, a względem półmiary powinien na to miejsce dobrze przeciąć za miarę; i z takiego kłapcia, luboby stygar chciał więcej bałwanów uczynić, żadną miarą nie może więcej pokazać własnych tylko cztery, a kopaczowi ma przyjąć i napisać do regestru za 7 bałwanów, to już przy czterech giną trzy, bo choćby kazał bankować bałwany poprzecz, nie byłoby tylko 5 złomków alias partyk obdłużnych, co uczyni bałwanów 2 1/2. Czemu 2 1/2? Że bałwan ma mieć 3 łokcie alias miary na długość, a miarę wszerz, a tu że kłapcia wszerz 2 1/2 miary, dlatego musi wzdłuż kłapcia bankować na krzyż i nie
, a względem półmiary powinien na to miejsce dobrze przeciąć za miarę; i z takiego kłapcia, luboby stygar chciał więcej bałwanów uczynić, żadną miarą nie może więcej pokazać własnych tylko cztery, a kopaczowi ma przyjąć i napisać do regestru za 7 bałwanów, to już przy czterech giną trzy, bo choćby kazał bankować bałwany poprzecz, nie byłoby tylko 5 złomków alias partyk obdłużnych, co uczyni bałwanów 2 1/2. Czemu 2 1/2? Że bałwan ma mieć 3 łokcie alias miary na długość, a miarę wszerz, a tu że kłapcia wszerz 2 1/2 miary, dlatego musi wzdłuż kłapcia bankować na krzyż i nie
Skrót tekstu: InsGór_1
Strona: 11
Tytuł:
Instrukcje górnicze dla żup krakowskich z XVI-XVIII wieku, cz. 1
Autor:
Anonim
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty urzędowo-kancelaryjne
Gatunek:
instrukcje
Tematyka:
górnictwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1615 a 1650
Data wydania (nie wcześniej niż):
1615
Data wydania (nie później niż):
1650
Tekst uwspółcześniony:
tak
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Antonina Keckowa
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Wrocław
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1963
i sam w ziemi rozpierzchłe: sam Korzeń albo Macica/ od której mniejsze pochodzą/ na wielki palec wzmiąsz/ pomarzczony/ mocny/ czarny/ albo szaro czarny/ z wierzchu skórkę cienką mając/ pod tą łupinę miąższą/ twardą/ żółtawą/ a pod tą mięsiwość korzenia biała/ Soku pełna. Który korzeń/ gdy poprzecz w talarki pokraje/ pochodzą linijki od środku/ na kształt gwiazdy/ równie jako w Rzodkwi. Zapachu mocnego/ i przykrego. Drżeń we środku cienki/ i biały. Liście gęsto z korzenia/ na długich i mocnych stopkach pochodzi/ zupełnej zieloności: a jako Dioscorydes pisze/ Ostrowełniste/ Figowemu liściu barzo podobne/ w
y sam w źiemi rozpierzchłe: sam Korzeń álbo Máćicá/ od ktorey mnieysze pochodzą/ ná wielki pálec wzmiąsz/ pomarzczony/ mocny/ czarny/ álbo száro czarny/ z wierzchu skorkę ćienką máiąc/ pod tą łupinę miąższą/ twárdą/ żołtáwą/ á pod tą mięśiwość korzeniá biała/ Soku pełna. Ktory korzeń/ gdy poprzecz w tálarki pokráie/ pochodzą liniyki od środku/ ná kształt gwiazdy/ rownie iáko w Rzodkwi. Zapáchu mocnego/ y przykrego. Drżeń we środku ćienki/ y biały. Liście gęsto z korzeniá/ ná długich y mocnych stopkách pochodźi/ zupełney źielonośći: á iáko Dioscorides pisze/ Ostrowełniste/ Figowemu liśćiu bárzo podobne/ w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 226
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ na których począwszy od dołu/ aż do wierzchu/ po parze listków od siebie gęsto położonych pochodzi: a te są przymięszejszym i tłustszym/ dla pełności soku. Ma co spodku tychże listeczków małe witeczki/ cienkie/ jako niteczki/ którymi ziemie chwyta/ i do niej się przywięzuje. Ten ma listki obszerne/ poprzecz na palec/ albo poprzeczny palec/ pod czas szersze/ żyłowate/ zielone/ i jako Pieniążki okrągłe: od czego tak u Łacinników/ jako u nas Pieniężnikiem rzeczony. Miedzy liściem/ a rosczkami/ na małych stopkach/ żółte kwiatki łsniące/ i na pozór wdzięczne. Po których okwitnieniu znajduje się nasienie w łupinkach
/ ná ktorych począwszy od dołu/ áż do wierzchu/ po parze listkow od śiebie gęsto położonych pochodźi: á te są przymięszeyszym y tłustszym/ dla pełnośći soku. Ma co spodku tychże listeczkow máłe witeczki/ ćienkie/ iáko niteczki/ ktorymi źiemie chwyta/ y do niey się przywięzuie. Ten ma listki obszerne/ poprzecz ná pálec/ álbo poprzeczny pálec/ pod czás szersze/ żyłowáte/ źielone/ y iáko Pieniążki okrągłe: od czego ták v Láćinnikow/ iáko v nas Pieniężnikiem rzeczony. Miedzy liśćiem/ á rosczkámi/ ná máłych stopkách/ żołte kwiatki łsniące/ y ná pozor wdźięczne. Po ktorych okwitnieniu znáyduie się naśienie w łupinkách
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 302
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.
HIszpanią dzielili starzy na trzy części/ to jest/ na Terrakońską/ Betycką/ i na Lusitańską. Betycka leży miedzy gębą/ którą wypada rzeka Guadiana/ nazwana od starych Anas/ i miedzy górą Gates/ którą oni przezwali Chariadamum promontorium: a stąd rozciąga się/ aż do źrzodła onej Guadiany: przez nią poprzecz jedzie Guadalchiuir/ i od tej nazwano ją Betiką; bo po Łacinie imię ma Betis. Lusitania leży miedzy Duero/ i miedzy Guadianą. Terrakońska zamyka w sobie ostatek: to jest/ królestwa Murtie/ Valentie/ Katalonie/ Aragonie/ Castiliej starej/ i niemałą część nowej/ Nauariej/ Biscaliej/ Leonis, Asturiae,
.
HIszpánią dźielili stárzy ná trzy częśći/ to iest/ ná Terrákońską/ Betycką/ y ná Lusitáńską. Betycká leży miedzy gębą/ ktorą wypada rzeká Guádianá/ názwána od stárych Anas/ y miedzy gorą Gátes/ ktorą oni przezwáli Chariadamum promontorium: á stąd rośćiąga się/ áż do źrzodłá oney Guadiány: przez nię poprzecz iedźie Guádalchiuir/ y od tey názwano ią Betiką; bo po Láćinie imię ma Betis. Lusitánia leży miedzy Duero/ y miedzy Guádiáną. Terrákońska zámyka w sobie ostátek: to iest/ krolestwá Murtiae/ Válentiae/ Cataloniae/ Aragoniae/ Cástiliey stárey/ y niemáłą część nowey/ Nauáriey/ Biscáliey/ Leonis, Asturiae,
Skrót tekstu: BotŁęczRel_I
Strona: 6
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. I
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
. Kasztelów zaś i osad murowanych jest 166. a inszych podlejszych 160. Pierwszej części, Europa. Italia. Pierwsze księgi. PRINCIPATUS CITERIOR ET ULTERIOR: BASILICATA.
CITERIOR abo bliższy/ rozciąga się wdłuż nad morzem od Salerno/ aż do Policastro/ i od ś. Seueryna/ aż do Paludy: a przechodzi go poprzecz jakby śrzodkiem rzeka Silaro. Ma w sobie Arcybiskupstwa u Salerno/ i w Amalfi: i 15. inszych miast: a 213. kasztelów i osad murowanych/ miedzy któremi jest Euoli i z swoim lasem/ Ejano z swoją doliną/ której wdłuż jest 20. a wszerz 4. mile/ a ma około siebie pagórki
. Kásztellow záś y osad murowánych iest 166. á inszych podleyszych 160. Pierwszey częśći, Europá. Italia. Pierwsze kśięgi. PRINCIPATVS CITERIOR ET VLTERIOR: BASILICATA.
CITERIOR ábo bliższy/ rośćiąga się wdłuż nád morzem od Sálerno/ áż do Policastro/ y od ś. Seueriná/ áż do Páludy: á przechodźi go poprzecz iákby śrzodkiem rzeká Silaro. Ma w sobie Arcybiskupstwá v Sálerno/ y w Amálfi: y 15. inszych miast: á 213. kásztellow y osad murowánych/ miedzy ktoremi iest Euoli y z swoim lásem/ Eiano z swoią doliną/ ktorey wdłuż iest 20. á wszerz 4. mile/ á ma około śiebie págorki
Skrót tekstu: BotŁęczRel_I
Strona: 63
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. I
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
ma Primatum w Niemczech/ acz mu ani Elektorowie/ ani Salzburski nic wprzód nie dadzą. To Arcybiskupstwo/ które było możne/ przywłaszczył sobie/ gdy Luterstwo nastało/ dom Brandenborgski. Tam Heretycy złożyli swe Centurie/ pełne głupstwa i szaleństwa. MARCHIA STARA, i NOWA.
LEżą obiedwie ku wschodowi od pomienionych Prowincyj starą przechodzi poprzecz rzeka Spre/ nad którą siedzi Brandenburg główne miasto: Nową zaś dzieli jakby przez pojśrzodek rzeka Warta: Miasto jej przednie jest Frankfurd/ który leży nad Odrą: a ta rzeka dodaje dostatek ryb/ i brzegi jej wina. Obiedwie są pod posłuszeństwem Marchiona Brandenburskiego/ jednego z możniejszych i bogatszych Panów Niemieckich: abowiem trzyma też
ma Primatum w Niemcech/ ácz mu áni Elektorowie/ áni Sálzburski nic wprzod nie dádzą. To Arcibiskupstwo/ ktore było możne/ przywłasczył sobie/ gdy Lutherstwo nástáło/ dom Brándeborgski. Tám Heretycy złożyli swe Centurie/ pełne głupstwá y szaleństwá. MARCHIA STARA, y NOWA.
LEżą obiedwie ku wschodowi od pomienionych Prouinciy stárą przechodźi poprzecz rzeká Spre/ nád ktorą śiedźi Brándeburg głowne miásto: Nową záś dźieli iákby przez poyśrzodek rzeká Warta: Miásto iey przednie iest Fránkford/ ktory leży nád Odrą: á tá rzeká dodáie dostátek ryb/ y brzegi iey winá. Obiedwie są pod posłuszeństwem Marchioná Brándeburskiego/ iednego z możnieyszych y bogátszych Pánow Niemieckich: ábowiem trzyma też
Skrót tekstu: BotŁęczRel_I
Strona: 117
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. I
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
Obiedwie te części mają ziemię równą/ oprócz iż dalsza przybliża się do gór Karpatskich. Obiedwie są niewymownej żyzności/ rodząc dostatek win/ zboża/ bydła/ ryb: także też mają obfitość kruszców srebrnych i złotych/ barzo dobrych: Jest też tam woda/ która obraca żelazo w miedź barzo dobrą. Citeriorem Hungariam, przechodzi poprzecz Drawa rzeka wielka. Ma w sobie dwoje jezioro sławne/ Balattone na 13. mil/ i Fertoo/ nie tak długie ale szersze. Miasta przedniejsze są tam: Strigonium/ Białogród/ Budzyń/ Belgrad/ które Turczyn trzyma: a nadto Taurynum abo Rab/ Vesprinum, Pięć kościołów/ Zagabria. Vlterior Hungaria, ma
Obiedwie te częśći máią źiemię rowną/ oprocz iż dálsza przybliża się do gor Kárpátskich. Obiedwie są niewymowney żyznośći/ rodząc dostátek win/ zboża/ bydłá/ ryb: tákże też máią obfitość kruszcow srebrnych y złotych/ bárzo dobrych: Iest też tám wodá/ ktora obraca żelázo w miedź bárzo dobrą. Citeriorem Hungariam, przechodźi poprzecz Dráwa rzeká wielka. Ma w sobie dwoie ieźioro sławne/ Balattone ná 13. mil/ y Fertoo/ nie ták długie ále szersze. Miásta przednieysze są tám: Strigonium/ Biáłogrod/ Budzyń/ Belgrad/ ktore Turczyn trzyma: á nádto Taurinum ábo Rab/ Vesprinum, Pięć kośćiołow/ Zagábria. Vlterior Hungaria, ma
Skrót tekstu: BotŁęczRel_I
Strona: 127
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. I
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
dostatek kupców wszelakich/ tak Polaków/ Rusi/ Włochów/ jako też Ormian i Żydów. Insze miasta przednie są/ Przemyśl/ Sambor/ Jarosław/ Przeworsk/ Biecz/ Chełm/ Sokal/ Grodek: i inszych dosyć mniejszych. Pierwszej części, Europa. POLSKA.
POlska dzieli się na małą i wielką. Małą przechodzi poprzecz/ może rzec śrzodkiem/ Wisła rzeka/ która wynikając z gór Węgierskich/ idzie ku zachodowi. Główne miasto jej jest Kraków/ miasto wielkie. Ma troje przedmieścia; (które drudzy zowią miastami) przy sobie/ to jest Kleparz/ Stradom/ i Kazimierz. Ma zamek barzo osobliwy na skale. Kwitnie też tam zacna
dostátek kupcow wszelákich/ ták Polakow/ Ruśi/ Włochow/ iáko też Ormian y Zydow. Insze miástá przednie są/ Przemyśl/ Sámbor/ Iárosław/ Przeworsk/ Biecz/ Chełm/ Sokal/ Grodek: y inszych dosyć mnieyszych. Pierwszey częśći, Europá. POLSKA.
POlská dźieli się ná máłą y wielką. Máłą przechodźi poprzecz/ może rzec śrzodkiem/ Wisłá rzeká/ ktora wynikáiąc z gor Węgierskich/ idźie ku zachodowi. Głowne miásto iey iest Krákow/ miásto wielkie. Ma troie przedmieśćia; (ktore drudzy zowią miástámi) przy sobie/ to iest Kleparz/ Stradom/ y Káźimierz. Ma zamek barzo osobliwy ná skále. Kwitnie też tám zacna
Skrót tekstu: BotŁęczRel_I
Strona: 148
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. I
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
: są to ludzie/ pospolicie o nich mówiąc/ dosyć ochędożni/ i obyczajni/ bawią się naukami/ rycerskiemi dziełami/ i kupiectwem. Pierwszej części Asia. KatAJO.
Katajo jest kraina obronna i mocna/ abowiem z jednej strony obeszły ją wysokie skały góry Imano/ a z drugiej ma pustynią Loppo/ której nieprzejdzie poprzecz/ idąc od miasta Loppo do Katajo/ ledwo za miesiąc: (znajduje się tam potrosze wody/ lecz kupcy muszą tam jadać po więtszej części/ swoje osły/ konie/ i muły) ma też i góry/ i fortecę Chinów/ i osadę Arsaret. Nie dawno temu/ jako ją Tartarowie podbili; a za
: są to ludźie/ pospolićie o nich mowiąc/ dosyć ochędożni/ y obyczáyni/ báwią się náukámi/ rycerskiemi dźiełámi/ y kupiectwem. Pierwszey częśći Asia. CATAIO.
CAtáio iest kráina obronna y mocna/ ábowiem z iedney strony obeszły ią wysokie skáły gory Imáno/ á z drugiey ma pustynią Loppo/ ktorey nieprzeydźie poprzecz/ idąc od miástá Loppo do Cátáio/ ledwo zá mieśiąc: (znáyduie się tám potrosze wody/ lecz kupcy muszą tám iádáć po więtszey częśći/ swoie osły/ konie/ y muły) ma też y gory/ y fortecę Chinow/ y osádę Arsáret. Nie dawno te^v^/ iáko ią Tártárowie podbili; á zá
Skrót tekstu: BotŁęczRel_I
Strona: 168
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. I
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
gdy wylewają/ a czynią i insze rozmaite po wszytkim Egipcie/ z których się powietrze zaraża/ jako i z owego Aleksandryjskiego. Ale wracając się dla odnóg pokopanych dla prowadzenia towarów po różnych miejscach/ i dla napawania gruntów/ jest tam jedna/ która poczynając się jakby w połowicy biegu tamtej co jedzie ku Damiacie/ przechodzi poprzecz wszytkę prawie Deltę/ i wpada w drugą odnogę nad Rosseto z tak wielką wodą/ iż może nawigować tam przez cały rok. Dla ułacnienia handlów czerwonego morza Sesostres począł był kopać jeden kanał/ któryby tam od Nila przychodził: ale Dariusz król Perski bojąc się żeby morze nie zalało wodami Egiptu/ zaniechał onej roboty zaczętej
gdy wylewáią/ á czynią y insze rozmáite po wszytkim Egyptćie/ z ktorych się powietrze záraża/ iáko y z owego Alexándriyskiego. Ale wracáiąc się dla odnog pokopánych dla prowádzenia towarow po roznych mieyscách/ y dla nápawánia gruntow/ iest tám iedná/ ktora poczynáiąc się iákby w połowicy biegu támtey co iedźie ku Dámiáćie/ przechodźi poprzecz wszytkę práwie Deltę/ y wpada w drugą odnogę nád Rosseto z ták wielką wodą/ iż może náwigowáć tám przez cáły rok. Dla vłácnienia hándlow czerwonego morzá Sesostres począł był kopáć ieden kánał/ ktoryby tám od Nilá przychodźił: ále Dáryusz krol Perski boiąc się żeby morze nie zálało wodámi Egyptu/ zániechał oney roboty záczętey
Skrót tekstu: BotŁęczRel_I
Strona: 214
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. I
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
