyciągnioną/ jest barzo użyteczny. Pleurze.
W Pleurze dobrze go używać/
Krwią charkającym potrzebny. Płucom
Płuca wychędaża/ flegmę z nich snadnie wywodząc. Także Moczu
Mocz pędzi/ z ciężkością odchodzący. Miesiecznej.
Chorobę miesięczną paniom wzbudza.
Drudzy go tym sposobem przyprawują jako Imbier/ albo Tatarskie ziele/ w Cukrze/ albo w miedzie. Oman Egipcki/ Rozdział 17. Helenium Egiptium, Nepentes. Egiptysch Alant wurc.
OMan
y po trzećie czyniąc/ áż práwie dostátecznie pozbędźie wilgotnosći. Kśięgi Pierwsze. Moc y skutki.
Tym wszytkim niedostátkom przerzeczonym służy/ vżywáiąc go. Osobliwie Pierśiom Płucom Djcháwicznym
Pierśi/
Płucá rozgrzewa/ Przeto
Dycháwicznym y Gwiżdżotchniącym z szyią wyćiągnioną/ iest bárzo vżyteczny. Pleurze.
W Pleurze dobrze go vżywáć/
Krwią charkáiącym potrzebny. Płucom
Płucá wychędaża/ flágmę z nich snádnie wywodząc. Tákże Moczu
Mocz pędźi/ z ćiężkośćią odchodzący. Mieśieczney.
Chorobę miesięczną pániom wzbudza.
Drudzy go tym sposobem przypráwuią iáko Imbier/ álbo Tátárskie źiele/ w Cukrze/ álbo w miedźie. Oman Egyptcki/ Rozdźiał 17. Helenium AEgyptium, Nepentes. Egyptysch Alant wurtz.
OMan
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 61
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
słońce jarkie/ ile Lecie/ Zimie w piecu/ po pieczywie usmażyć/ każdego dnia raz/ albo i dziesięć mieszać/ i tym skurczone członki mazać co namocniej: Abowiem przez takowe mazania/ te miąsze/ grube/ zimne/ i klejowate wilgotności bywają rościeńczone/ rozrzedzone/ i przez pory ku wykurzeniu i wyściu snadne. Płucom nadętym.
Płucom nadętym z zaplugawienia/ i zatkanym wilgotnościami flegmistymi. Ślezionie
Ślezionie nabrzmiałej/ i zatwardziałej. Wątrobie
Wątrobie/ także krą i twardością osiadłej i ziętej/ jest barzo użyteczna/ nacierając nią: jeśli dla Płuc/ tedy i Piersi/ począwszy od rososzki pod gardłem/ aż do połowice ziobr/ ku bokom: Jeśli
słońce iárkie/ ile Lećie/ Zimie w piecu/ po pieczywie vsmáżyć/ káżdego dniá raz/ álbo y dźieśięć mieszać/ y tym skurczone członki mázáć co namocniey: Abowiem przez tákowe mázánia/ te miąsze/ grube/ źimne/ y kliiowáte wilgotnośći bywáią rośćieńczone/ rozrzedzone/ y przez pory ku wykurzeniu y wyśćiu snádne. Płucom nádętym.
Płucom nádętym z záplugáwienia/ y zátkánym wilgotnośćiámi flegmistymi. Sleźionie
Sleźionie nábrzmiáłey/ y zátwárdźiáłey. Wątrobie
Wątrobie/ tákże krą y twárdośćią ośiádłey y ziętey/ iest bárzo vżyteczna/ náćieráiąc nią: iesli dla Płuc/ tedy y Piersi/ począwszy od rososzki pod gárdłem/ áż do połowice źiobr/ ku bokom: Iesli
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 65
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ile Lecie/ Zimie w piecu/ po pieczywie usmażyć/ każdego dnia raz/ albo i dziesięć mieszać/ i tym skurczone członki mazać co namocniej: Abowiem przez takowe mazania/ te miąsze/ grube/ zimne/ i klejowate wilgotności bywają rościeńczone/ rozrzedzone/ i przez pory ku wykurzeniu i wyściu snadne. Płucom nadętym.
Płucom nadętym z zaplugawienia/ i zatkanym wilgotnościami flegmistymi. Ślezionie
Ślezionie nabrzmiałej/ i zatwardziałej. Wątrobie
Wątrobie/ także krą i twardością osiadłej i ziętej/ jest barzo użyteczna/ nacierając nią: jeśli dla Płuc/ tedy i Piersi/ począwszy od rososzki pod gardłem/ aż do połowice ziobr/ ku bokom: Jeśli z strony wątroby
ile Lećie/ Zimie w piecu/ po pieczywie vsmáżyć/ káżdego dniá raz/ álbo y dźieśięć mieszać/ y tym skurczone członki mázáć co namocniey: Abowiem przez tákowe mázánia/ te miąsze/ grube/ źimne/ y kliiowáte wilgotnośći bywáią rośćieńczone/ rozrzedzone/ y przez pory ku wykurzeniu y wyśćiu snádne. Płucom nádętym.
Płucom nádętym z záplugáwienia/ y zátkánym wilgotnośćiámi flegmistymi. Sleźionie
Sleźionie nábrzmiáłey/ y zátwárdźiáłey. Wątrobie
Wątrobie/ tákże krą y twárdośćią ośiádłey y ziętey/ iest bárzo vżyteczna/ náćieráiąc nią: iesli dla Płuc/ tedy y Piersi/ począwszy od rososzki pod gárdłem/ áż do połowice źiobr/ ku bokom: Iesli z strony wątroby
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 65
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
