przez się roście/ na kamienistych wyspach. Przyrodzenie.
NAsza Spikanarda Ogródna jest przyrodzenia rozgrzewającego/ i wysuszającego/ na końcu wtórego stopnia/ albo na początku trzeciego/ otwiera/ ścieńcza/ trawi/ mając cząstki w sobie subtelne i przenikające. Moc i skutki.
Mózgu wszelakim dolegliwościom z zimna pochodzącym jest użyteczna. Jako Nerwom albo Piętym żyłom. Mózgu niedostatkom z zimna. Paraliżu. Kaduku. Subeku.
Slakiem albo powietrzem naruszonym
Padającej niemocy.
Spaniu nad przyrodzenie/ które inni Spikiem/ drudzy Subetem z Arabskiego zowią/ tym sposobem używany.
Wziąć kwiatków Spikanardowych/ Szałwijej/ Cynamonu/ Kwiatu Muszkatowego/ Kardamomu/ Koczanków zamorskich/ albo Syszkowej Lawendy/ Staechas Grekowie
przez śię rośćie/ ná kámienistych wyspách. Przyrodzenie.
NAszá Spikánárdá Ogrodna iest przyrodzenia rozgrzewáiącego/ y wysuszáiącego/ ná końcu wtorego stopniá/ álbo ná pocżątku trzećiego/ otwiera/ śćieńcza/ trawi/ máiąc cząstki w sobie subtelne y przenikáiące. Moc y skutki.
Mozgu wszelákim dolegliwośćiom z źimná pochodzącym iest vżyteczna. Iáko Nerwom álbo Piętym żyłom. Mozgu niedostatkom z źimná. Páráliżu. Káduku. Subeku.
Slákiem álbo powietrzem náruszonym
Pádáiącey niemocy.
Spániu nád przyrodzenie/ ktore ini Spikiem/ drudzy Subetem z Arábskiego zowią/ tym sposobem vżywány.
Wźiąć kwiatkow Spikánárdowych/ Szałwiiey/ Cynámonu/ Kwiátu Muszkátoweg^o^/ Kárdámomu/ Koczankow zamorskich/ álbo Syszkowey Láwendy/ Staechas Grekowie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 40
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
zaszponiowanym/ a tej juchy przez kilka dni pić: a potym ono korzenie wywarzone uwiercieć/ i tym się raz i trzy w cieple natrzeć/ potym się w łaźni wypocić i obmyć. Albo też w mleku go uwarzyć/ aż rozewre na Maść/ Soli trochę przydać/ i tym Świerzb nacierać. Nerwom obrażonym
Żyłom piętym albo suchym/ z zimnej przyczyny obrażonym użyteczny. (Plat.) Żołądkowi.
Żołądkowi/ bolejącemu z zaziębienia/ albo z wietrzności zimnych jest osobliwym lekarstwem/ Wino/ w którymby Oman wrzał. Także Proch korzenia jego z winem pijąc. (Plat:) Sercu smętnemu.
Serce frasowliwe i smętne uwesela/ jakimkolwiek sposobem
zászponiowánym/ á tey iuchy przez kilká dni pić: á potym ono korzenie wywárzone vwierćieć/ y tym sie raz y trzy w ćieple nátrzeć/ potym sie w łáźni wypoćić y obmyć. Albo też w mleku go vwárzyć/ áż rozewre ná Máść/ Soli trochę przydáć/ y tym Swierzb náćieráć. Nerwom obráżonjm
Zyłom piętym álbo suchym/ z źimney przyczyny obráżonym vżyteczny. (Plat.) Zołądkowi.
Zołądkowi/ boleiącemu z záźiębienia/ álbo z wietrznośći źimnych iest osobliwym lekárstwem/ Wino/ w ktorymby Oman wrzał. Tákże Proch korzenia iego z winem piiąc. (Plat:) Sercu smętnemu.
Serce frásowliwe y smętne vwesela/ iákimkolwiek sposobem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 59
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ inym dolewają. Inni tylko to korzenie w Moszt kładą/ aż wykiśnieje dobrze. Potym staczają/ i w onymże naczyniu pierwszym/ korzenie precz odrzuciwszy/ i szpont dobrze obwarowawszy chowają. Skutki tego wina. Głowie i Mózgu. Żyłom suchym.
Głowę i Mózg zimny rozgrzewa i posila/ pijąc.
Żyłom piętym albo suchym/ z zbytniej flegmy osłabiałym użyteczne. Piersiom
Piersiom i
Płucom zaziębłym i zaplugawionym jest barzo użyteczne/ abowiem rozgrzewa/ posila/ rozprawuje i wychędaża. Kaszel.
Kaszel zimny leczny. Zawrót głowy.
Zawrót głowy mającym dobrze go używać. Także Szlaku.
Slakiem albo powietrzem naruszonym jest lekarstwem. Głowy boleniu.
Głowy boleniu
/ inym dolewáią. Ini tylko to korzenie w Moszt kłádą/ áż wykiśnieie dobrze. Potym staczáią/ y w onymże naczyniu pierwszym/ korzenie precz odrzućiwszy/ y szpont dobrze obwarowawszy chowáią. Skutki tego winá. Głowie y Mozgu. Zyłom suchym.
Głowę y Mozg źimny rozgrzewa y pośila/ piiąc.
Zyłom piętym álbo suchym/ z zbytniey flágmy osłábiáłym vżyteczne. Pierśiom
Pierśiom y
Płucom záźiębłym y záplugáwionym iest bárzo vżyteczne/ ábowiem rozgrzewa/ pośila/ rozpráwuie y wychędaża. Kászel.
Kászel źimny leczny. Zawrot głowy.
Záwrot głowy máiacym dobrze go vżywáć. Tákże Szláku.
Slákiem álbo powietrzem náruszonym iest lekárstwem. Głowy boleniu.
Głowy boleniu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 60
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i goi Czerwiu. w ranach.
Chrobactwu i czerwiu broni się w ranach/ i w złych a zagniłych wrzodach zalągnąć. Dziwemu mięsu.
Dziwemu mięsu nie dopuszcza w nich narastać. Smród odpędza.
Smród odgania/ z zaplugawionych wrzodów/ z ran/ i z sadzeli zagniłych. Olej z czarnego Biedrzeńcu dystylowany. Żyłom piętym
Żył suchych abo piętych stargnienie/ albo przez wybicie z stawu pokurczenie. Wybycie z stawów
Także wywinieniu i wybiciu członków z swych stawów/ i klejem zaciekłym odmiękcza/ i na swe miejsce przywodzi. Rozsądek.
Mylą się którzy ten Dzięgiel czarny chcą mieć Pietrusznikiem abo i Polną Marchwią: gdyż ani postacią/ ani skutkami namniej nie
y goi Czerwiu. w ránách.
Chrobáctwu y czerwiu broni sie w ránách/ y w złych á zágniłych wrzodách zálągnąć. Dźiwemu mięsu.
Dźiwemu mięsu nie dopuscza w nich nárastáć. Smrod odpądza.
Smrod odgánia/ z záplugáwionych wrzodow/ z ran/ y z sadzeli zágniłych. Oley z czarnego Biedrzeńcu dystyllowány. Zyłom piętym
Zył suchych ábo piętych stárgnienie/ álbo przez wybićie z stáwu pokurczenie. Wybyćie z stáwow
Tákże wywinieniu y wybiciu członkow z swych stawow/ y kliiem záćiekłym odmiękcza/ y ná swe mieysce przywodźi. Rozsądek.
Mylą sie ktorzy ten Dźięgiel czarny chcą mieć Pietrusznikiem ábo y Polną Márchwią: gdyż áni postáćią/ áni skutkámi namniey nie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 80
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
chorobami/ rozum i baczenie utracili/ wielkim jest ratunkiem/ namazując nim około języczka/ nozdrza/ uszy/ skronie. Dając go też z polewką kapłunią po dwanaście kropli pić/ o godzinie dwudziestej. Olejek. Oleum. Mózgu.
Wodka biała/ od Balsamu odłączona/ za Olejek może uść/ która Mózgu/ Żyłom piętym/ nasieniu męskiemu/ i ciepłu przyrodzonemu w ciele barzo służj. Może też być z nasienia dystylowany. Nerwom Nasieniu męskiemu
A ten Przeciwko Szlaku/ i Paraliżowi jest lekarstwem/ po trzy krople/ z wodką tegoż ziela używany/ a mażąc nim żyły Pulsowe i skronie. Paraliżu. Jadom i truciznom
Jadom i truciznie wielkim
chorobámi/ rozum y baczenie vtráćili/ wielkim iest rátunkiem/ námázuiąc nim około ięzyczká/ nozdrza/ vszy/ skronie. Dáiąc go też z polewką kápłunią po dwánaście kropli pić/ o godźinie dwudźiestej. Oleiek. Oleum. Mozgu.
Wodká biała/ od Bálsamu odłączona/ zá Oleiek może vść/ ktora Mozgu/ Zyłom piętym/ naśieniu męskiemu/ y ćiepłu przyrodzonemu w ćiele bárzo służj. Może też być z naśienia dystyllowány. Nerwom Naśieniu męskiemu
A ten Przećiwko Szláku/ y Páráliżowi iest lekárstwem/ po trzy krople/ z wodką tegoż źiela vżywány/ á máżąc nim żyły Pulsowe y skronie. Páráliżu. Iádom y trućiznom
Iádom y trućiznie wielkim
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 153
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
flusu flegmistemu i zimnemu. Który jeśliby był z gorającej materii/ tedy przydać do tego białek od jaja świeży. Soku z jabłek słodkich/ i Rożanej wodki/ długo rozbijając i mieszając. (Mir.) Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Item. Mózgu.
Mózgu wilgotnemu. Sercu.
Sercu mdłemu. Żyłom piętym
Żyłom piętym jest wielkim ratunkiem i przyjemnym. Albowiem w nich wilgotności zbytnie wysusza/ osłabiałe posila. Przeto bywa od Miąs rozmaitych/ do kur/ kapłunów/ ptaków warzonych/ i pieczonych używany. Smysłom
Zmysły wnętrzne oczerstwia i posila. Pamięci.
Pamięć ostrzy. Kaszlącem.
Kaszel z przyczyny zimnej leczy/ paląc go na
flusu flegmistemu y źimnemu. Ktory iesliby był z goráiącey máteryey/ tedy przydáć do tego białek od iáiá świeży. Soku z iábłek słodkich/ y Rożáney wodki/ długo rozbiiáiąc y mieszáiąc. (Mir.) Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Item. Mozgu.
Mozgu wilgotnemu. Sercu.
Sercu mdłemu. Zyłom piętym
Zyłom piętym iest wielkim rátunkiem y przyiemnym. Albowiem w nich wilgotnośći zbytnie wysusza/ osłábiáłe pośila. Przeto bywa od Miąs rozmáitych/ do kur/ kápłunow/ ptakow wárzonych/ y piecżonych vżywány. Smysłom
Zmysły wnętrzne oczerstwiá y pośila. Pámięći.
Pámięć ostrzy. Kászlącem.
Kászel z przyczyny źimney leczy/ paląc go ná
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 169
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
zimnemu. Który jeśliby był z gorającej materii/ tedy przydać do tego białek od jaja świeży. Soku z jabłek słodkich/ i Rożanej wodki/ długo rozbijając i mieszając. (Mir.) Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Item. Mózgu.
Mózgu wilgotnemu. Sercu.
Sercu mdłemu. Żyłom piętym
Żyłom piętym jest wielkim ratunkiem i przyjemnym. Albowiem w nich wilgotności zbytnie wysusza/ osłabiałe posila. Przeto bywa od Miąs rozmaitych/ do kur/ kapłunów/ ptaków warzonych/ i pieczonych używany. Smysłom
Zmysły wnętrzne oczerstwia i posila. Pamięci.
Pamięć ostrzy. Kaszlącem.
Kaszel z przyczyny zimnej leczy/ paląc go na węglistym ogniu/
źimnemu. Ktory iesliby był z goráiącey máteryey/ tedy przydáć do tego białek od iáiá świeży. Soku z iábłek słodkich/ y Rożáney wodki/ długo rozbiiáiąc y mieszáiąc. (Mir.) Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Item. Mozgu.
Mozgu wilgotnemu. Sercu.
Sercu mdłemu. Zyłom piętym
Zyłom piętym iest wielkim rátunkiem y przyiemnym. Albowiem w nich wilgotnośći zbytnie wysusza/ osłábiáłe pośila. Przeto bywa od Miąs rozmáitych/ do kur/ kápłunow/ ptakow wárzonych/ y piecżonych vżywány. Smysłom
Zmysły wnętrzne oczerstwiá y pośila. Pámięći.
Pámięć ostrzy. Kászlącem.
Kászel z przyczyny źimney leczy/ paląc go ná węglistym ogniu/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 169
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
sobie podobne/ jeno że z Nasienia potężniejszy jest w skutkach/ dla doźrzenia doskonalszego. Nie tak z kwiatu bywa/ bo z Materii surowszej/ i wiele wilgotności mającej: Płucom i Mózgu.
Ten tedy/ co z nasienia/ Żołądkowi/ mózgu/ i Płucom barzo śłuży: A co z Kwiecia/ Nerwom i żyłom piętym/ jeszcze chrzestkom jest własniejszy i sposobniejszy. Kaduku.
Padającej chorobie ludziom młodym/ którymby lat dwudziestu nie doszło/ obudwu tych olejków na słońcu wyżonowanych/ i co nalepiej klaryfikowanych/ z trochą olejku z Koperwaseru/ który zowią Oleum Veneris, wziąwszy/ a z tynkturą Koralów czerwonych/ ileby się zdało dosyć/ na
sobie podobne/ ieno że z Naśienia potężnieyszy iest w skutkách/ dla doźrzenia doskonálszego. Nie ták z kwiátu bywa/ bo z Máteryey surowszey/ y wiele wilgotnośći máiącey: Płucom y Mozgu.
Ten tedy/ co z naśienia/ Zołądkowi/ mozgu/ y Płucom bárzo śłuży: A co z Kwiećia/ Nerwom y żyłom piętym/ iescze chrzestkom iest własnieyszy y sposobnieyszy. Káduku.
Padáiącey chorobie ludźiom młodym/ ktorymby lat dwudźiestu nie doszło/ obudwu tych oleykow ná słońcu wyżonowánych/ y co nalepiey klarifikowánych/ z trochą oleyku z Koperwáseru/ ktory zowią Oleum Veneris, wźiąwszy/ á z tynkturą Koralow czerwonych/ ileby sie zdáło dosyć/ ná
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 180
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
pacierze między łopatkami. Nawet i głowę. Jeśliby więc z żołądka przyczyna tej choroby pochodziła/ tedy nią żołądek namazować. Jeśli z innych członków/ tedy te nacierać. (tenże.) Chorobom zimnym.
Przeciwko inym także chorobom zimnym/ flegmistym/ gdziebykolwiek dolegliwości czyniły/ tam nią mazać/ i nacierać. Żyłom piętym.
Nerwy/ albo suche żyły oziębłe/ i szlamowatościami flegmistemi ogarnione/ i obciążone/ rozgrzewa i boleści w nich rozpędza. Paraliżemnaruszonem
Szlakiem/ albo Paraliżem naruszonym/ jest znamienitym ratunkiem/ tą maścią maząc/ Gargaryzmy z tym Sokiem czyniąc. Albo go połtory kwinty z Rutą ogródną/ w winie pić dając (Tabe.
paćierze między łopátkámi. Náwet y głowę. Iesliby więc z żołądká przyczyná tey choroby pochodźiłá/ tedy nią żołądek námázowáć. Ieśli z inych członkow/ tedy te náćieráć. (tenże.) Chorobom źimnym.
Przećiwko inym tákże chorobom źimnym/ flágmistym/ gdźiebykolwiek dolegliwośći czyniły/ tám nią mázáć/ y nácieráć. Zyłom piętym.
Nerwy/ álbo suche żyły oźiębłe/ y szlamowátośćiámi flágmistemi ogárnione/ y obćiążone/ rozgrzewa y boleśći w nich rospądza. Páráliżemnáruszonem
Szlákiem/ álbo Páráliżem náruszonym/ iest známienitym rátunkiem/ tą máśćią máząc/ Gárgáryzmy z tym Sokiem czyniąc. Albo go połtory kwinty z Rutą ogrodną/ w winie pić dáiąc (Tabe.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 194
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
W stawach twardości odmiękcza/ i rozgania/ plastrując je nim przydawszy octu a Soku z kaparów. (Mesue.) Podagrze
Także Podagrze. Chiragrze
Chyragrze/ które w gruczoły poszło/ jest użyteczny/ biorąc go w Pigułach/ albo w trunku. Gruczoły
Gruczoły i Bolączki
Bolączki twarde odmiękcza/ plastując je nim. Żyłom piętym.
Żyły pięte. Wątrobę. Nyrki. Pęcherz. Wychędaża z ślamowatości flegmistej/ z zamulenia piaszczystego/ z którego pospolicie się kamień w ciele mnoży. Także też. Wątrobę Nyrkom. Pęcherzu. Mózgu.
Głowę albo Mózg/ z wilgotności kliowatych/ wychędaża/ bądź w trunku albo w Pigułach używany. Kamień
Kamień krzy w
W stáwách twárdośći odmiękcza/ y rozgania/ plastruiąc ie nim przydawszy octu á Soku z kápárow. (Mesue.) Podágrze
Tákże Podágrze. Chirágrze
Chyrágrze/ ktore w gruczoły poszło/ iest vżyteczny/ biorąc go w Pigułách/ álbo w trunku. Gruczoły
Gruczoły y Bolączki
Bolączki twárde odmiękcza/ plastuiąc ie nim. Zyłom piętym.
Zyły pięte. Wątrobę. Nyrki. Pęchyrz. Wychędaża z ślámowátośći flágmistey/ z zámulenia piaszczystego/ z ktorego pospolićie się kámień w ćiele mnoży. Tákże też. Wątrobę Nyrkom. Pęchyrzu. Mozgu.
Głowę álbo Mozg/ z wilgotnośći kliowátych/ wychędaża/ bądź w trunku álbo w Pigułách vżywány. Kámień
Kámień krzy w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 103
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
