/ jednak miernym poruszeniem/ i po równej ziemi/ tych też Miesięcy poceba więcej jadać/ siódmego/ ósmego/ i aż do połowice dziewiątego/ nieco mniej pracować/ niż przed tym trzeba/ potym zaś nico więcej/ A nabarziej około ósmego/ który jest najprzykrzejszy/ zakazać wszelakiego wielkiego poruszenia. Dziewiątego Księżyca/ jeśliby plastrów jakich odwilżających/ i rozprzestrzeniających zażywała/ tych pod ten czas niech zanicha/ a zwolna przechadzek jakich niech zażyje/ i wanny z zioła odwilżającymi/ a we dni pietnastu dziewiątego Miesiąca miejsce tajemne niech namaże masłem młodym bez soli/ i żywot od dolu ku pępkowi/ abo sadłem kapłonim/ abo olejkiem migdałów słodkich/ i
/ iednák miernym poruszeniem/ y po rowney źiemi/ tych też Mieśięcy potzebá więcey iádáć/ śiodmego/ osmego/ y áż do połowice dźiewiątego/ nieco mniey prácowáć/ niż przed tym trzebá/ potym záś nico więcey/ A nabárziey około osmego/ ktory iest nayprzykrzeyszy/ zákazáć wszelákiego wielkiego poruszenia. Dźiewiątego Kśiężycá/ ieśliby plastrow iakich odwilżáiących/ y rosprzestrzeniáiących záżywáłá/ tych pod ten czás niech zánicha/ á zwolná przechadzek iákich niech záżyie/ y wánny z źioły odwilżáiącymi/ á we dni pietnastu dźiewiąteg^o^ Mieśiącá mieysce táiemne niech námáże másłem młodym bez soli/ y żywot od dolu ku pępkowi/ ábo sádłem kápłonim/ ábo oleykiem migdałow słodkich/ y
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: A4
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
się kontentować płaczem. Trzęś, szukaj, macaj, gdzie chcesz, zlicz we mnie do włosa — Nie mam prócz łez pieniędzy i prócz oczu trzosa. 8. KATARZYNA MorsztynOWNA: RANNA ŻYWOT MA TROSKANY
Jest od rany cyrulik, jest i od postrzału, I choć wrzody ludzkiemu przydadzą się ciału. Są flejtuchy, jest plastrów rozmaitych wiele; Lecz komu serce żalu osiędą sadzele I kto w nie od takiego ranę odniósł grotu — Nie masz doktora, nie masz na to antydotu, Musi żyć, lecz żyć w bólu od tak ciężkiej rany, Jako ta matka RANNA ŻYWOT MA sTROSKANY; Którą gdy z wychowanych śmierć sieroci dziatek,
Niechaj będzie przykładem
się kontentować płaczem. Trzęś, szukaj, macaj, gdzie chcesz, zlicz we mnie do włosa — Nie mam prócz łez pieniędzy i prócz oczu trzosa. 8. KATARZYNA MORSTYNOWNA: RANNA ŻYWOT MA TROSKANY
Jest od rany cyrulik, jest i od postrzału, I choć wrzody ludzkiemu przydadzą się ciału. Są flejtuchy, jest plastrów rozmaitych wiele; Lecz komu serce żalu osiędą sadzele I kto w nie od takiego ranę odniósł grotu — Nie masz doktora, nie masz na to antydotu, Musi żyć, lecz żyć w bólu od tak ciężkiej rany, Jako ta matka RANNA ŻYWOT MA sTROSKANY; Którą gdy z wychowanych śmierć sieroci dziatek,
Niechaj będzie przykładem
Skrót tekstu: PotZabKuk_I
Strona: 545
Tytuł:
Smutne zabawy ...
Autor:
Wacław Potocki
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
treny, lamenty
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1677
Data wydania (nie wcześniej niż):
1677
Data wydania (nie później niż):
1677
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Dzieła
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Leszek Kukulski
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Warszawa
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Państwowy Instytut Wydawniczy
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1987
To jestOpisanie własne imion, kształtu, przyrodzenia, skutków, i mocy Źioł wszelakich Drzew, Krzewin i korzenia ich, Kwiatu, Owoców, Soków Miąsg, Żywic i korzenia do potraw zaprawowania. Także Trunków, Syropów, Wodyk Lekiwarzów, Konfectów i Win rozmaitych, Prochów, Soli z ziół czynionej, i Maści, Plastrów, Przytym o Ziemiach, i Glinkach różnych: o Kruscach Perłach i drogich Kamieniach Tez o zwierzętach czworonogich czołgających Piarywie,Rybach i tych wszytkich rzeczach które od nich pochodzą, od DIOSCORYDA z przydaniem i dostatecznym dokładem z wielu innich o tej matieriej pisących, z położeniem własnych figur dla snadniejszego ich poznania i używania, ku
To jestOpisanie własne imion, kształtu, przyrodzenia, skutkow, y mocy Źioł wszelakich Drzew, Krzewin y korzenia ich, Kwiatu, Owocow, Sokow Miąsg, Zywic y korzenia do potraw zaprawowania. Także Trunkow, Syropow, Wodik Lekiwarzow, Konfectow i Win rozmaitych, Prochow, Soli z zioł czynioney, y Maści, Plastrow, Przytym o Ziemiach, y Glinkach roznych: o Kruscach Perłach y drogich Kamieniach Tez o zwierzetach czworonogich czołgaiących Piariwie,Rybach y tych wszytkich rzeczach ktore od nich pochodzą, od DIOSCORIDA z przydaniem y dostátecznym dokładem z wielu innich o tey matieriey pisących, z połozeniem własnych figur dla snadnieyszego ich poznania y vzywania, ku
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona:
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Plastr z Tatarskiego Ziela. exemplum eks Acoro.
Plastr barzo użyteczny/ może być też czyniony z tegoż korzenia/ tym sposobem: Wziąć korzenia Dyptanowego ile się podoba. To miałko utłuc/ i z Oliwą zaczynić/ że będzie kształt plastu. Ten barzo użyteczny bywa. Lamaniu w goleniach Razom. Nerwom wchodzi do plastrów.
Lamaniu w goleniach.
Razom tłuconym. Odbiciu ciała od kości.
Żył suchych odgniecieniu.
Wchodzi też do głównych plastrów/ sam korzeń/ warząc w winie z nasieniem Opichowym/ i chebdowym/ to pijąc rano i na noc. Puchlinie.
Puchlinę z ciała wywodzi. Rozsądek.
Mylili się niepomału starzy Aptekarze/ którzy Koński
. Plastr z Tátárskiego Ziela. exemplum ex Acoro.
Plastr bárzo vżyteczny/ może być też czyniony z tegoż korzenia/ tym sposobem: Wźiąć korzenia Diptanowego ile sie podoba. To miáłko vtłuc/ y z Oliwą záczynić/ że będźie kształt plastu. Ten bárzo vżyteczny bywa. Lámániu w goleniách Rázom. Nerwom wchodźi do plastrow.
Lamániu w goleniách.
Rázom tłuconym. Odbićiu ćiáłá od kośći.
Zył suchych odgniećieniu.
Wchodźi też do głownych plastrow/ sam korzeń/ wárząc w winie z naśieniem Opichowym/ y chebdowym/ to piiąc ráno y ná noc. Puchlinie.
Puchlinę z ćiáłá wywodźi. Rozsądek.
Mylili się niepomáłu stárzy Aptekárze/ ktorzy Koński
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 22
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ tym sposobem: Wziąć korzenia Dyptanowego ile się podoba. To miałko utłuc/ i z Oliwą zaczynić/ że będzie kształt plastu. Ten barzo użyteczny bywa. Lamaniu w goleniach Razom. Nerwom wchodzi do plastrów.
Lamaniu w goleniach.
Razom tłuconym. Odbiciu ciała od kości.
Żył suchych odgniecieniu.
Wchodzi też do głównych plastrów/ sam korzeń/ warząc w winie z nasieniem Opichowym/ i chebdowym/ to pijąc rano i na noc. Puchlinie.
Puchlinę z ciała wywodzi. Rozsądek.
Mylili się niepomału starzy Aptekarze/ którzy Koński korzeń Pseudoacorum Łacinnicy zowią/ o których się przed tym rozdziałem powiedziało/ za istotne Tatarskie Ziele rozumieli. Także też Gałgan
/ tym sposobem: Wźiąć korzenia Diptanowego ile sie podoba. To miáłko vtłuc/ y z Oliwą záczynić/ że będźie kształt plastu. Ten bárzo vżyteczny bywa. Lámániu w goleniách Rázom. Nerwom wchodźi do plastrow.
Lamániu w goleniách.
Rázom tłuconym. Odbićiu ćiáłá od kośći.
Zył suchych odgniećieniu.
Wchodźi też do głownych plastrow/ sam korzeń/ wárząc w winie z naśieniem Opichowym/ y chebdowym/ to piiąc ráno y ná noc. Puchlinie.
Puchlinę z ćiáłá wywodźi. Rozsądek.
Mylili się niepomáłu stárzy Aptekárze/ ktorzy Koński korzeń Pseudoacorum Láćinnicy zowią/ o ktorych sie przed tym rozdźiałem powiedźiáło/ zá istotne Tátárskie Ziele rozumieli. Tákże też Gáłgan
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 22
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Toż czym z Mastykowym olejkiem ciepło na łono plastrowany. Item. Wietrznościom.
Wietrzności z żołądka/ które opuszenie czynią/ rozpędza/ warząc/ a juchę jego pijąc. Kolice.
Gryzienie i Morzyska/ co koliką drudzy zowią/ uśmierza/ przerzeczonym sposobem używany. Do maści i plaszczów wchodzi.
Wchodzi korzenie Ostryżowe do plastrów i maści rozgrzewających. Pamięci utraconej
Pamięć utraconą przywraca/ swą wonnością/ też woreczki albo czapeczki nim napełniwszy/ w tyle głowy nosząc. Żołądkowi o ląbłemu i bolejącemu. Item.
Żołądek zimny i wilgotny wysusza i rozgrzewa: bolejący leczy/ mdły posila/ i do trawienia sposobnym czyni pijąc juchę jego/ abo Sok z winem
. Toż czym z Mástykowym oleykiem ciepło ná łono plastrowány. Item. Wietrznośćiom.
Wietrznośći z żołądká/ ktore opuszenie czynią/ rospądza/ wárząc/ á iuchę iego piiąc. Kolice.
Gryźienie y Morzyská/ co koliką drudzy zowią/ vśmierza/ przerzeczonym sposobem vżywány. Do máśći y plásczow wchodźi.
Wchodźi korzenie Ostryżowe do plástrow y máśći rozgrzewáiących. Pámięći vtráconej
Pámięć vtráconą przywraca/ swą wonnością/ też woreczki álbo czapeczki nim nápełniwszy/ w tyle głowy nosząc. Zołądkowi o ląbłemu y boleiącemu. Item.
Zołądek źimny y wilgotny wysusza y rozgrzewa: boleiący leczy/ mdły pośila/ y do trawienia sposobnym czyni piiąc iuchę iego/ ábo Sok z winem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 27
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
białym dają pić/ rozgrzewają/ otwiera i leczy. Ślezienie
Toż też śledzionie zamulon: służy. Także
Żyłom we wszytkim ciele zatkanym.
Ranom zaplugawionym i smrodliwym. Uszczkniony od bestii.
Uszczknionym od bestii jadowitych/ Sokiem z całego i zupełnego ziela wyżętym/ wymywając i w nie puszczając/ abo do innych maści i plastrów go przydając/ jest wielkim lekarstwem. Zimnicy czwarto.
Zimnice leczy ćwierć łota dawszy korzenia z winem białym pić: a zwłaszcza czwartaczkę: raz i kilka to czyniąc. Drudzy do ćwerci łota tego prochu/ nie wina biorą/ ale z wodku Pięćperstowej/ albo jakiej inej przynależącej/ a zwłaszcza po przepurgowaniu ciała. Febrze każdej
białym dáią pić/ rozgrzewaią/ otwiera y leczy. Sleźienie
Toż też sleźienie zámulon: służy. Tákże
Zyłom we wszytkim ćiele zátkánym.
Ránom záplugáwionym y smrodliwym. Vsczkniony od bestiy.
Vsczknionym od bestiy iádowitych/ Sokiem z cáłego y zupełnego źiela wyżętym/ wymywáiąc y w nie pusczáiąc/ ábo do inych máśći y plastrow go przydáiąc/ iest wielkim lekárstwem. Zimnicy czwarto.
Zimnice leczy ćwierć łotá dawszy korzeniá z winem białym pić: á zwłasczá czwártaczkę: raz y kilká to czyniąc. Drudzy do ćwerći łotá teg^o^ prochu/ nie winá biorą/ ále z wodku Pięćperstowey/ álbo iákiey iney przynależącey/ á zwłasczá po przepurgowáńiu ćiáłá. Febrze káżdey
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 90
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
(Teopch.) Magia, albo Zabobony Matematyckie. 1.
Korzeń świeżo wykopany tego ziela/ wyrzezać na nim (każą Matematacze) Raka/ pod Saturn: w Raku niebieskim będącym albo wchodzącym: i to na wrzody jadowite/ a ciało wyjadające i psujące każą przykładać/ twierdząc/ że to samo bez wszelkich maści i plastrów/ bez olejku prochu i wodek/ takie złe i jadowite wrzody osobliwie goi. Ale potrzeba je pierwej moczem tegoż chorego przemywac dwakroć każdego dnia/ na świtaniu i na noc. Toż dopiero ten korzeń na którym jest Rak wyryty przyłożyć i przywiązać. 2.
Drugi Zabobon z tego korzenia Dzięgielowego ci Mistrzowie czynią i
(Theopch.) Magia, álbo Zabobony Mátemátyckie. 1.
Korzeń świeżo wykopány tego źiela/ wyrzezáć ná nim (każą Mátemátacze) Ráka/ pod Sáturn: w Ráku niebieskim będącym álbo wchodzącjm: y to ná wrzody iádowite/ á ćiáło wyiádáiące y psuiące każą przykłádáć/ twierdząc/ że to sámo bez wszelkich máśći y plastrow/ bez oleyku prochu y wodek/ tákie złe y iádowite wrzody osobliwie goi. Ale potrzebá ie pierwey moczem tegoż chorego przemywác dwákroć káżdego dniá/ ná świtániu y ná noc. Toż dopiero ten korzeń ná ktorym iest Rák wyryty przyłożyć y przywiązáć. 2.
Drugi Zabobon z tego korzeniá Dźięgielowego ci Mistrzowie czynią y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 97
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.
TEgoż przyrodzenia/ i tychże skutków jest co i pierwszy/ i do tegoż wszystkiego jest przygodny/ jeno nie tak potężnie: Bo i zapachu daleko mdlejszego niżli pierwszy. A Teofrastus pisze/ że się z żadnej miary nie zgodzi do tych chorób/ do których Dyptan własny/ Wchodzi do maści i do plastrów/ wchodzi też i do tych lekarstw/ które czynią przeciwko jadom i truciznom/ jako do Driakwie/ i które Diakwianymi zowią. (Dios.) Rozsądek.
Przeciwnym obyczajem Teofrastus do Dioscoryda/ o skutkach tego Dyptanu pisze/ powiadając że tylko samo imię i nazwisko ma Dyptanowe/ nie przyrodzenie ani skutki. Zaś Dioskorydes twierdzi
.
TEgoż przyrodzenia/ y tychże skutkow iest co y pierwszy/ y do tegoż wszystkiego iest przygodny/ ieno nie ták potężnie: Bo y zapáchu dáleko mdleyszego niżli pierwszy. A Theofrástus pisze/ że sie z żadney miáry nie zgodźi do tych chorob/ do ktorych Dyptan własny/ Wchodźi do máśći y do plastrow/ wchodźi też y do tych lekarstw/ ktore czynią przećiwko iádom y trućiznom/ iáko do Dryákwie/ y ktore Dyákwiánymi zowią. (Dios.) Rozsądek.
Przećiwnym obyczáiem Theophrástus do Dioscoridá/ o skutkách tego Dyptanu pisze/ powiadáiąc że tylko sámo imię y názwisko ma Dyptanowe/ nie przyrodzenie áni skutki. Záś Dioskorides twierdźi
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 111
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
nasienia tego ziela kunsztownie wyciągany/ który tychże skutków jest co i pierwszy. Jednak ma tę osobliwą własność/ Ze
Wrzody i Sadzele złe/ plugawe i smrodliwe. Także mięso w nich dziwe/ trawi/ wychędaża i goi/ flajtuchy w nim maczając/ a w nie kładąc. Do innych też maści/ Olejków i Plastrów przymięszany toż czyni. (Turn.) Głowy bólu.
Ból w głowie srogi i zastarzały uskramia/ skronie nim namazując. Sercu.
Serce mdłe posila. Artetyce serdecznej
Artetyce/ to jest/ żyły od serca pochodzące/ które pulsowymi zowią/ u pięści nim namazując/ oczerstwia. Pamięci.
Pamięć wielką młodym ludziom czyni/
naśienia tego źiela kunsztownie wyćiągány/ ktory tychże skutkow iest co y pierwszy. Iednák ma tę osobliwą własność/ Ze
Wrzody y Sadzele złe/ plugáwe y smrodliwe. Tákże mięso w nich dźiwe/ trawi/ wychędaża y goi/ fláytuchy w nim maczáiąc/ á w nie kłádąc. Do inych też máśći/ Oleykow y Plastrow przymięszány toż czyni. (Turn.) Głowy bolu.
Bol w głowie srogi y zástárzáły vskramia/ skronie nim námázuiąc. Sercu.
Serce mdłe pośila. Artetyce serdecznej
Artetyce/ to iest/ żyły od sercá pochodzące/ ktore pulsowymi zowią/ v pięśći nim námázuiąc/ oczerstwia. Pámięći.
Pámięć wielką młodym ludźiom czyni/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 122
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
