polewkę i uwarzysz: a gdy wywrę/ trzecią część onej polewki przecedzisz pięknie/ i przydasz masła samego/ i żółtków dwa: a będzieszli miał też kasyą która bywa dla klister w Aptekach/ przyłóż ze dwa łoty/ i będziesz miał klisterę. Ado też miasto polewki narwi sobie ślazu i małego i wielkiego/ do tego rumienku/ szczawiu/ podróżniku/ liścia fiołkowego: i to uwarzywszy w wodzie przecedzić/ i przydać masła i żółtków/ i będzie klistera. A gdzieby też kto nie miał się woli kąpać po obiedzie/ ten może wziąć lekkuchne jakie lekarstwo/ bądź w pigułkach/ bądź też w konfekcie/ abo trunku. Pigułki lekkie może
polewkę y vwárzysz: á gdy wywrę/ trzećią cżęść oney polewki przecedzisz pięknie/ y przydasz másłá samego/ y żołtkow dwá: á będźieszli miał też kásyą ktora bywa dla klister w Aptekách/ przyłoż ze dwá łoty/ y będźiesz miał klisterę. Ado też miásto polewki nárwi sobie ślazu y máłego y wielkiego/ do tego rumienku/ szcżawiu/ podrożniku/ liśćia fiiołkowego: y to vwárzywszy w wodźie przecedźić/ y przydać másłá y żołtkow/ y będzie klisterá. A gdźieby też kto nie miał się woli kąpáć po obiedźie/ ten może wźiąć lekkuchne iákie lekárstwo/ bądź w pigułkách/ bądź też w konfekćie/ ábo trunku. Pigułki lekkie może
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 155.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
Succigut. 5. Thericae scrup. 1. cum s. q. Elixir. Propr. d. Mass. na raz. Item. Weś Manny Kalabryny, łotów 4. rozpuść w rosole, przecedź, przydaj Sperma Ceti ćwierć łota, daj ciepło wypić. Enema bardzo skuteczna. Weś Slazu, Rumienku, Barszczu ogródnego, Kardyben. wszystkiego po pół garści, korzenia Omanowego. Tatarskieóg ziela, Gałganu, jęczmienia, po dwie dragmy warz w mleku słodkim, przecedź, przydaj żółtek od jaja, Olejku z kopru włoskiego destill kropli 30 Jałowcowego 60. Croci Metall gr: 3. daj uznasz pomoc. prości ludzie mleko z
Succigut. 5. Thericae scrup. 1. cum s. q. Elixir. Propr. d. Mass. ná raz. Item. Weś Mánny Kálábryny, łotow 4. rospuść w rosole, przecedź, przyday Sperma Ceti ćwierć łotá, day ćiepło wypić. Enemá bárdzo skuteczna. Weś Slazu, Rumienku, Barsczu ogrodnego, Kárdyben. wszystkiego po puł gárśći, korzenia Omanowego. Tátárskieog źiela, Gáłgánu, ięczmieniá, po dwie drágmy warz w mleku słodkim, przecedź, przyday żołtek od iáiá, Oleyku z kopru włoskiego destill kropli 30 Iáłowcowego 60. Croci Metall gr: 3. day uznasz pomoc. prośći ludźie mleko z
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 210
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
łocie, Soli pół garści, Salarmoniaku pułtora łota, Kamfory ćwierć łota, przeszyj; zlewaj winem rpzygrzewając, przykładaj na żywot; przy tym daj się napić olejku Terpentynowego z gorzałką, także kmin polny warzony z Ródzenkami i z jałowcem pijąc polewkę pomaga. Enema doświadczona. Weś wierzchołków Centuryj, Kopru włoskiego po garści, Rumienku, Ruty, Kopru swojskiego po garści, Czarnuszki pół garści, warz w pułgarcu wody do połowy, przecedź, przydaj olejku Ruzianego kwaterkę, Bened laxat. unc. 1. Soli oczkowatej pół łyżki, daj ciepło. Item. Enema z samego wina przydawszy do niej olejku Bobkowego, Terpentynowego, znacznie pomaga, także Bańkami
łoćie, Soli puł gárśći, Sálármoniáku pułtorá łotá, Kámfory ćwierć łotá, przeszyi; zleway winem rpzygrzewáiąc, przykładay ná żywot; przy tym day się nápić oleyku Terpentynowego z gorzałką, tákże kmin polny wárzony z Rodzenkámi y z iáłowcem piiąc polewkę pomaga. Enemá doświadczona. Weś wierzchołkow Centuryi, Kopru włoskiego po gárści, Rumienku, Ruty, Kopru swoyskiego po gárści, Czárnuszki puł gárści, warz w pułgárcu wody do połowy, przecedz, przyday oleyku Ruźiánego kwáterkę, Bened laxat. unc. 1. Soli oczkowátey puł łyszki, day ćiepło. Item. Enemá z samego winá przydawszy do niey oleyku Bobkowego, Terpentynowego, znácznie pomaga, tákże Báńkámi
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 211
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
w nie. (Tabe.) Mózgu i Nerwom bolejącem.
Mózg i
Żyły suche posila/ w ługu warzony/ albo w winie długo moczony/ tym głowę przemywając/ a zwłaszcza gdzięby z zimna jaki niedostatek głowa cierzpiała. Jeszcze ług lepszy będzie/ gdzieby do tego przydał Szałwiej/ Majeranu/ Kopytniku/ Bukwice/ Rumienku/ po garści. Liścia Bobkowego/ Rozmarynu/ Lawendy po pół garści/ Rożej czerwonej/ Piołunu po dobrej szczypcie. To wszystko w ługu długo warzyć/ a tym często głowę przemywać. (Tabe:) Lub pożyteczny do głowj wilgotnej. Przepukłym.
Przepukłym jest lekarstwem/ swym plastrowaniem. (Iodoc Harchius.) Kaduku
w nie. (Tabe.) Mozgu y Nerwom boleiącem.
Mozg y
Zyły suche pośila/ w ługu wárzony/ álbo w winie długo moczony/ tym głowę przemywáiąc/ á zwłasczá gdźięby z źimná iáki niedostátek głowá ćierzpiáłá. Iescze ług lepszy będźie/ gdźieby do tego przydał Szałwiey/ Máieranu/ Kopytniku/ Bukwice/ Rumienku/ po gárśći. Liśćia Bobkowego/ Rozmárinu/ Láwendy po poł gárśći/ Rożey czerwoney/ Piołunu po dobrey sczypćie. To wszystko w ługu długo wárzyć/ á tym często głowę przemywáć. (Tabe:) Lub pożyteczny do głowj wilgotney. Przepukłym.
Przepukłym iest lekárstwem/ swym plástrowániem. (Iodoc Harchius.) Káduku
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 46
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ząb boli.
Item ukroj chleba rzanego dwie grzanki, zlej gorzałką dobrą, potrząśni solą i Hałunem, przyłóż jedne na skronie z tej strony gdzie ząb boli, a drugą za uchem, a w ząb wydrożały wetchni Gwożdzik, rozerznąwszy go, i w occie mocnym zmoczywszy. różnych chorób
Item weźmi Bukwice, Macierzanki, Rumienku, pokraj, włóż do worka, przeszyj, upraz na rynce zlawszy ługiem, wyjąwszy, przyłóż ciepło, często odnawiając maczanie.
Item trafia się podczas po wyrwaniu zęba krwi zbytnie płynienie z dżyąsła, tak dalece że ją trudno zatrzymać: na to weźmi koperwasu dobrze upalonego, wetchni w dżyąsło gdzie ząb wyrwany, albo
ząb boli.
Item ukroy chlebá rzánego dwie grzanki, zley gorzałką dobrą, potrząśni solą y Háłunem, przyłoż iedne ná skronie z tey strony gdźie ząb boli, á drugą zá uchem, á w ząb wydrożáły wetchni Gwożdzik, rozerznąwszy go, y w octćie mocnym zmoczywszy. rożnych chorob
Item weźmi Bukwice, Máćierzanki, Rumienku, pokray, włoż do worká, przeszyi, upraz ná rynce zlawszy ługiem, wyiąwszy, przyłoż ćiepło, często odnawiáiąc maczánie.
Item trafia się podczás po wyrwániu zęba krwi zbytnie płynienie z dżiąsła, ták dálece że ią trudno zátrzymáć: ná to weźmi koperwásu dobrze upalonego, wetchni w dżiąsło gdźie ząb wyrwány, álbo
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 25
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
czas, albo hemoroidy otworzyć, albo krew z ręki puścić. O wyściu kiszki stolcem.
Albo z wielkiego wydymania, albo z spadku, albo z innej jakiej przyczyny zwykła kiszka ostatnia wychodzić, na co te służą sposoby.
Naprzód jeżeliby kiszka nabrzmiała trudno ją wprawić łatwio, na co weźmi kwiatu Dziewanny, Nostrzeku, Rumienku, korzenia i liścia slazowego po garści, przydaj nasienia Lnianego, Faenum graecum przetłuczonych, warz w mleku, maczaj chusty i okładaj, jak stęchnie, posyp proszkiem takim.
Weźmi Rozmarynu i galasu równe części, utrzyj na proszek, którym posypawszy, wpraw kiszkę na swoje miejsce.
Item weźmi Chrząszczów zwyczajnych, ususz, utrzyj
czás, álbo hemoroidy otworzyć, álbo krew z ręki puśćić. O wyśćiu kiszki stolcem.
Albo z wielkiego wydymánia, álbo z spadku, álbo z inney iákiey przyczyny zwykłá kiszká ostátnia wychodźić, ná co te służą sposoby.
Náprzod ieżeliby kiszká nábrzmiáłá trudno ią wprawić łátwio, ná co weźmi kwiátu Dźiewánny, Nostrzeku, Rumienku, korzenia y liśćia slazowego po garśći, przyday naśienia Lniánego, Faenum graecum przetłuczonych, warz w mleku, maczay chusty y okłáday, iák stęchnie, posyp proszkiem tákim.
Wezmi Rozmárynu y gálásu rowne częśći, utrzyi ná proszek, ktorym posypawszy, wpraw kiszkę ná swoie mieysce.
Item weźmi Chrząszczow zwyczáynych, ususz, utrzyi
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 51
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
zwłaszcza na ten czas, kiedy gwałtownie podpiera pod piersi, albo w boku zbyt dokucza, także ogrzewania bardzo znaczną folgę czynią, lubo to kamieniem rozgrzanym, lubo talerzami, lubo workami, lubo materacami z różnemi ziołami, także purganse są pożyteczne, ale nie w samym parciu. Enema na Kolki osobliwa.
WEźmi Ruty, Rumienku, Slazu, kwiatu Bzowego po garści, Jałowcu, nasienia Kopru prostego, Bobków, każdego przetłukszy po łyszcze; Senesu, albo Agaryku, albo skorek zielonych Bzowych ileć się zda, wody garniec, warz aż połowa wywre, przecedź, weźmi tej dekokcjej kwartę, przydaj mydła drobno skrobanego trochę, oliwy, masła, żółtek
zwłaszczá ná ten czás, kiedy gwałtownie podpiera pod pierśi, álbo w boku zbyt dokucza, tákże ogrzewánia bárdzo znáczną folgę czynią, lubo to kámieniem rozgrzanym, lubo tálerzami, lubo workámi, lubo máteracámi z rożnemi źiołámi, tákże purgánse są pożyteczne, ále nie w sámym párćiu. Enemá ná Kolki osobliwa.
WEźmi Ruty, Rumienku, Slazu, kwiátu Bzowego po garśći, Iáłowcu, naśienia Kopru prostego, Bobkow, káżdego przetłukszy po łyszcze; Senesu, álbo Agaryku, álbo skorek źielonych Bzowych ileć się zda, wody garniec, warz ász połowá wywre, przecedź, weźmi tey dekokcyey kwártę, przyday mydłá drobno skrobánego troche, oliwy, másłá, żołtek
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 67
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
i miodu, smarz do gęstości, jest dobry do zażywania codzień z rana z Driakwią.
Prócz wanien suchych, nie którym pożyteczne bywają kąpieli, zwłaszcza którzy są suchej kompleksji, warz w wodzie Sosnowe wierzchołki, Bylice, Piołyn, Jałowiec, Macierzankę, Celidonia etc. Na bole w Nogach.
WEźmi Rzezuchej wodnej, Rumienku, kwiatu Bzowego, wierzchołków Sosnowych, Jałowcu, chrzanu, warz w mleku i okładaj. Na plamy po nogach. różnych chorób.
WEźmi Piołynu, Rozmarynu, Sabiny, Rzezuchy wodnej, Bożegodrzewka, Rdestu, Jałowcu, każdego po garści, warz w wodzie kowalskiej, w której gasi żelazo, i okładaj. Na bolenie
y miodu, smarz do gęstośći, iest dobry do záżywánia codźień z ráná z Dryakwią.
Procz wánien suchych, nie ktorym pożyteczne bywáią kąpieli, zwłaszczá ktorzy są suchey komplexiey, warz w wodźie Sosnowe wierzchołki, Bylice, Piołyn, Jáłowiec, Máćierzankę, Celidonia etc. Ná bole w Nogách.
WEźmi Rzezuchey wodney, Rumienku, kwiátu Bzowego, wierzchołkow Sosnowych, Jáłowcu, chrzanu, warz w mleku y okłáday. Ná plámy po nogách. rożnych chorob.
WEźmi Piołynu, Rozmárynu, Sábiny, Rzezuchy wodney, Bożegodrzewká, Rdestu, Jáłowcu, káżdego po garśći, warz w wodźie kowálskiey, w ktorey gáśi żelázo, y okłáday. Ná bolenie
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 76
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
puścić, jeżeli do tego nie będzie jakiej przeszkody.
Potym weźmi Cybulę pieczoną, rozetrzyj, przydaj olejku z żółtków jajowych, i przykładaj.
A jeżeliby było w uchu zapalenie wielkie, zmieszaj białek od jaja z pokarmem białogłowskim, maczaj chusteczki cienkie, i kładź w uszy.
Item weźmi liścia Slazowego Fiołkowego, Sałacianego, Rumienku nostrzeku, pokraj, włóż do Materaczyka, który praż w mleku, i przykładaj letnio na ucho.
A jeżeliby się wrzód wewnątrz zbierał, co się często trafia, w ten czas przykładaj Cybulę pieczoną, roztarszy ją z masłem. Sposoby leczenia Na szum, bębnienie, i piszczenie w uszach,
WEźmi wosku, przydaj
puśćić, ieżeli do tego nie będzie iákiey przeszkody.
Potym weźmi Cybulę pieczoną, rozetrzyi, przyday oleyku z żołtkow iajowych, y przykłáday.
A ieżeliby było w uchu zápalenie wielkie, zmieszay białek od iájá z pokarmem białogłowskim, maczay chusteczki ćienkie, y kłádź w uszy.
Item weźmi liśćia Slazowego Fijałkowego, Sáłaćiánego, Rumienku nostrzeku, pokray, włoż do Máteráczyka, ktory praż w mleku, y przykłáday letnio ná ucho.
A ieżeliby się wrzod wewnątrz zbierał, co się często tráfia, w ten czás przykłáday Cybulę pieczoną, rostárszy ią z másłem. Sposoby leczenia Ná szum, bębnienie, y piszczenie w uszách,
WEźmi wosku, przyday
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 101
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
, przebij przez sito, włóż gąszcz na rynkę, przydaj Oliwy, Wosku, Żywice, smaż do gęstości, na końcu przydaj ziela polnej Driakwi na proch utartego, ile będziesz rozumiał, umieszaj i przykładaj, gdy się zbierze otwórz lancetem.
Item weźmi siemienia Lnianego, Jagieł, utłucz na proch, przydaj kwiatu Bzowego, Rumienku, polnej Driakwi, na proch utartych , mąki Jęczmiennej, Owcych łajen utartych na proch, zmieszaj wszystko na kupę, warz ten proch w mleku jak kaszę, przykładaj na chustach.
Item warz Rzepę suchą jak najdłużej całkiem, rozwierć, wlej polewkę w której wrzała, przydaj starego smalcu albo słoniny, smaż do gęstości,
, przebiy przez sito, włoż gąszcz ná rynkę, przyday Oliwy, Wosku, Zywice, smaż do gęstośći, ná końcu przyday źiela polney Dryakwi ná proch utártego, ile będźiesz rozumiał, umieszay y przykłáday, gdy się zbierze otworz láncetem.
Item weźmi śiemieniá Lniánego, Jágieł, utłucz ná proch, przyday kwiátu Bzowego, Rumienku, polney Dryakwi, ná proch utártych , mąki Jęczmienney, Owcych łáien utártych ná proch, zmieszay wszystko ná kupę, warz ten proch w mleku iák kászę, przykłáday ná chustách.
Item warz Rzepę suchą iák naydłużey cáłkiem, rozwierć, wley polewkę w ktorey wrzáłá, przyday stárego smalcu álbo słoniny, smaż do gęstośći,
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 183
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
