do gniazda dla dzieci komportując. Co inne wiedząc do niego zwie rzęta, wtedy gdy odleci, dla szukania więcej połowu, nanoszonego w przód kradzionym, mu unoszą sposobem, pomiarkowawszy jednak, aby tyle zostało, ile dzieciom jego dosyć będzie dla pożywienia. Popiołek z oczu jego spalonych, do plastru na ból oczu służącego, przymieszany ślepotę oddala. Wiele sekretów O Ptakach Historia naturalna.
do złych akcyj z puhacza bywa, ale ja ich nie reweluje zgorszonemu i tak światu. Z okazji puhacza proverbium: Bubo canit lusciniae, służy w tedy, gdy prostak, nauczyć chce mądrego. Jest to ptak feralny, i zle ominujący ex credulitate starożytnych.
RHINOCEROS
do gniazda dla dzieci komportuiąc. Co inne wiedząc do niego zwie rzęta, wtedy gdy odleci, dla szukania więcey połowu, nanoszonego w przod kradzionym, mu unoszą sposobem, pomiarkowawszy iednak, aby tyle zostało, ile dzieciom iego dosyć będzie dla pożywienia. Popiołek z oczu iego spalonych, do plastru na bol oczu służącego, przymieszany slepotę oddala. Wiele sekretow O Ptakach Historya naturalna.
do złych akcyi z puhácza bywá, ale ia ich nie reweluie zgorszonemu y tak swiatu. Z okazyi puhacza proverbium: Bubo canit lusciniae, służy w tedy, gdy prostak, nauczyć chce mądrego. Iest to ptak ferálny, y zle ominuiący ex credulitate starożytnych.
RHINOCEROS
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 299
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
starych murach i rumach rośnie. Tak jest skuteczne i na te choroby pomaga, jak drzewo Indyjskie Gwajak według Sereniusza. Gorszkość bowiem jego żółć oddala i humory, żołądek utwierdza, rozgrzewa, żółtaczkę ruguje, wzrok czyści, apetyt naprawuje: syrop jego człeka odmładza: wino piołunkowe w Maju i maiku bardzo zdrowe. Piołunowy sok przymieszany do atramentu pismo nim pisane, prezerwuje od molów. Wąchając go i pod poduszki kładąc, sen przynosi. Kiedyś tam z plastru miodu, piołun urodził się i wyrósł u Pieriusa Autora. Tak zawsze po słodyczy górycz następuje: jakoż i w człeku od słodkich rzeczy, żółć albo cholera rodzi się.
AGNUS Scythitus,
starych murach y rumach rośnie. Tak iest skuteczne y na te choroby pomaga, iak drzewo Indyiskie Gwaiak według Sereniusza. Gorszkość bowiem iego żołć oddala y humory, żołądek utwierdza, rozgrzewa, żołtaczkę ruguie, wzrok czyści, apetyt naprawuie: syrop iego człeká odmładza: wino piołunkowe w Maiu y maiku bardzo zdrowe. Piołunowy sok przymieszany do atramentu pismo nim pisane, prezerwuie od molow. Wąchaiąc go y pod poduszki kładąc, sen przynosi. Kiedyś tam z plastru miodu, piołun urodził się y wyrosł u Pieriusa Autora. Tak zawsze po słodyczy gorycz następuie: iakoż y w człeku od słodkich rzeczy, żołć albo cholera rodzi się.
AGNUS Scythitus,
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 336
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
/ a z miodu na nie przykładając. Zatwardziałości
Proch korzenia Fiołkowego dając z winem pić/ Płód martwy/ także łożysko pozostałe paniam po porodzeniu wywodzi. Wrzodom
Wrzody i rany smrodliwe zagniłe wychędaża/ przemywając ich często wodą/ tegoż korzenia warzonego. Także maścią z niego a z miodu uczyniona napełniając je. Albo inym maściam przymieszany. Eginet: Mesua. Kości okrywa
Kości z ciała obnażone/ i opadłe rychło zdrowym ciałem okrywa/ prochem je tego korzenia zasypując. Głowie.
Bolenie głowy prędko uśmierza z octem proch miałko z niego utarty/ a z Rożanym olejkiem zmięszany/ i na czoło plastrowany. To jako/ i którym sposobem/ trochę się niżej
/ á z miodu ná nie przykłádáiąc. Zátwárdźiáłosći
Proch korzenia Fiołkowego dáiąc z winem pić/ Płod martwy/ tákże łożysko pozostáłe pániam po porodzeniu wywodzi. Wrzodom
Wrzody y rány smrodliwe zágniłe wychędaża/ przemywáiąc ich często wodą/ tegoż korzenia wárzonego. Tákże másćią z niego á z miodu vczyniona nápełniáiąc ie. Albo inym máśćiam przymieszány. Eginet: Mesua. Kośći okrywa
Kośći z ćiáłá obnażone/ y opádłe rychło zdrowym ćiáłem okrywa/ prochem ie tego korzenia zásypuiąc. Głowie.
Bolenie głowy prędko vśmierza z octem proch miáłko z niego vtárty/ á z Rożánym oleykiem zmięszány/ y ná czoło plástrowány. To iáko/ y ktorym sposobem/ trochę się niżey
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 7
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Chustę albo gębkę w ciepłej tusze jego maczając/ i miejsce zasiniałe naparzając. Bladym cerę daje
Bladym Cerę cudną i rumienną czyni/ jakimkolwiek sposobem używany. Liszajom
Liszaje spądza/ obmywając je wodą/ albo juchą jego/ i prochem jego zaraz posypując: albo je też maścią namazując/ do którejby Proch tegoż korzenia był przymieszany. Też jucha z warzonego/ albo wino/ z którymby było przyprawione/ niepomału do tego pomaga pijąc.
Ządza i chciwość cielesną do Wenusa pobudza/ jakimkolwiek sposobem używany. Miodek.
Czynią MIód kwaśny/ albo Ocet miodowy/ z miodu/ z octu/ a z korzenia ziela Tatarskiego/ przeciwko Wątrobie i Ślezionie/
Chustę álbo gębkę w ćiepłey tusze iego maczaiąc/ y mieysce záśiniáłe náparzáiąc. Bládym cerę dáie
Bladym Cerę cudną y rumienną czyni/ iákimkolwiek sposobem vżywány. Liszáiom
Liszáie spądza/ obmywáiąc ie wodą/ álbo iuchą iego/ y prochem iego záraz posypuiąc: álbo ie też maśćią namázuiąc/ do ktoreyby Proch tegoż korzeniá był przymieszány. Też iucha z wárzonego/ álbo wino/ z ktorymby było przypráwione/ niepomału do tego pomaga piiąc.
Ządza y chćiwość ćielesną do Venusá pobudza/ iákimkolwiek sposobem vżywány. Miodek.
Czynią MIod kwáśny/ álbo Ocet miodowy/ z miodu/ z octu/ á z korzenia źiela Tátárskiego/ przećiwko Wątrobie y Sleźionie/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 21
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Także Pary w otwór łona puszczaniem i plastrowaniem. Miesięczną.
Miesięczną chorobę białogłowską zatrzymaną wzbudza i wywodzi/ przerzeczonym sposobem używany. (Gal:) Wrzodom plugawym/ i goić się nie chcącym.
Wrzody/ które dla zbytniej wilgotności goić się niechcą/ warzonego juchą przemywać dobrze/ a Prochem jego zasypować/ też do maści przymieszany osobliwie je wysusza i goi. Gnilcu i zawrzedziałości w uściech
Zawrzedziałości w uściech/ i Gnilec leczy/ płócząc je tą naprzód wodą/ w którejby był warzony/ a potym prochem jego zasypując wycierając. (Gal Eginera) A jako Damascenus pisze: z miodem umieszawszy/ tym namazując. Nyrkom Pęcherzom.
Nyrki zatkane.
Tákże Páry w otwor łoná pusczániem y plastrowániem. Mieśięczną.
Miesięczną chorobę białogłowską zátrzymáną wzbudza y wywodźi/ przerzeczonym sposobem vżywány. (Gal:) Wrzodom plugáwym/ y goić sie nie chcącym.
Wrzody/ ktore dla zbytniey wilgotności goić sie niechcą/ wárzonego iuchą przemywáć dobrze/ á Prochem ieg^o^ zásypowáć/ też do máśći przymieszány osobliwie ie wysusza y goi. Gnilcu y záwrzedziáłośći w vśćiech
Záwrzedźiáłośći w vściech/ y Gnilec leczy/ płócząc ie tą naprzod wodą/ w ktoreyby był wárzony/ á potym prochem ieg^o^ zásypuiąc wyćieráiąc. (Gal Eginera) A iáko Damascenus pisze: z miodem vmieszawszy/ tym námázuiąc. Nyrkom Pęchyrzom.
Nyrki zátkáne.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 27
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
też Syrop wyciągniony z biedrzeńcu korzenia suchego/ tym sposobem/ jako się powiedziało o czynieniu Syropu z Cynamonu. Ten służy wszystkim tym niedostatkom wnętrznym/ którym sam Biedrzeniec. Tego na raz nic więcej/ tylko łot/ albo łyżkę dobrą/ z wodką tegoż Biedrzeńcu/ abo samego bez wodki dać może: Albo inym lekarstwom przymieszany. Francowatym. mającym w sobie wiele trztęci.
Mianowicie Francowatym/ którzy przez mazanie/ albo przez Turbity/ żywego Srebra są nakarmieni od Barwierzów/ barzo wielkim jest ratunkiem/ używając go przez kilka dni po łocie/ ze trzema łoty/ albo łyżek/ wodki tegoż ziela/ na czczo i na noc/ aż ratunek
też Syrop wyćiągniony z biedrzeńcu korzeniá suchego/ tym sposobem/ iáko sie powiedźiáło o czynieniu Syropu z Cynámonu. Ten służy wszystkim tym niedostátkom wnętrznym/ ktorym sam Biedrzeniec. Tego ná raz nic więcey/ tylko łot/ álbo łyszkę dobrą/ z wodką tegoż Biedrzeńcu/ ábo sámego bez wodki dáć może: Albo inym lekárstwom przymieszány. Fráncowátym. máiącym w sobie wiele trztęći.
Miánowićie Fráncowátym/ ktorzy przez mázánie/ álbo przez Turbity/ żywego Srebrá są nákarmieni od Bárwierzow/ bárzo wielkim iest rátunkiem/ vżywáiąc go przez kilká dni po łoćie/ ze trzemá łoty/ álbo łyżek/ wodki tegoż źiela/ ná czczo y ná noc/ áż rátunek
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 73
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
psa wściekłego ukąszonym/ i od innych bestii jadowitych/ liście utłuc/ a na rany przykładać dobrze. Oziębłę członki.
Oziębłe członki rozgrzewa/ korzenie warząc i z zielem/ i tym je naparzając. Toż też w winie warząc/ i pijąc czyni. Oparzeniu i opaleniu.
Oparzonym albo ogniem opalonym/ sok maściom inym przymieszany/ jest lekarstwem. Albowiem swą gorącością/ opalenia i oparzeliny wyciąga i zatłumia/ nieinaczej jeno jako ciepło od promieni słonecznych /gorącość ognia przyrodzonego mdli. Przymiotom ognistym .
Przymiot ognisty/ Sok tenże zatłumia chustki w nim maczając/ a przykładając. Olejek. Oleum. Puchlinie
Puchliny z zimna albo z wody wywodzi/ dając
psá wśćiekłego vkąszonym/ y od inych bestiy iádowitych/ liśćie vtłuc/ á ná rány przykłádáć dobrze. Oźiębłę członki.
Oźiębłe członki rozgrzewa/ korzenie wárząc y z źielem/ y tym ie náparzáiąc. Toż też w winie wárząc/ y piiąc czyni. Opárzeniu y opaleniu.
Oparzonym álbo ogniem opalonym/ sok máśćiom inym przymieszány/ iest lekárstwem. Albowiem swą gorącośćią/ opalenia y oparzeliny wyćiąga y zátłumia/ nieináczey ieno iáko ćiepło od promieni słonecznych /gorącość ogniá przyrodzonego mdli. Przymiotom ognistym .
Przymiot ognisty/ Sok tenże zátłumia chustki w nim maczáiąc/ á przykładáiąc. Oleiek. Oleum. Puchlinie
Puchliny z źimná álbo z wody wywodźi/ dáiąc
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 136
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
do tego wmieszać/ i do przystonego zgęszczenia na wolnym ogniu przywarzyć: a na koniec inne rzeczy przydać/ miałko je utarszy/ potoczyć w koty/ a chować. Słusznie do wszelakich plastrów Amoniak ma być przydany.
Do każdych plastrów na rany/ złe wrzody/ bolączki/ sadzele/ przystojnie czynionych/ Armoniak ma być słusznie przymieszany. Abowiem niedopuszcza złemu mięsu dziwemu w nich narastać/ a narosłe trawi/ i ciałem zdrowym je wypełnia. Też wrzody ciało psujące/ i roziadające zawściąga i hamuje: zaplugawione wychędaża i ściąga. Ciało roziadającemwrzodom. Ranom.
Ranom złym jadowitym. Bolączki
Bolączkom. Urzodom
Wrzodom ciało psującym/ i do gojenia trudnym/
do tego wmieszáć/ y do przystone^o^ zgęsczenia ná wolnym ogniu przywárzyć: á ná koniec ine rzeczy przydáć/ miáłko ie vtárszy/ potoczyć w koty/ á chowáć. Słusznie do wszelákich plastrow Ammoniak ma być przydány.
Do káżdjch plastrow ná rány/ złe wrzody/ bolączki/ sádzele/ przystoynie czynionych/ Armoniak ma być słusznie przymieszány. Abowiem niedopuscza złemu mięsu dźiwemu w nich nárastáć/ á nárosłe trawi/ y ćiáłem zdrowym ie wypełnia. Też wrzody ćiáło psuiące/ y roziádáiące záwśćiąga y hámuie: záplugáwione wychędaża y śćiąga. Ciáło roziádáiącemwrzodom. Ránom.
Ránom złym iadowitym. Bolączki
Bolączkom. Vrzodom
Wrzodom ćiáło psuiącym/ y do goienia trudnym/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 222
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ i inym dolegliwościom wnętrznym/ którym sam Armoniak służy. O czym się już wyższej powiedziało. Do innych lekarstw ma być przydawany. Także do maści/ olejków/ soków/ plastrów.
Też inym lekarstwom przyłączony bjć może/ jako pigułom/ Lektwarzom/ konfektom/ według potrzeby i zdania uczonego Lekarza. Także też maściom rozmaitym przymieszany być może: a zwłaszcza gdy rozgrzewać potrzeba. Jednak samego przez się nie radzę/ jako we wnątrz/ tak zwierzchu/ używać/ dla wielkiego jego rozpalania/ i pryszczenia ciała. Gruczołom
Twardość Gruczołów i Wyroślin/ na którymkolwiek miejscu zasiadłe/ inym Olejkom/ Maściom i plastrom/ do tego przynależącym/ przymieszany. Zielnik
/ y inym dolegliwośćiom wnętrznym/ ktorym sam Armoniak służy. O czym sie iuż wyższey powiedźiáło. Do inych lekarstw ma być przydawány. Tákże do máśći/ oleykow/ sokow/ plastrow.
Też inym lekárstwom przyłączony bjć może/ iáko pigułom/ Lektwarzom/ konfektom/ według potrzeby y zdánia vczonego Lekarzá. Tákże też máśćiom rozmáitym przymieszány być może: á zwłasczá gdy rozgrzewáć potrzebá. Iednák sáme^o^ przez się nie rádzę/ iáko we wnątrz/ ták zwierzchu/ vżywáć/ dla wielkiego iego rospalánia/ y prysczenia ćiáłá. Gruczołom
Twárdość Gruczołow y Wyroślin/ ná ktorymkolwiek mieyscu záśiádłe/ inym Oleykom/ Máściom y plastrom/ do tego przynależącym/ przymieszány. Zielnik
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 222
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
maściom rozmaitym przymieszany być może: a zwłaszcza gdy rozgrzewać potrzeba. Jednak samego przez się nie radzę/ jako we wnątrz/ tak zwierzchu/ używać/ dla wielkiego jego rozpalania/ i pryszczenia ciała. Gruczołom
Twardość Gruczołów i Wyroślin/ na którymkolwiek miejscu zasiadłe/ inym Olejkom/ Maściom i plastrom/ do tego przynależącym/ przymieszany. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Z octu zasłoną ścieka.
Z oczu zasłony i bielma ściera/ z mlekiem białogłowskim/ a z wodką Kopru włoskiego/ kropkę go przydawszy/ a w oczy puszczany. Brwiom oparszywiałym.
Brwiom oparszywiałym jest lekarstwem: wziąwszy maści Cytrynowej łot/ a dwie kropce tego olejku/ i tym je
máśćiom rozmáitym przymieszány być może: á zwłasczá gdy rozgrzewáć potrzebá. Iednák sáme^o^ przez się nie rádzę/ iáko we wnątrz/ ták zwierzchu/ vżywáć/ dla wielkiego iego rospalánia/ y prysczenia ćiáłá. Gruczołom
Twárdość Gruczołow y Wyroślin/ ná ktorymkolwiek mieyscu záśiádłe/ inym Oleykom/ Máściom y plastrom/ do tego przynależącym/ przymieszány. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Z octu zasłoną śćieka.
Z oczu zasłony y bielmá śćierá/ z mlekiem białogłowskim/ á z wodką Kopru włoskiego/ kropkę go przydawszy/ á w oczy pusczány. Brwiom opárszywiáłym.
Brwiom opárszywiáłym iest lekárstwem: wźiąwszy máśći Cytrynowey łot/ á dwie kropce teg^o^ oleyku/ y tym ie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 223
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
