które Dziateczki piersiami karmią/ a mleka mało mają/ obfitość im go daje/ gdzie i go na piersiach do sześci godzin trzymały. Cerę cudnę czyni
Cerę i płeć Pannom i Białymgłowom śliczną czyni/ wodka z niego dystylowana/ przydawszy do tego Kamfory trochę. Ręce białe czyni.
Ręce także im białe i miękkie czyni. Plany.
Plany jakiekolwiek na ciele. Zmazy z twarzy ścira.
Zmazy wszelkakie na twarzy ściera/ a tąż się wodką umywając. Przeciw powietrzu
Taż na czczo i na noc używana/ od zarazy morowego powietrza zachowuje. (Turn.) Truciznom
Truciznom i jadom wszelakim/ jest wielkiem pewnym i doświadczonym lekarstwem/ w winie
ktore Dźiateczki pierśiámi karmią/ á mleká máło máią/ obfitość im go dáie/ gdźie y go ná pierśiách do sześći godźin trzymáły. Cerę cudnę czyni
Cerę y płeć Pánnom y Białymgłowom śliczną czyni/ wodká z niego distyllowána/ przydawszy do tego Kámphory trochę. Ręce białe czyni.
Ręce tákże im białe y miękkie cżyni. Plány.
Plány iákiekolwiek ná ćiele. Zmázy z twarzy śćira.
Zmázy wszelkákie ná twarzy śćiera/ á tąż sie wodką vmywáiąc. Przećiw powietrzu
Táż ná czczo y ná noc vżywána/ od zárázy morowego powietrza záchowuie. (Turn.) Trućiznom
Trućiznom y iádom wszelákim/ iest wielkiem pewnym y doświadczonym lekárstwem/ w winie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 76
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
lekarstwem.
Nabrzemieniu i opuchnieniu tychże członków z odmorzenia/ jest ratunkiem rozgrzewając i odżywiając je. Nerwom.
Nerwy oziębłe otrzeźwia/ rozgrzewa i posila. (Turn.) Wzroku.
Tenże Sok z sokiem klaryfikowanym kopru Włoskiego/ albo z wodką dystylowaną jego/ a po kropce albo trzech w oczy puszczany/ trawi plany na źrzenicy/ i bystry wzrok czyni. Zębów boleniu.
Zębów bolenie ukraca/ korzeń warząć w winie/ a tę juchę ciepło po tej stronie po której bolą/ w uściech trzymając. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Moczu.
Mocz nad przyrodzenie zatrzymany/ wolno wywodzi: Liście Dzięgielowe smażąc w oliwie/ a w winie
lekárstwem.
Nábrzemieniu y opuchnieniu tychże członkow z odmorzenia/ iest rátunkiem rozgrzewáiąc y odżywiáiąc ie. Nerwom.
Nerwy oźiębłe otrzeźwia/ rozgrzewa y pośila. (Turn.) Wzroku.
Tenże Sok z sokiem kláryfikowánym kopru Włoskiego/ álbo z wodką dystyllowáną ieg^o^/ á po kropce álbo trzech w oczy pusczány/ trawi plány ná źrzenicy/ y bystry wzrok czyni. Zębow boleniu.
Zębow bolenie vkraca/ korzeń wárząć w winie/ á tę iuchę ciepło po tey stronie po ktorey bolą/ w vśćiech trzymáiąc. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Moczu.
Mocz nád przyrodzenie zátrzymány/ wolno wywodźi: Liśćie Dźięgielowe smáżąc w oliwie/ á w winie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 91
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
porodzeniu wyrzuca. Położnicom
Także zaśniat z położnic wymiata/ i zachowywa je od niego. Od gryzawek.
Od gryzawek i morzyska wolen czyni Zębom bolejącym
Zębów bolenie układa/ w naczyniu nakrytym/ w ukropie co nagóręcej zagrzana/ i w uściech trzymana. Znaki z krost ściera.
Znaki pozostałe z krost/ nacierając nią/ i plany na ciele sprosne sciera. Flegmie
Flegme we wnętrznościach rozrzedza Wietrznościom.
Wietrzności rozpędza. Krwi.
Krew zsiadłą rozczynia i rozprawuje. Jadu i truciznie
Jadu i truciznie do serca broni/ sprzeciwiając się jej/ po piąci abo sześci łyżek jej pijąc. Wzroku.
Wzrok słaby i ciemny posila/ a bystry czyni/ puszczając w nie
porodzeniu wyrzuca. Położnicom
Tákże záśniat z położnic wymiáta/ y záchowywa ie od niego. Od gryzawek.
Od gryzawek y morzyská wolen czyni Zębom boleiącym
Zębow bolenie vkłáda/ w naczyniu nákrytym/ w vkropie co nagoręcey zágrzana/ y w vśćiech trzymána. Znáki z krost śćiera.
Znáki pozostáłe z krost/ náćieráiąc nią/ y plány ná ćiele sprosne zćiera. Flágmie
Flágme we wnętrznośćiách rozrzedza Wietrznościom.
Wietrznośći rospądza. Krwi.
Krew zśiádłą rozczynia y rospráwuie. Iádu y trućiznie
Iádu y trućiznie do sercá broni/ sprzećiwiáiąc sie iey/ po piąći ábo sześći łyżek iey piiąc. Wzroku.
Wzrok słáby y ćiemny pośila/ á bystry czyni/ pusczáiąc w nie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 39
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Kamień zamulenie.
Kamień krzy/ trunkiem używany.
Zamulenie wnętrzności otwiera. Moczu.
Mocz z ciężkością z kapaniem odchodzący/ z Rzepikiem warzony/ przydawszy Cukru albo miodu/ a trunkiem używany leczy. Krostom na twarzy z ma:
Krosty i wrzedziennice na twarzy. Piegi.
Piegi. Węgrowatość.
Węgrowatości/ i inne sprosne plany spądza i ściera/ Sok Dyptanowy z jęczmienną mąką zmieszany/ tym pocierając. Dychawicznym.
Dychawicznym/ z zatkania Płuc Flegmą gęsto jest ratunkiem wielkim/ w winie suche figi warząc/ przecedzić i mocno wyżąć/ a z tą juchą po Skrupule/ to jest po dwu części ćwierci od łota prochu korzenia Dyptanowego pić dawać.
Plat
. Kámień zámulenie.
Kámień krzy/ trunkiem vżywány.
Zámulenie wnętrznośći otwierá. Moczu.
Mocz z ćieżkością z kapániem odchodzący/ z Rzepikiem wárzony/ przydawszy Cukru albo miodu/ á trunkiem vżywány leczy. Krostom ná twarzy z má:
Krosty y wrzedźiennice ná twarzy. Piegi.
Piegi. Węgrowatość.
Węgrowátośći/ y ine sprosne plany spądza y śćiera/ Sok Dyptanowy z ięczmienną mąką zmieszany/ tym poćieráiąc. Djcháwicznym.
Dycháwicznym/ z zátkánia Płuc Flágmą gęsto iest rátunkiem wielkim/ w winie suche figi wárząc/ przecedźić y mocno wyżąć/ á z tą iuchą po Skrupule/ to iest po dwu części ćwierći od łotá prochu korzeniá Dyptánowego pić dawáć.
Plat
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: K
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
korzenie/ nasienie/ liście/ jakokolwiek używane/ zwłaszcza płonnego/ bo ta zawsze jest potężniejszych skutków w lekarstwie/ a niżli ogródna. Ślinogorzu.
Wrzód w garle/ który ślinogorzem zowią/ leczy. Gruczołom na szyj.
Gruczoły na szyj rozpędza/ korzeń z solą a z winem plastrowany. (Tab.) Planom.
Plany wszelkie na ciele wyciera/ korzeń w wodzie warzony i plastrowany. (Aetins.) Od bestii obrażonem
Od bestii jakichkolwiek jadowitych obrażonym jest ratunkiem znacznym/ tak potrawą/ jako też lekarstwem często używany. (Aetius.) Wodka z Laniejbronie polnej. Aqua distilat.
Ta wodka acz nie jest w zwyczajnym używaniu: jednak że
korzenie/ naśienie/ liśćie/ iákokolwiek vżywáne/ zwłasczá płonnego/ bo tá záwsze iest potężnieyszych skutkow w lekárstwie/ á niżli ogrodna. Slinogorzu.
Wrzod w gárle/ ktory slinogorzem zowią/ leczy. Gruczołom ná szyi.
Gruczoły ná szyi rospądza/ korzeń z solą á z winem plastrowány. (Tab.) Plánom.
Plány wszelkie ná ćiele wyćiera/ korzeń w wodźie wárzony y plastrowány. (Aetins.) Od bestiy obráżonem
Od bestiy iákichkolwiek iádowitych obráżonym iest rátunkiem znácznym/ ták potráwą/ iáko też lekárstwem często vżywány. (Aetius.) Wodká z Lánieybronie polney. Aqua distilat.
Tá wodká ácz nie iest w zwyczáynym vżywániu: iednák że
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 131
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
zęby wyprochniałe/ jako w uszy: zaś na żywot/ chusty w niej maczając/ na pępek ciepło przykładając. Wrzodomczerwonem
Wrzodom także czerwiwym i chrobaczliwym/ jest ratunkiem/ puszczana w nie. A to nietylko ludziom/ ale i bydłu wszelakiemu/ jako koniom/ wołom/ krowom/ służy. (Turn:) Plany ściera.
Plany i zmazy wszelakie na twarzy/ i na ciele ściera/ tą solą z wodką Rożaną pomazując. Zaczym Cera cudna i Rumienna będzie. Płodu cudownemu i dziwovidnemu.
Gdzieby też w stanie małżeńskim jaka bojaźń/ z strony poronienia płodu niedonoszonego/ albo cudownego/ i dziwowidznego była/ co bywa z niesposobności nasienia
zęby wyprochniáłe/ iáko w vszy: záś ná żywot/ chusty w niey maczáiąc/ ná pępek ćiepło przykłádáiąc. Wrzodomczerwonem
Wrzodom tákże czerwiwym y chrobáczliwym/ iest rátunkiem/ pusczána w nie. A to nietylko ludźiom/ ále y bydłu wszelákiemu/ iáko koniom/ wołom/ krowom/ służy. (Turn:) Plány śćiera.
Plány y zmázy wszelákie ná twarzy/ y ná ćiele śćiera/ tą solą z wodką Rożáną pomázuiąc. Záczym Cerá cudna y Rumienna będźie. Płodu cudownemu y dźiwovidnemu.
Gdźieby też w stanie małżeńskim iáka boiaźń/ z strony poronienia płodu niedonoszonego/ álbo cudownego/ y dźiwowidznego byłá/ co bywa z niesposobnośći naśienia
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 134
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
jako w uszy: zaś na żywot/ chusty w niej maczając/ na pępek ciepło przykładając. Wrzodomczerwonem
Wrzodom także czerwiwym i chrobaczliwym/ jest ratunkiem/ puszczana w nie. A to nietylko ludziom/ ale i bydłu wszelakiemu/ jako koniom/ wołom/ krowom/ służy. (Turn:) Plany ściera.
Plany i zmazy wszelakie na twarzy/ i na ciele ściera/ tą solą z wodką Rożaną pomazując. Zaczym Cera cudna i Rumienna będzie. Płodu cudownemu i dziwovidnemu.
Gdzieby też w stanie małżeńskim jaka bojaźń/ z strony poronienia płodu niedonoszonego/ albo cudownego/ i dziwowidznego była/ co bywa z niesposobności nasienia przyrodzonego/ obojej
iáko w vszy: záś ná żywot/ chusty w niey maczáiąc/ ná pępek ćiepło przykłádáiąc. Wrzodomczerwonem
Wrzodom tákże czerwiwym y chrobáczliwym/ iest rátunkiem/ pusczána w nie. A to nietylko ludźiom/ ále y bydłu wszelákiemu/ iáko koniom/ wołom/ krowom/ służy. (Turn:) Plány śćiera.
Plány y zmázy wszelákie ná twarzy/ y ná ćiele śćiera/ tą solą z wodką Rożáną pomázuiąc. Záczym Cerá cudna y Rumienna będźie. Płodu cudownemu y dźiwovidnemu.
Gdźieby też w stanie małżeńskim iáka boiaźń/ z strony poronienia płodu niedonoszonego/ álbo cudownego/ y dźiwowidznego byłá/ co bywa z niesposobnośći naśienia przyrodzonego/ oboiey
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 134
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
mniejszych nabrzemiałości i trosk należy/ namazując nim. Sól.
Ta bolączkom służy miernym/ które jeśliże są z przymiotem ognistym/ w Rożanym occie ma być rozcierana: Jeśli zaziębione/ tedy z cirpkim winem/ z piołynem/ z gorzałką rozcierana/ i w tym płaty albo flajtuchy maczając/ na nie przykładać. To też
Plany i zmazy wszelakie na ciele zastarzałe i dawne ściera. Magia.
Mądrzy Mistrzowie uczą: jakie się mają czasy obierać i zachować/ w kopaniu korzenia/ w braniu liścia z kłączem/ i w obijaniu nasienia/ do tych albo owych chorób. W wątrobnych niedostatkach: także w Płucnych/ i pokrzywionym członkom/ każą brać/
mnieyszych nábrzemiáłośći y trosk należy/ námázuiąc nim. Sol.
Tá bolączkom służy miernym/ ktore iesliże są z przymiotem ognistym/ w Rożánym occie ma być rozćierána: Iesli záźiębione/ tedy z ćirpkim winem/ z piołynem/ z gorzałką rozćierána/ y w tym płáty álbo fláytuchy maczáiąc/ ná nie przykłádáć. To też
Plány y zmázy wszelákie ná ciele zástárzáłe y dawne śćiera. Magia.
Mądrzy Mistrzowie vczą: iákie się máią czásy obierać y záchowáć/ w kopániu korzenia/ w brániu liśćia z kłączem/ y w obiiániu naśienia/ do tych álbo owych chorob. W wątrobnych niedostátkách: tákże w Płucnych/ y pokrzywionym członkom/ każą bráć/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 141
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
pieprzem dając. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Kamieniu.
Kamień z Nerek i z Pęcherza/ krząc wywodzi/ przerzeczonym sposobem do używania dany: i przeto miedzy te zioła od starodawnych Ziołopisów jest położony/ które kamień łamią i wywodzą. Chropowatości ciała.
Ciało chropowate/ śmlade/ gładkie/ i białe czyni. Planom.
Plany i zmazy wszelakie ściera. Znakom z Ospie.
Znaki na twarzy pozostałe z Ośpie. Także z innych krost wyrownywa i szlachci/ często je tąż wodą z ziela tego warzonego myjąc. W uszu czerw.
W uszach chrobactwo zalągłe gubi ciepłą parę w nie puszczając z warzonego nasienia. Dziecinnem strachom/ pokusom/ zarom
pieprzem dáiąc. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Kámieniu.
Kámień z Nyrek y z Pęchyrzá/ krząc wywodźi/ przerzeczonym sposobem do vżywánia dany: y przeto miedzy te źiołá od stárodawnych Ziołopisow iest położony/ ktore kámień łámią y wywodzą. Chropowátośći ćiáłá.
Ciáło chropowáte/ śmláde/ głádkie/ y białe czyni. Plánom.
Plány y zmázy wszelákie śćiera. Znákom z Ospie.
Znáki ná twarzy pozostáłe z Ośpie. Tákże z inych krost wyrownywa y śláchći/ często ie tąż wodą z źiela tego wárzonego myiąc. W vszu czerw.
W vszách chrobáctwo zálągłe gubi ćiepłą párę w nie pusczáiąc z wárzonego naśienia. Dźiećinnem stráchom/ pokusom/ zárom
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 145
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ ceklując w ciemne nocy/ częstokroć twarz potłukał i zbijał/ którą zaraz Sokiem tego ziela z woskiem a z kadzidłem zmieszawszy/ pomazował/ i tak rano do Senatu z twarzą zdrową i chędogą przychodził. (Plin.) Piegom.
Piegi. Ogorzelinę z słońca. Ogorzelinie. Węgrowatości.
Węgrowatość/ i inne zmazy i Plany gdziekolwiek na ciele będące/ ściera/ korzeniem jego/ z miodem roztartym/ abo z Sokiem namazując. (Dios.) Ostrości ciała.
Ostrość ciała gładzi. Trędu i trętwiałości.
Trądy i Trędowatość tymże namazując spądza. Jeszcze lepiej z siarką zmieszany. Gruczołom
Gruczoły i Narośliny twarde rozpędza. Świerzb.
Świerzb/
/ cekluiąc w ćiemne nocy/ częstokroć twarz potłukał y zbiiał/ ktorą záraz Sokiem teg^o^ źiela z woskiem á z kádźidłem zmieszawszy/ pomázował/ y ták ráno do Senatu z twarzą zdrową y chędogą przychodźił. (Plin.) Piegom.
Piegi. Ogorzelinę z słońcá. Ogorzelinie. Węgrowátośći.
Węgrowátość/ y ine zmázy y Plány gdźiekolwiek ná ćiele będące/ śćiera/ korzeniem iego/ z miodem rostártym/ ábo z Sokiem námázuiąc. (Dios.) Ostrośći ćiáłá.
Ostrość ćiáłá głádźi. Trędu y trętwiáłośći.
Trądy y Trędowátość tymże námázuiąc spądza. Iescze lepiey z śiárką zmieszány. Gruczołom
Gruczoły y Nárośliny twárde rospądza. Swierzb.
Swierzb/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 184
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
