. Którą z sobą nosząc biesi, dusze potępieńców, i oprócz piekła, gdy na czas z niego wynidą, piekło i ogień cierpią.
VI. Jakby zaś obszerne było miejsce całego piekła przy centrum ziemi osadzonego? Chyba nieszczęśliwi Geometrowie potępieńcy opowiedzieć dostatecznie mogą. Atoli Platelliusz taką suppozycją formuje. Dajmy że około centrum piekło jest sferycznej figury jak bania jaka, której sferycznej otchłani niech będzie tylko na milę diametru część jedna z całego diametru ziemi na mil 1710. długiego. Cyrkumferencja cyrkułu największego sfery piekielnej będzie na mil więcej jak trzy, której każda rachuje się na 4000, kroków. Całej więc sfery obszerność w sobie będzie na mil wszerz wzdłuż i głąb
. Ktorą z sobą nosząc biesi, dusze potępieńcow, y oprocz piekła, gdy ná czas z niego wynidą, piekło y ogień cierpią.
VI. Iákby záś obszerne było mieysce całego piekłá przy centrum ziemi osadzonego? Chybá nieszczęśliwi Geometrowie potępieńcy opowiedzieć dostatecznie mogą. Atoli Platelliusz táką suppozycyą formuie. Dáymy że około centrum piekło iest sferyczney figury iák baniá iáka, ktorey sferyczney otchłani niech będzie tylko na milę dyametru część iedná z całego dyametru ziemi ná mil 1710. długiego. Cyrkumferencya cyrkułu naywiększego sfery piekielney będzie ná mil więcey iák trzy, ktorey każdá rachuie się ná 4000, krokow. Cáłey więc sfery obszerność w sobie będzie ná mil wszerz wzdłuż y głąb
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: A3v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
dusze potępieńców, i oprócz piekła, gdy na czas z niego wynidą, piekło i ogień cierpią.
VI. Jakby zaś obszerne było miejsce całego piekła przy centrum ziemi osadzonego? Chyba nieszczęśliwi Geometrowie potępieńcy opowiedzieć dostatecznie mogą. Atoli Platelliusz taką suppozycją formuje. Dajmy że około centrum piekło jest sferycznej figury jak bania jaka, której sferycznej otchłani niech będzie tylko na milę diametru część jedna z całego diametru ziemi na mil 1710. długiego. Cyrkumferencja cyrkułu największego sfery piekielnej będzie na mil więcej jak trzy, której każda rachuje się na 4000, kroków. Całej więc sfery obszerność w sobie będzie na mil wszerz wzdłuż i głąb wziętych 10156. To jest na kroków
dusze potępieńcow, y oprocz piekła, gdy ná czas z niego wynidą, piekło y ogień cierpią.
VI. Iákby záś obszerne było mieysce całego piekłá przy centrum ziemi osadzonego? Chybá nieszczęśliwi Geometrowie potępieńcy opowiedzieć dostatecznie mogą. Atoli Platelliusz táką suppozycyą formuie. Dáymy że około centrum piekło iest sferyczney figury iák baniá iáka, ktorey sferyczney otchłani niech będzie tylko na milę dyametru część iedná z całego dyametru ziemi ná mil 1710. długiego. Cyrkumferencya cyrkułu naywiększego sfery piekielney będzie ná mil więcey iák trzy, ktorey każdá rachuie się ná 4000, krokow. Cáłey więc sfery obszerność w sobie będzie ná mil wszerz wzdłuż y głąb wziętych 10156. To iest na krokow
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: A3v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
to morskie to mineralne wody, użyteczne wypływały na wierzch ziemi dla konserwacyj zwierząt, ptastwa, ryb, różnych żywiołów i człowieka. Aby odwilżały wnętrze części ziemi i sposobiły do obfitszegourodzaju powierzchnego ziemię: i do ewaporowania ekshalacyj służących rodzajowi meteorów na Atmosferze.
XVI. Z części wewnętrznych ziemi wyszedłszy zostaje do uwagi powierzchna pozycja całej cyrkumferencyj sferycznej ziemi. Która jako raz przy pierwszym stworzeniu swoim za rozkazaniem i konkursem Boskim Gen: 1. Niech rodzi ziemia zioła, i pożytkujące drzewa, tak i teraz corocznie wydaje rozmaite kwiecia, zioła, drzewa, według różnice rodzaju, i nasienia pierwiastkowego. Utrzymuje wszystkie zwierząt, ptastwa, ryb, gatunki, przez naturalną ich
to morskie to mineralne wody, użyteczne wypływáły ná wierzch ziemi dlá konserwacyi zwierząt, ptástwa, ryb, rożnych żywiołow y człowieká. Aby odwilżáły wnętrze części ziemi y sposobiły do obfitszegourodzáiu powierzchnego ziemię: y do ewáporowániá exchálácyi służących rodzaiowi meteorow ná Atmosferze.
XVI. Z części wewnętrznych ziemi wyszedłszy zostáie do uwági powierzchna pozycyá cáłey cyrkumferencyi sferyczney ziemi. Ktorá iáko raz przy pierwszym stworzeniu swoim zá rozkázániem y konkursem Boskim Gen: 1. Niech rodzi ziemia ziołá, y pożytkuiące drzewa, ták y teráz corocznie wydáie rozmáite kwieciá, ziołá, drzewá, według rożnice rodzaiu, y násieniá pierwiástkowego. Utrzymuie wszystkie zwierząt, ptástwá, ryb, gátunki, przez náturálną ich
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: B3
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
, i na tym to sa Gwiazdy Nieruchome; według drugich zdania jest też Niebo Fluidum permeabile, z materyj miętkiej, rzadkiej uformowane, z tej strony, z której Sydera Errantica, to jest Płanety Ruchome, alias Miesiąc, Merkuriusz, Wenus, etc. chodzą. Otym Niebie Gwiazdzistym zdanie mądrych jest, iż jest Sferycznej, to jest okrągłej figury, Nad tym Niebem Gwiazdzistym kładą Astronomowie Wody Niebieskie. Aquas supercaeiestes, które tam infallibiliter są jednejże natury i rodzaju, alias specici z naszemi wodami, tylko czystsze subtelniejsze, klarowniejsze. O czym Litera Pańska Genesis cap. 1. wyraźnie wspomina; że Fecit DEUS Firmamentum in medio Aquarum. Niżej
, y na tym to sa Gwiazdy Nieruchome; według drugich zdania iest też Niebo Fluidum permeabile, z máteryi miętkiey, rzadkiey uformowane, z tey strony, z ktorey Sydera Errantica, to iest Płanety Ruchome, alias Miesiąc, Merkuryusz, Wenus, etc. chodzą. Otym Niebie Gwiazdzistym zdanie mądrych iest, iż iest Sferyczney, to iest okrągłey figury, Nad tym Niebem Gwiazdzistym kładą Astronomowie Wody Niebieskie. Aquas supercaeiestes, ktore tam infallibiliter są iedneyże natury y rodzaiu, alias specici z naszemi wodami, tylko czystsze subtelnieysze, klarownieysze. O czym Litera Pańska Genesis cap. 1. wyraznie wspomina; że Fecit DEUS Firmamentum in medio Aquarum. Niżey
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 162
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
, z Państwy, ludźmi, zwierzętami, tak nagle jest oderwany, że nec nuntius huius cladis i awulsji do starych pozostałych Części Świata supervenit, któryby o tym był uczynił relacje. Nie sam mówię, Plato o tym nas informat, ale też i same racje evincunt, że tak ma być, to z figury sferycznej Świata, to z superstycyj bałwochwalstwa, i ceremonii wielu w Ameryce upatrzonych, a w Egipcie, w Grecyj, i w Rzymie dawnych czasów praktykowanych; to z fabuł Poetycznych, tamże obserwowanych, to z stroju i nagości, to z zwierząt ziemskich i powietrznych. podobnych wielo do naszych. Innych zdanie, że ten ŚWIAT
, z Państwy, ludźmi, źwierzętami, tak nagle iest oderwany, że nec nuntius huius cladis y awulsii do starych pozostałych Części Swiata supervenit, ktoryby o tym był uczynił relacye. Nie sam mowię, Plato o tym nas informat, ale też y same racye evincunt, że tak ma bydź, to z figury sferyczney Swiata, to z superstycyi bałwochwalstwa, y ceremonii wielu w Ameryce upatrzonych, a w Egypcie, w Grecyi, y w Rzymie dawnych czasów praktykowanych; to z fabuł Poetycznych, tamże obserwowanych, to z stroiu y nagości, to z źwierząt ziemskich y powietrznych. podobnych wielo do naszych. Innych zdanie, że ten SWIAT
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 564
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
to pokazują linie poboczne tej czarności, brzegi komety ściskające, a do śrzodka komety nie dochodzące: więc słońce większą jej część oświeca. 3. Jest figury głowy cukru: gdyż przy komecie jest szersza czarność, a im dalej rozciąga się, i od komety oddala się, tym bardziej zwęża się. Więc komety są figury sferycznej. Obacz Rozdział trzeci: liczbę 10.
Czemuż komety i planety wydają się płaskie nakształt talerza, jeśli są okrągłe jak kule?
Z doświadczenia bowiem wiemy, iż linia zakrzywiona, i wypukłą stroną do oka obrócona z daleka wydaje się jakby była prosta: sfera zaś składa się z cyrkułów większych i mniejszych, albo
to pokazuią linie poboczne tey czarności, brzegi komety ściskaiące, a do śrzodka komety nie dochodzące: więc słońce większą iey część oświeca. 3. Jest figury głowy cukru: gdyż przy komecie iest szersza czarność, a im daley rozciąga się, y od komety oddala się, tym bardziey zwęża się. Więc komety są figury sferyczney. Obacz Rozdział trzeci: liczbę 10.
Czemuż komety y planety wydają się płaskie nakształt talerza, ieśli są okrągłe iak kule?
Z doświadczenia bowiem wiemy, iż linia zakrzywiona, y wypukłą stroną do oka obrocona z daleka wydaie się iakby była prosta: sfera zaś składa się z cyrkułow większych y mnieyszych, albo
Skrót tekstu: BohJProg_I
Strona: 77
Tytuł:
Prognostyk Zły czy Dobry Komety Roku 1769 y 1770
Autor:
Jan Bohomolec
Drukarnia:
Drukarnia J.K.M. i Rzeczypospolitej w Kollegium Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
traktaty
Tematyka:
astronomia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1770
Data wydania (nie wcześniej niż):
1770
Data wydania (nie później niż):
1770
małą Rzymowi przynosiły magnificencją; które nie co innego były, tylko miejsca murowane, obszerne, wysokie, okrągłe, igrzyskom i ukontentowaniu Spektatorów służące: a te igrzyska ordinabantur ku czci Diany Bogini myślistwa, jakoż tam bestialskie okrucięstwa na ludzi przez drapieżne Zwierzęta prezentowane były. Zwane Amfiteatra, to jest, niby dwie Teatra formy pół sferycznej do kupy złożywszy: gdzie szły od dołu zacząwszy ławy, aż do góry obszerne formą gradusów dla siedzenia Spektatorów. Na samym dole był Płac wolny Arena rzezony, iż był piaskiem usypany, aby krew w siebie brał, z bestii albo szermierzów się raniących płynącą. Miało te miejsce koło siebie klatki, gdzie różne bestie i
małą Rzymowi przynosiły magnificencyą; ktore nie co innego były, tylko mieysca murowáne, obszerne, wysokie, okrągłe, igrzyskom y ukontentowániu Spektatorow służące: á te igrzyska ordinabantur ku czci Dyany Bogini myślistwá, iakoż tam bestyalskie okrucięstwá ná ludźi przez drapieżne Zwierzęta prezentowáne były. Zwáne Amphitheatra, to iest, niby dwie Theatra formy puł sferyczney do kupy złożywszy: gdżie szły od dołu zácząwszy ławy, aż do gory obszerne formą grádusow dla siedzenia Spektatorow. Ná samym dole był Płac wolny Arena rzezony, iż był piaskiem usypany, aby krew w siebie bráł, z bestyi albo szermierzow się rániących płynącą. Miało te mieysce koło siebie klatki, gdźie rożne bestye y
Skrót tekstu: ChmielAteny_II
Strona: 90
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 2
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1746
Data wydania (nie wcześniej niż):
1746
Data wydania (nie później niż):
1746
? Pierwsza jest: iż jest sferyczny, to jest figury okrągłej. Co sama eksperiencja oka uczy. J odmiany lunacyj pokazują, iż czyli na nowiu, czyli w pierwszej, czyli w ostatniej kwadrze jest Księżyc, czyli też w pełni, tak świetną, jako też przyciemną swoją częścią, zawsze się do sferycznej układa figury oczom ludzkim. Atoli nie jest gładko sferyczny, ale chropowato; różnemi frakturami, wypukłościami, zagięcinami, jak ziemia górami i dolinami adaptowany. Co każdego oko osądzić może, jeżeli wziąwszy perspektywy od nowiu aż do pełni, i od pełni aż do drugiego nowiu przyczęsiej przypatrzy się Księżycowi. Obaczy góry, pagórki,
? Pierwsza iest: iż iest sferyczny, to iest figury okrągłey. Co sama experyencya oka uczy. J odmiany lunacyi pokázuią, iż czyli ná nowiu, czyli w pierwszey, czyli w ostátniey kwadrze iest Xiężyc, czyli też w pełni, ták swietną, iáko też przyciemną swoią częścią, záwsze się do sferyczney ukłáda figury oczom ludzkim. Atoli nie iest gładko sferyczny, ále chropowato; rożnemi frakturami, wypukłościami, zagięcinami, iák ziemia gorami y dolinámi ádaptowany. Co każdego oko osądzić może, ieżeli wziąwszy perspektywy od nowiu aż do pełni, y od pełni aż do drugiego nowiu przyczęśiey przypatrzy się Xiężycowi. Obaczy gory, pagorki,
Skrót tekstu: BystrzInfAstron
Strona: Kv
Tytuł:
Informacja Astronomiczna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
choryzoncie zaćmienie będzie Księżyca, Astronomowie przewidzieć i przepowiedzieć mogą, rzecz nieomylna. Czego dochodzą przez kalkulacją. Wiedzą czas pełni. Wiedzą deklinacją Księżyca od Ekliptyki czyli to ku południowi czyli ku wschodowi. Wiedzą na którym gradusie tej deklinacyj to jest oddalenia się od drogi słońca pod pełnią zostaje Księżyc. Wiedzą diameter to jest szerokość sferycznej umbry rzuconej od ziemi. Wiedzą diameter to jest szerokość Księżyca. Więc pułdiametru Księżyca, i pułdiametru umbry, razem sobie przydane mierzą z deklinacją Księżyca od ekliptyki. Które pułdiametry Księżyca i umbry jeżeli większe albo równe są deklinacyj? wnoszą sobie iż nieomylnie żadnego zaćmienia pod czas tej pełni nie będzie. Jeżeli mniejsze, i jaką
choryzoncie zaćmienie będzie Xiężyca, Astronomowie przewidzieć y przepowiedzieć mogą, rzecz nieomylna. Czego dochodzą przez kalkulacyą. Wiedzą czas pełni. Wiedzą deklinacyą Xiężyca od Ekliptyki czyli to ku południowi czyli ku wschodowi. Wiedzą ná ktorym gradusie tey deklinacyi to iest oddalenia się od drogi słońca pod pełnią zostáie Xiężyc. Wiedzą dyameter to iest szerokość sferyczney umbry rzuconey od ziemi. Wiedzą dyameter to iest szerokość Xiężyca. Więc pułdyametru Xiężyca, y pułdyametru umbry, razem sobie przydáne mierzą z deklinacyą Xiężyca od ekliptyki. Ktore pułdyametry Xiężyca y umbry ieżeli większe álbo rowne są deklinacyi? wnoszą sobie iż nieomylnie żadnego zaćmienia pod czas tey pełni nie będzie. Jeżeli mnieysze, y iáką
Skrót tekstu: BystrzInfAstron
Strona: K3v
Tytuł:
Informacja Astronomiczna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
żadnej; prawie na jedni linii zostając z słońcem względem ziemi. Ponieważ każda rzecz ciemna mając przeciw sobie jakie światło, rzuca umbrę proporcjonalną sobie i swojej odległości od światła, w przeciwną stronę. A zatym i Księżyc na każdym nowiu rzucać musi ku ziemi umbrę. A rzuca okrągławą nakształt głowy cukru, proporcjonalną swojej figurze sferycznej. Więc za tym idzie: iż jeżeli umbra rzucona od Księżyca dostanie ziemi, i której części ziemi, i jak długo, tam i tak długo oku ludzkiemu wydawa się zaćmienie słońca.
XIX. Z tej własności wnosi się praktyczna prawda pierwsza. Iż zaćmienie słońca być nie może tylko na nowiu Księżyca. Bo tylko na
żadney; práwie ná iedny linii zostáiąc z słońcem względem ziemi. Ponieważ káżdá rzecz ciemna máiąc przeciw sobie iákie światło, rzuca umbrę proporcyonalną sobie y swoiey odległości od swiatłá, w przeciwną stronę. A zatym y Xiężyc ná káżdym nowiu rzucáć musi ku ziemi umbrę. A rzuca okrągłáwą nakształt głowy cukru, proporcyonalną swoiey figurze sferyczney. Więc zá tym idzie: iż ieżeli umbra rzucona od Xiężyca dostánie ziemi, y ktorey części ziemi, y iák długo, tam y ták długo oku ludzkiemu wydawa się zaćmienie słońca.
XIX. Z tey własności wnosi się práktyczna prawda pierwsza. Jż zaćmienie słońca być nie może tylko ná nowiu Xiężyca. Bo tylko ná
Skrót tekstu: BystrzInfAstron
Strona: L3v
Tytuł:
Informacja Astronomiczna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
