Nie dziwuję: według świata Wymyślają młodsi w lata Wszytko kształtnie, alla modo Z cudzoziemska più commodo. W rogach wieże, szumne dachy Są na nich z miedzianej blachy; Gałki w złoto, powietrzniki Z herbami, pańskie wierzchniki, A między nimi altana, Z obudwu stron przeplatana Naczyniem, w których kwitnący Rozmaryn piękny, pachniący. Tamże stoją wielkie gałki Przy kolumnach, w wierzchu pałki, Poręcza, przy nich balasy. Stamtąd pola, Wisłę, lasy Widzieć, łąki w zieloności, Wody, w równinie piękności, Szkuty ze zbożem płynące, Na dół, wzgórę żeglujące; Ledwie że nie na pół świata Mazowieckiego powiata Z tej altany widzieć
Nie dziwuję: według świata Wymyślają młodsi w lata Wszytko kształtnie, alla modo Z cudzoziemska più commodo. W rogach wieże, szumne dachy Są na nich z miedzianej blachy; Gałki w złoto, powietrzniki Z herbami, pańskie wierzchniki, A między nimi altana, Z obudwu stron przeplatana Naczyniem, w których kwitnący Rozmaryn piękny, pachniący. Tamże stoją wielkie gałki Przy kolumnach, w wierzchu pałki, Poręcza, przy nich balasy. Stamtąd pola, Wisłę, lasy Widzieć, łąki w zieloności, Wody, w równinie piękności, Szkuty ze zbożem płynące, Na dół, wzgórę żeglujące; Ledwie że nie na pół świata Mazowieckiego powiata Z tej altany widzieć
Skrót tekstu: JarzGośc
Strona: 39
Tytuł:
Gościniec abo krótkie opisanie Warszawy
Autor:
Adam Jarzębski
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne, opisy podróży
Tematyka:
architektura, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1643
Data wydania (nie wcześniej niż):
1643
Data wydania (nie później niż):
1643
Tekst uwspółcześniony:
tak
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Ignacy Chrzanowski, Władysław Korotyński
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Warszawa
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1909
ackerwurtz.
ZIele Tatarskie jest to/ które Łacinnicy właśnie Acorum zowią/ Liścia Kosacowemu podobnego/ jeno węższe i dłuższe własną wonność korzenia swego zachowując. Korzeń podobny Kosacowemu/ także gęsto knodowaty i fałdzisty/ który nie prosto w głębią ziemie/ ale poprzeć pod samym wierzchem się rozpuszcza/ od spodku gęsto włóskowaty albo włochaty/ wdzięcznie pachniący/ Białawy/ smaku ostrego/ a jako Galenus dokłada/ trochę gorzkiego. Ten dwojaki się znajduje jako inne zioła/ Samiec i Samica oboje jednakiego liścia. Samiec trochę przyrumienniejszym ma korzeń/ Samica biały. Ta kłącze/ albo pręt ma gładki/ od którego w samym wierzchu rósczki pochodzą/ na których kwiat rząse Leszczynowej albo
ackerwurtz.
ZIele Tátárskie iest to/ ktore Láćinnicy właśnie Acorum zowią/ Liśćia Kosacowemu podobnego/ ieno węższe y dłuższe własną wonność korzenia swego záchowuiąc. Korzen podobny Kosacowemu/ tákże gęsto knodowáty y fałdźisty/ ktory nie prosto w głębią źiemie/ ále poprzec pod sámym wierzchem śie rozpuscza/ od spodku gęsto włóskowáty álbo włocháty/ wdźięcznie pachniący/ Biáłáwy/ smáku ostrego/ á iáko Galenus dokłáda/ trochę gorzkiego. Ten dwoiaki śię znáyduie iáko ine źiołá/ Sámiec y Sámicá oboie iednákiego liśćia. Sámiec trochę przyrumiennieyszym ma korzen/ Sámicá biały. Tá kłącze/ álbo pręt ma głádki/ od ktorego w sámym wierzchu rósczki pochodzą/ ná ktorych kwiát rząse Lesczynowey álbo
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 19
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
przyciętego/ wonią Ostryżu pachniącemu podobny. Tejże mocy/ i skutków tychże/ których Syrasteński. Jest i trzeci Nardus/ albo Spikanarda/ który od miejsca/ na którym roście/ Samforetycki imię ma: wzrostu krótszego/ Kłosu dłuższego/ śrzodkiem biały: niekiedy puszcza z siebie pręt/ przykro/ jako Koźlim parkiem/ pachniący. A ten w lekarstwie pożytku żadnego nie czyni. 2. 3. Fałszowanie.
NArdus Indiański/ Fałszyrze i oszustowie/ niekiedy w wodzie wymoczony przedają. Ale tego możemy snadnie dojść i poznać. Bo takowy ma kłos zbielały/ zagniły/ a z kosmacin swych oblazły/ goły i lisowaty. Bywa też przez Spisglas od
przyćiętego/ wonią Ostryżu pachniącemu podobny. Teyże mocy/ y skutkow tychże/ ktorych Syrásteński. Iest y trzeci Nárdus/ albo Spikánárdá/ ktory od mieyscá/ ná ktorym rośćie/ Sámphoretycki imię ma: wzrostu krotszego/ Kłosu dłuższego/ śrzodkiem biały: niekiedy puscza z śiebie pręt/ przykro/ iáko Koźlim párkiem/ pachniący. A ten w lekárstwie pożytku żadnego nie czyni. 2. 3. Fałszowánie.
NArdus Indyáński/ Fałszyrze y oszustowie/ niekiedy w wodźie wymoczony przedáią. Ale tego możemy snádnie doyść y poznáć. Bo tákowy ma kłos zbieláły/ zágniły/ á z kosmáćin swych oblázły/ goły y lisowáty. Bywa też przez Spisglás od
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 30
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Korzonki albo kłosie jego nawiętszy przodek mają. Te z błotnego prochu przez przetak wysiewają/ który proch do wycierania rąk użyteczny bywa. O miejscach gdzie się mnoży już się powiedziało. Księgi Pierwsze. Wybór.
NArdus Syrasteński/ ma przodek przed Indiańskim/ co naświeższy/ lekki/ gęsty/ i barzo kosmaty/ Żółty i wdzięcznie pachniący/ zapachem Ostryżu wonnego/ kłosu krótkiego/ smaku gorzkiego/ język wysuszający/ i zapach swój wdzięczny długo zachowujący. Nardus Gangitycki/ dla wilgotności miejsca/ na którym roście/ w swych skutkach jest mdlejszy/ i przeto też podlejszy.
Trzeci/ który Samforotyckim zowią/ dla przykrego zapachu swego do lekarstw nie wchodzi. Noc i
Korzonki álbo kłośie iego nawiętszy przodek máią. Te z błotnego prochu przez przeták wyśiewáią/ ktory proch do wyćieránia rąk vżyteczny bywa. O mieyscách gdźie sie mnoży iuż sie powiedźiáło. Kśięgi Pierwsze. Wybor.
NArdus Syrásteński/ ma przodek przed Indyáńskim/ co naświeższy/ lekki/ gęsty/ y bárzo kosmáty/ Zołty y wdźięcżnie pachniący/ zapáchem Ostryżu wonnego/ kłosu krotkiego/ smáku gorzkiego/ ięzyk wysuszáiący/ y zapach swoy wdźięczny długo záchowuiący. Nárdus Gángitycki/ dla wilgotnośći mieyscá/ ná ktorym rośćie/ w swych skutkách iest mdleyszy/ y przeto też podleyszy.
Trzeći/ ktory Sámphorotyckim zowią/ dla przykrego zapachu swego do lekarstw nie wchodźi. Noc y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 31
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
z tym co jest plewistszego i niepotrzebnego/ precz nie odeszło. W niedostatku jego/ do potrzeb lekarskich możemy wziąć Indyjskigo Nardusu. Zamiana. Przyrodzenie.
NArdus Celtycki/ Francuski/ albo Rzymski/ rozgrzewa we wtórym stopniu/ a w trzecim wysusza/ otwiera/ cieńczy/ rozpędza/ rozsiekuje. Jest trochę gorzki i ostry a pachniący. A jako Galenus pisze: Szpikanardom poniekąd podobny w skutkach/ jeno mdlejszy/ okrom do pędzenia moczu/ bo nad inne więcej rozgrzewa/ a namniej nie zwiera/ ani stwierdza. (Dioscorydes) (Galen:) Zielnik D. Simona Syrenniusa. Moc i skutki. Mocz pędzi.
Nardus Celtycki tym wszystkim chorobom służy
z tym co iest plewistszego y niepotrzebnego/ precz nie odeszło. W niedostátku iego/ do potrzeb lekárskich możemy wźiąć Indyyskigo Nárdusu. Zámiáná. Przyrodzenie.
NArdus Celtycki/ Fráncuski/ álbo Rzymski/ rozgrzewa we wtorym stopniu/ á w trzećim wysusza/ otwiera/ ćieńcży/ rospądza/ rozśiekuie. Iest trochę gorzki y ostry á pachniący. A iáko Galenus pisze: Szpikánárdom poniekąd podobny w skutkách/ ieno mdleyszy/ okrom do pędzenia moczu/ bo nád ine więcey rozgrzewa/ á namniey nie zwiera/ áni stwierdza. (Dioscorides) (Galen:) Zielnik D. Simoná Syrenniusá. Moc y skutki. Mocz pędźi.
Nardus Celtycki tym wszystkim chorobom służy
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 35
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
garniec polewany/ w którego dnie byłyby dziury poczynione/ i sypią weń kwiecie Spikanardowe/ stawiając go na drugim garncu nowym polewanym/ albo na Cynowym naczyniu/ nakryć ono kwiecie/ i ciastem albo gliną obmazać/ a po pieczywie/ albo po wypaleniu/ do pieca wstawić. Tak będzie ściekał Olejek na dół barzo pachniący/ który wonią swą przewyższa wszytkie inne pachniące rzeczy/ tak/ że go w Aptekach muszą na ustroniu chować/ by snadź Piżmu/ Ambrze/ Zybetu wonności nie odjął/ albo raczej niezatłomił. Drudzy to kwiecie moczą w dobrym winie/ potym dystylują z Alembika. A ten nie jest tak mocny/ jako pierwszy.
gárniec polewány/ w ktorego dnie byłyby dźiury poczynione/ y sypią weń kwiećie Spikánárdowe/ stáwiáiąc g^o^ ná drugim gárncu nowym polewánym/ álbo ná Cynowym naczyniu/ nákryć ono kwiecie/ y ciástem álbo gliną obmázáć/ á po pieczywie/ álbo po wypaleniu/ do piecá wstáwić. Ták będźie śćiekał Oleiek ná doł bárzo pachniący/ ktory wonią swą przewyższa wszjtkie ine pachniące rzeczy/ ták/ że go w Aptekách muszą ná vstroniu chowáć/ by snadź Piżmu/ Ambrze/ Zybetu wonnośći nie odiął/ álbo ráczey niezátłomił. Drudzy to kwiećie moczą w dobrym winie/ potym dystyluią z Alembiká. A ten nie iest ták mocny/ iáko pierwszy.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 31
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
O Kopytniku/ Rozdział 12.
Asarum Nardus Rustica. Haselwurtz. Liście.
KOpytnik/ który drudzy Leśnym/ albo Wiejskim Nardusem zowią. Liście ma Bluszczowemu podobne/ jeno dobrze mniejsze/ miękczejsze i okrąglejsze/ kwiat bronatny Bielunowemu pąpiu kształtem podobny/ który zaras z liściem z korzenia pochodzi/ na obwyższej a cienkiej stopce/ wdzięcznie pachniący/ w tym nasienie drobne/ jąderkom jagód winnych podobne/ przyostrzejszym/ dla granowitości tu i owdzie kończystej. Prącik ma granowity a miękki/ korzonków wiele knodowatych albo kolankowatych krzywych/ drobnych/ cienkich/ trawie podobnych: wonne i usta rozpalające/ a w język barzo szczypiące/ dwa kroć w roku/ na Wiosnę i w
O Kopytniku/ Rozdźiał 12.
Asarum Nardus Rustica. Haselwurtz. Liśćie.
KOpytnik/ ktory drudzy Leśnym/ álbo Wieyskim Nárdusem zowią. Liśćie ma Bluszcżowemu podobne/ ieno dobrze mnieysze/ miękczeysze y okrágleysze/ kwiát bronatny Bielunowemu pąpiu kształtem podobny/ ktory záras z liśćiem z korzenia pochodźi/ ná obwyższey á ćienkiey stopce/ wdźięcznie pachniący/ w tym naśienie drobne/ iąderkom iágod winnych podobne/ przyostrzeyszym/ dla gránowitośći tu y owdźie kończystey. Prąćik ma gránowity á miękki/ korzonkow wiele knodowátych álbo kolankowátych krzywych/ drobnych/ ćienkich/ trawie podobnych: wonne y vstá rozpaláiące/ á w ięzyk bárzo szczypiące/ dwá kroć w roku/ ná Wiosnę y w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 34
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
kłącza/ w naszych ziemiach kłącze z siebie wydaje miąższe/ kosmate/ wzwyż na łokieć na dwa/ niekiedy wyższe granowite/ kwiatu żółtego niemałego/ w nim Nasienie Dziewannowemu podobne/ które za dotknieniem ciała żwierz wzburza/ korzeń we wnątrz biały/ zwierzchu rumiany/ wielki/ miąższy/ miękki dla slozowatości/ przy ostrzejszym/ pachniący/ z tego wyrastają korzonki rozsadzone/ jako Liliowe/ albo Obraskowe. Kwiat Nasienie. Miejsce.
ROście na Polach/ w Ogrodach/ w Rowach/ na Ląkach/ w Równinach/ przy Mokradłach/ i na wsiach/ przy Płotach. Czas Kopania i Trwałości.
MA być kopany Lecie/ pierwej niżliby okwitną/ i
kłącza/ w nászych źiemiách kłącze z śiebie wydáie miąższe/ kosmáte/ wzwysz ná łokieć ná dwá/ niekiedy wyższe gránowite/ kwiátu żołtego niemáłego/ w nim Naśienie Dźiewánnowemu podobne/ ktore zá dotknieniem ćiáłá żwierz wzburza/ korzeń we wnątrz biały/ zwierzchu rumiány/ wielki/ miąższy/ miękki dla slozowátośći/ przy ostrzeyszym/ pachniący/ z tego wyrastáią korzonki rozsadzone/ iáko Liliowe/ álbo Obraskowe. Kwiát Naśienie. Mieysce.
ROśćie ná Polách/ w Ogrodách/ w Rowách/ ná Ląkách/ w Rowninách/ przy Mokrádłách/ y ná wśiách/ przy Płotách. Czás Kopánia y Trwáłośći.
MA bydź kopány Lećie/ pierwey niżliby okwitną/ y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 58
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
cienistych miejscach przy wodach/ i miejscach wilgotnych pod drzewy: w sadach i w ogrodach/ także na łąkach trawistych i wilgotnych. I z tąd go drudzy wodnym Dzięgielem zowią. 4.
Czwarty Dzięgiel ma korzenie miąższe i długie/ z wielą odnóżek. Ten zowią Archangieliką. Ten na swym miejscu osobnym będzie opisany: Wdzięcznie pachniący/ ale nie tak mocno/ jako ogródny: jednak listu jest więtszego i szerszego/ ciemno zielonego/ po ziemi się rozściełającego/ od spodku są szaro błękitne/ jako liście Cynowodowe/ albo Orlikowe. A gdy na Wiosnę z ziemie się pokazują/ bywają rumiennawe. Prętu wielkiego czczego/ knodowatego/ albo kolankowatego/ jako Trzcina
ćienistych mieyscách przy wodách/ y mieyscách wilgotnych pod drzewy: w sadách y w ogrodách/ tákże ná łąkách trawistych y wilgotnych. Y z tąd go drudzy wodnym Dźięgielem zowią. 4.
Czwarty Dźięgiel ma korzenie miąższe y długie/ z wielą odnożek. Ten zowią Archángieliką. Ten ná swym mieyscu osobnym będźie opisány: Wdźięcznie páchniący/ ále nie ták mocno/ iáko ogrodny: iednák listu iest więtszego y szerszego/ ćiemno źielonego/ po źiemi sie rozśćiełáiącego/ od spodku są száro błękitne/ iáko liśćie Cynowodowe/ álbo Orlikowe. A gdy ná Wiosnę z źiemie sie pokázuią/ bywáią rumiennáwe. Prętu wielkiego cżczego/ knodowátego/ álbo kolankowátego/ iáko Trzćiná
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 86
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
szerszego/ mocnego/ miąższego/ lipkiego/ a ku ziemi odwisłego: Zapachu ostrokorzennego /wdzięcznego. Barwy z żółta zielonej. Na wirzchu kłącza okołek jako u swojskiego kopru. Nasienie kapustnemu podobne/ okrągłe/ czarne/ ostrego i przykrego/ a do Mirhy podobnego smaku/ tak iż jedno miasto drugiego uchodzi. Korzeń także pachniący/ ostropieprzny usta rozpalający/ i sczmiący/ miękki/ Soku pełny: Z wierzchu poczerniały/ we wnątrz białawy/ niekiedy bladożołtawy. Liście. Nasienie. Korzeń Miejsce. Zielnik D. Simona Syrenniusa/
ROście na górach skalistych i kamienistych/ na pagórkach/ Miedzach/ i granicach. Bywa też w ogrodach siany i sadzony z
szerszego/ mocnego/ miąższego/ lipkiego/ á ku źiemi odwisłego: Zapáchu ostrokorzennego /wdźięcznego. Bárwy z żołtá źieloney. Ná wirzchu kłącza okołek iáko v swoyskiego kopru. Naśienie kápustnemu podobne/ okrągłe/ czarne/ ostrego y przykrego/ á do Mirhy podobnego smáku/ ták iż iedno miásto drugiego vchodźi. Korzeń tákże pachniący/ ostropieprzny vstá rospaláiący/ y sczmiący/ miękki/ Soku pełny: Z wierzchu poczerniáły/ we wnątrz biáłáwy/ niekiedy bládożołtáwy. Liśćie. Naśienie. Korzeń Mieysce. Zielnik D. Simoná Syrenniusá/
ROśćie ná gorách skálistych y kámienistych/ ná págorkách/ Miedzách/ y gránicách. Bywa też w ogrodách śiany y sadzony z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 99
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
