pierwiastkowego. Utrzymuje wszystkie zwierząt, ptastwa, ryb, gatunki, przez naturalną ich propagacją. A że zwierzchna sferyczność ziemi, składa się nie tylko z ziemnych ale i wodnych części, dla czego niektóre kwestie ciekawsze w pospolitości o ziemi i wodach tu ułatwię.
XVII. Pierwsza kwestia. Czyli ziemia w pierwszym stworzeniu swoim doskonale sferyczna dzielnością Wszechmocności Boskiej wyrobiona? Czyli też zaraz z dolinami pagórkami i górami stanęła? Odpowiadam iż wielegor za czasem powstało. To z deszczów, nawałnic, które wyrywając doły i parowy, tym samym z ziemi wyrwanej na jednym, na drugim miejscu wysypały góry. Osobliwie wody uniwersalnego potopu, swemi fluktami rwąc ziemię, drzewa,
pierwiástkowego. Utrzymuie wszystkie zwierząt, ptástwá, ryb, gátunki, przez náturálną ich propágácyą. A że zwierzchná sferyczność ziemi, skłádá się nie tylko z ziemnych ale y wodnych części, dlá czego niektore kwestye ciekáwsze w pospolitości o ziemi y wodách tu ułátwię.
XVII. Pierwszá kwestyá. Czyli ziemiá w pierwszym stworzeniu swoim doskonále sferyczna dzielnością Wszechmocności Boskiey wyrobioná? Czyli też záráz z dolinámi págorkámi y gorámi stánęłá? Odpowiádám iż wielegor za czásem powstáło. To z deszczow, náwáłnic, ktore wyrywáiąc doły y párowy, tym sámym z ziemi wyrwáney ná iednym, ná drugim mieyscu wysypáły gory. Osobliwie wody uniwersalnego potopu, swemi fluktámi rwąc ziemię, drzewá,
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: B3
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
godziny twemu miejscu, wschodzi, zachodzi, w której stronie zostaje. Łatwo i oprócz sfery będzie determinować które kiedy i gdzie jest konstelacja, która gwiazda, i jak się zowie, osobliwie podczas pogodnej nocy. INFORMACJA II. O Mapach.
LUbo ziemia niemoże, rzeczywiściej się reprezentować, jako na sferze, ponieważ jest sferyczna. Atoli że sfera Geograficzna w szczupłości swojej wszystkich części ziemi, jakby potrzeba, wyrazić niemoże. I nie tak snadno przewozić się da z miejsca na miejsce, albo być w podroży. Więc Geografowie inny wynaleźli sposób reprezentacyj ziemi i Niebios, to jest na karcie, którą pospolicie zowiemy Mapami: pominąwszy przytrudniejsze do wyrozumienia
godziny twemu mieyscu, wschodzi, záchodzi, w ktorey stronie zostáie. Łátwo y oprocz sfery będzie determinowáć ktore kiedy y gdzie iest konstellacyá, ktora gwiazda, y iák się zowie, osobliwie podczas pogodney nocy. INFORMACYA II. O Mappach.
LUbo ziemia niemoże, rzeczywiściey się reprezentować, iáko ná sferze, ponieważ iest sferyczna. Atoli że sfera Geograficzná w szczupłości swoiey wszystkich części ziemi, iakby potrzebá, wyrazić niemoże. Y nie tak snadno przewozić się da z mieysca ná mieysce, álbo być w podroży. Więc Geografowie inny wynaleźli sposob reprezentacyi ziemi y Niebios, to iest ná karcie, ktorą pospolicie zowiemy Mappami: pominąwszy przytrudnieysze do wyrozumienia
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: M2v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
, najdrobniejsze atomiki, gołemu niewidome oku, odkrywają, i oneż przyczyniając wszystkie ich przypadki reprezentują. Trzecie jednę rzecz wielorako multyplikują. Inne, na podziw kolory, obrazki, cudne rzeczy widomych aparencje sprawują. Których wszystkich skutków całą przyczyną jest polerownego szkła różna figura, to płaska, to wydrożona, to wypukła, to sferyczna, to triangułowa, to węglasta, etc: przez którą przechodząc radiacja rzeczy widomych, z niejakim nadłomaniem promieni swoich, rożmaite oku wydaje pozory. Mijam sposoby wyrobienia tych szkieł. Ich własności, i kombinacją jednych z drugiemi. Gdyż nauka z siebie przytrudna, obszerna, bez figur niepojęta. Atoli nie co z praktycznej Dioptryki
, naydrobnieysze atomiki, gołemu niewidome oku, odkrywaią, y oneż przyczyniaiąc wszystkie ich przypadki reprezentuią. Trzecie iednę rzecz wielorako multyplikuią. Jnne, ná podziw kolory, obrazki, cudne rzeczy widomych apparencye sprawuią. Ktorych wszystkich skutkow cáłą przyczyną iest polerownego szkła rożna figura, to płaska, to wydrożona, to wypukła, to sferyczna, to tryangułowa, to węglasta, etc: przez ktorą przechodząc radyacya rzeczy widomych, z nieiakim nadłomaniem promieni swoich, rożmaite oku wydáie pozory. Miiam sposoby wyrobienia tych szkieł. Jch własności, y kombinacyą iednych z drugiemi. Gdyż náuka z siebie przytrudna, obszerna, bez figur niepoięta. Atoli nie co z praktyczney Dyoptryki
Skrót tekstu: BystrzInfRóżn
Strona: Y3v
Tytuł:
Informacja różnych ciekawych kwestii
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
ekonomia, fizyka, matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
, z tąd mniej aibo więcej zaćmi się Księżyca.
Notandum, że też Płanety WENUS, MERKURIUSZ, MARS, JOWISZ, i SATURNUS, mają propriùm motùae, albo Obroty swoje, Item Nowie Kwadry, Pełnie, Incrementum, et Decrementum Lucis Jasność ich od Słońca im komunikowana, Orygo z Elementu wody: Forma ich Sferyczna, alias okrągła: Czynią też influksum w ziemne stworzenia, albo in sublunaria.
Po PŁANETACH, które są Errantes Stele, idą inne Gwiazdy, na SFERZE Niebieskiej lokowane, które się zowią FIKsE, albo Stałe, Jednostajne, na Firmamencie, Optimo Ordyne rozłożone od Stwórcy Świata.
Liczba Gwiazd Stałych, niżeli Czwarta Część Świata
, z tąd mniey aibo więcey zácmi się Xiężyca.
Notandum, że też Płanety WENUS, MERKURYUSZ, MARS, IOWISZ, y SATURNUS, maią propriùm motùae, albo Obroty swoie, Item Nowie Kwadry, Pełnie, Incrementum, et Decrementum Lucis Iasność ich od Słońca im kommunikowana, Origo z Elementu wody: Forma ich Sferyczna, alias okrągłá: Czynią też influxum w ziemne stworzenia, albo in sublunaria.
Po PŁANETACH, ktore są Errantes Stellae, idą inne Gwiazdy, na SFERZE Niebieskiey lokowane, ktore się zowią FIXAE, albo Stałe, Iednostayne, na Firmamencie, Optimò Ordine rozłożone od Stworcy Swiata.
Liczba Gwiazd Stałych, niżeli Czwarta Część Swiata
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 174
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
ale była jedynie według swojej materyj i formy szczerym elementem: według słów Pisma. Ziemia zaś była próżna i czcza, Tę stworzył co do figury okrągłą. Co do miejsca stworzył ją w pośród nieba Empyrejskiego, w samym centrum tego cyrkułu Niebieskiego. Stworzył co do stałości niewzruszoną.
VII. Pierwszej własności ziemi, że jest sferyczna. Racja jest pierwsza z eksperiencyj oka. Iż na każdym miejscu ziemi stanąwszy człowiek, jak tylko do koła zasiągnąć okiemmoże, wszędzie na ziemi wydaje się cyrkuł, który się zowie choryzont. Co wydawać by się nie powinno, gdyby inszej figury była ziemia, nie sferycznej. Racja druga. Ze idącemu Podróżnemu najpierwej z daleka
ále byłá iedynie według swoiey materyi y formy szczerym elementem: według słow Pisma. Ziemia zaś byłá prożna y czcza, Tę stworzył co do figury okrągłą. Co do mieysca stworzył ią w posrod nieba Empyreyskiego, w samym centrum tego cyrkułu Niebieskiego. Stworzył co do stałości niewzruszoną.
VII. Pierwszey włásności ziemi, że iest sferyczna. Racya iest pierwsza z experyencyi oka. Jż ná każdym mieyscu ziemi stanąwszy człowiek, iák tylko do koła zásiągnąć okiemmoże, wszędzie ná ziemi wydáie się cyrkuł, ktory się zowie choryzont. Co wydawác by się nie powinno, gdyby inszey figury była ziemia, nie sferyczney. Racya druga. Ze idącemu Podrożnemu naypierwey z daleka
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: A2v
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
tym prędzej wschodzi słońce; im bardziej zachodnich, tym nierychlej zachodzi słońce. Co wszystko pochodzi z okrągłości ziemi. Racja trzecia z zaćmienia Księżyca: które w którymkolwiek kraju przypadnie, że się dzieje przez umbrę rzuconą od ziemi na Księżyc; a ta umbra albo jest doskonale okrągła ćmiąc cały Księżyc, albo pół, albo ćwierć sferyczna, mniej, albo więcej czyniąc Zaćmienia, zawsze jednak zakrawa na cyrkuł; być musi i sama ziemia sferyczna. Gdyż uniwersalnie jakiej jest figury rzecz jaka, takiej figury cień rzuca, Rzecz kwadratowa kwadratową umbrę, trojgraniast trojgraniastą, podługowata podługowatą. Toć gdy ziemia rzuca okrągławą umbrę, być sama musi sferyczna. Ani do
tym prędzey wschodzi słońce; im bárdziey zachodnich, tym nierychley záchodzi słońce. Co wszystko pochodzi z okrągłości ziemi. Racya trzecia z zaćmienia Xiężyca: ktore w ktorymkolwiek kráiu przypádnie, że się dzieie przez umbrę rzuconą od ziemi ná Xiężyc; á ta umbra álbo iest doskonále okrągła ćmiąc cáły Xiężyc, álbo puł, álbo ćwierć sferyczna, mniey, álbo więcey czyniąc Zacmienia, zawsze iednak zakrawa ná cyrkuł; być musi y sama ziemia sferyczna. Gdyż uniwersalnie iákiey iest figury rzecz iáka, tákiey figury cień rzuca, Rzecz kwadratowa kwadratową umbrę, troygraniast troygraniastą, podługowata podługowátą. Toć gdy ziemia rzuca okrągłáwą umbrę, być sama musi sferyczna. Ani do
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: A2v
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
. Racja trzecia z zaćmienia Księżyca: które w którymkolwiek kraju przypadnie, że się dzieje przez umbrę rzuconą od ziemi na Księżyc; a ta umbra albo jest doskonale okrągła ćmiąc cały Księżyc, albo pół, albo ćwierć sferyczna, mniej, albo więcej czyniąc Zaćmienia, zawsze jednak zakrawa na cyrkuł; być musi i sama ziemia sferyczna. Gdyż uniwersalnie jakiej jest figury rzecz jaka, takiej figury cień rzuca, Rzecz kwadratowa kwadratową umbrę, trojgraniast trojgraniastą, podługowata podługowatą. Toć gdy ziemia rzuca okrągławą umbrę, być sama musi sferyczna. Ani do tej okrągłości ziemi przeszkadzają pagórki i góry, lubo, dość wysokie. Jako to góra Etna na 5.
. Racya trzecia z zaćmienia Xiężyca: ktore w ktorymkolwiek kráiu przypádnie, że się dzieie przez umbrę rzuconą od ziemi ná Xiężyc; á ta umbra álbo iest doskonále okrągła ćmiąc cáły Xiężyc, álbo puł, álbo ćwierć sferyczna, mniey, álbo więcey czyniąc Zacmienia, zawsze iednak zakrawa ná cyrkuł; być musi y sama ziemia sferyczna. Gdyż uniwersalnie iákiey iest figury rzecz iáka, tákiey figury cień rzuca, Rzecz kwadratowa kwadratową umbrę, troygraniast troygraniastą, podługowata podługowátą. Toć gdy ziemia rzuca okrągłáwą umbrę, być sama musi sferyczna. Ani do tey okrągłości ziemi przeszkadzaią págorki y gory, lubo, dość wysokie. Jáko to gora Etna ná 5.
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: A2v
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
, albo ćwierć sferyczna, mniej, albo więcej czyniąc Zaćmienia, zawsze jednak zakrawa na cyrkuł; być musi i sama ziemia sferyczna. Gdyż uniwersalnie jakiej jest figury rzecz jaka, takiej figury cień rzuca, Rzecz kwadratowa kwadratową umbrę, trojgraniast trojgraniastą, podługowata podługowatą. Toć gdy ziemia rzuca okrągławą umbrę, być sama musi sferyczna. Ani do tej okrągłości ziemi przeszkadzają pagórki i góry, lubo, dość wysokie. Jako to góra Etna na 5. mil wysoka. Góra Alpes na mil 10. Góra Caucasus na mil kilkanaście. Tatry Polskie, Babia góra i inne, obłoki przechodzące. Bo względem cyrkumferencyj i wielkości ziemi, są to jak na
, álbo ćwierć sferyczna, mniey, álbo więcey czyniąc Zacmienia, zawsze iednak zakrawa ná cyrkuł; być musi y sama ziemia sferyczna. Gdyż uniwersalnie iákiey iest figury rzecz iáka, tákiey figury cień rzuca, Rzecz kwadratowa kwadratową umbrę, troygraniast troygraniastą, podługowata podługowátą. Toć gdy ziemia rzuca okrągłáwą umbrę, być sama musi sferyczna. Ani do tey okrągłości ziemi przeszkadzaią págorki y gory, lubo, dość wysokie. Jáko to gora Etna ná 5. mil wysoka. Gora Alpes ná mil 10. Gora Caucasus ná mil kilkánaście. Tátry Polskie, Babia gora y inne, obłoki przechodzące. Bo względem cyrkumferencyi y wielkości ziemi, są to iák ná
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: A3
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
