pijąc/ (oczym wyżej pomienieni Lekarze zgodnie świadczą) jest temuż kaszlowi wielkim ratunkiem. Kolerze.
Kolerę z Flegmą zmieszaną/ sok korzenia Kosacowego z Cukrem pożywany wywodzi.
Także kaszel flegmisty uśmieża. Kaszel uśmierza.
Albo tak. Wziąć korzenia Kosacowego/ co nasubtelniej utartego/ z siedm ćwierci łotu/ a z miodową sytą ciepło dać pić. Dios. Egine: Mesua/ Plin. Aben Mesua. sen przywodzi
Tym którzy sypiać niemogą/ dla zbytniej flegmy słonej/ przy mózgu będącej/ jest ratunkiem/ przemywając tą wodą głowę/ w którejby Korzeń Fiołkowy był warzony/ także ją też pijąc.
Toż czyni proch jego z
piiąc/ (oczym wyszey pomienieni Lekárze zgodnie świádczą) iest temuż kászlowi wielkim rátunkiem. Kolerze.
Kolerę z Flegmą zmieszáną/ sok korzenia Kosacowego z Cukrem pożywány wywodzi.
Tákże kaszel flágmisty vśmieża. Kászel vśmierza.
Albo ták. Wźiąć korzenia Kosacowego/ co nasubtelniey vtártego/ z śiedm czwierći łotu/ á z miodową sytą ćiepło dáć pić. Dios. Egine: Mesua/ Plin. Aben Mesua. sen przywodźi
Tym ktorzy sypiáć niemogą/ dla zbytniey flegmy słoney/ przy mozgu będącey/ iest rátunkiem/ przemywáiąc tą wodą głowę/ w ktoreyby Korzeń Fiołkowy był wárzony/ tákże ią też piiąc.
Toż czyni proch iego z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 6
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
z głowy odchodzi. Macicy.
Macicę zaplugawioną/ i bolejącą wychędaża i leczy/ czopek z Kosacowego korzenia uczyniwszy/ w otwór łona białogłowskiego włożyć. Abo plastr z niego uczynić/ a na preg łona/ albo na wszytko łono ciepło przyłożyć. Żołądek chędoży
Żołądek i kiszki wychędaża Sok/ albo proch jego pół łota z miodową sytą pijąc. Eginet. Plinius Kurczom
Kosaciec Swojski/ ktoby przy sobie nosił/ ten od Kurczy zawsze wolny być może. Toku krwie.
Także też od zbytniego toku krwawego zachowuje/ jako Pandectarius pisze. Dziecinnym chorobom.
Kosacowy Korzeń na szjice dzieciom zawieszony/ ich chorobom rozmaitym jest użyteczny.
Dzieciom którym ząbki poczynają wyrastać/
z głowy odchodźi. Máćicy.
Máćicę záplugáwioną/ y boleiącą wychędaża y leczy/ czopek z Kosacowego korzenia vczyniwszy/ w otwor łoná białogłowskiego włożyć. Abo plastr z niego vczynić/ á ná preg łoná/ álbo ná wszytko łono ćiepło przyłożyć. Zołądek chędoży
Zołądek y kiszki wychędaża Sok/ álbo proch iego poł łotá z miodową sytą piiąc. Eginet. Plinius Kurczom
Kosaćiec Swoyski/ ktoby przy sobie nosił/ ten od Kurczy záwsze wolny bydź może. Toku krwie.
Tákże też od zbytniego toku krwáwe^o^ záchowuie/ iáko Pandectárius pisze. Dźiećinnym chorobom.
Kosacowy Korzeń ná szyice dźiećiom zawieszony/ ich chorobom rozmáitym iest vżyteczny.
Dźiećiom ktorym ząbki poczynáią wyrastáć/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 8
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
uśmierza i układa/ z Octem/ z Rutą/ a z Olejkiem Migdałów gorzkich napuszczając. Dioscorydes. Spadkomzawziętem.
Zdawna zawziętemu spadku flusów z głowy/ jest użyteczny/ nozdrza nim we wnątrz namazując/ albo go nosem sarkając/ abowiem je zastanawia. Ślinogorz
Ślinogorz leczy/ garło nim namazując/ abo go z miodową sytą gargaryzując. Dios. Ochrapieniu.
Ochrapieniu u zostrzałości garła/ płokanie z niego jest użyteczne. tenże Strutem.
Świnią wszą/ Zielim:
Koriandrem. Także
Bydłami jadowitymi sturtym/ jest lekarstwem/ używając go przez usta. Dioscorydes. Uszom
Uszu bolenie z zimna leczy/ puszczając go w nie ciepło. Mesua. Moczu
Mocz
vśmierzá y vkłáda/ z Octem/ z Rutą/ á z Oleykiem Migdałow gorzkich nápusczáiąc. Dioscorides. Spadkomzáwźiętem.
Zdawná záwźiętemu spadku flusow z głowy/ iest vżyteczny/ nozdrzá nim we wnątrz námázuiąc/ álbo go nosem sarkáiąc/ ábowiem ie zástánawia. Slinogorz
Slinogorz leczy/ gárło nim námázuiąc/ ábo go z miodową sytą gárgáryzuiąc. Dios. Ochrápieniu.
Ochrápieniu u zostrzáłośći gárłá/ płokánie z niego iest vżyteczne. tenże Strutem.
Swinią wszą/ Zielim:
Koryándrem. Tákże
Bydłámi iádowitymi sturtym/ iest lekárstwem/ vżywáiąc go przez vstá. Dioscorides. Vszom
Vszu bolenie z źimná leczy/ pusczáiąc go w nie ćiepło. Mesua. Moczu
Mocz
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 11
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Przeto w winie albo w wodzie warzony/ a poranu i na noc pity/ Piersi i płuca z lipkich a klejowatych wilgotności wychędaża/ a zwłaszcza w miedzie go warząc i pijąc/ boleści ich układa. Piersi i Płuca wychędaża Item.
Toż czyni proch miałko utarty/ z korzenia tegoż/ a z sytą miodową/ albo z pitym miodem/ po ćwierci łota biorąc go. Kaszlu zimnemu.
Kaszel z zaziębienia uśmierza/ Piersi i Płuca rozgrzewając. Piersiom.
Piersiom i Płucom.
Płucom grubymi/ i lipko klejowatymi wilgotnościami napełnionym/ Sok tego ziela/ albo korzenie pijąc/ jest użyteczny. (Gal:) Tenże Item.
. Przeto w winie álbo w wodźie wárzony/ á poránu y ná noc pity/ Pierśi y płucá z lipkich á kliiowátjch wilgotnośći wychędaża/ á zwłasczá w miedźie go wárząc y piiąc/ boleśći ich vkłáda. Pierśi y Płucá wychędaża Item.
Toż czyni proch miáłko vtárty/ z korzeniá tegoż/ á z sytą miodową/ álbo z pitym miodem/ po czwierći łotá biorąc g^o^. Kászlu źimnemu.
Kászel z záźiębienia vśmierza/ Pierśi y Płucá rozgrzewáiąc. Piersiom.
Pierśiom y Płucom.
Płucom grubymi/ y lipko kliiowátymi wilgotnośćiámi nápełnionym/ Sok tego źiela/ álbo korzenie piiąc/ iest vżyteczny. (Gal:) Tenże Item.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 197
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
może go używać. Aben) Szkodzi. Szkodzi. Żołądku.
Żołądkowi szkodzi/ ale mu tę wadę Mastyka i Nardus Indyjski odejmują. (Mesue.) Brzemiennym.
Brzemiennym Paniom jest szkodliwy/ tak zapachem/ jako przez usta pigułami/ albo czopkiem w otwór łona puszczony. Bo płód w żywocie zabija/ chocia z sytą miodową używany. (Dios.) Pil: de Sagap. Piguły z Soku Sagapeńskiego Kopru.
W Aptekach bywają czynione z Soku Sagapeńskiego dwojakie piguły przeciw rozmaitym chorobom/ z zimnych wilgotności pochodzącym. Jedne które zowią de Sagapeno/ Aptekarze de Serapino mianują/ to jest/ z Soku Sagapeńskiego Kopru. A te Służą. Scjatycznym
może go vżywáć. Aben) Szkodźi. Szkodźi. Zołądku.
Zołądkowi szkodźi/ ále mu tę wádę Mástyká y Nárdus Indyiski odeymuią. (Mesue.) Brzemiennym.
Brzemiennym Pániom iest szkodliwy/ ták zapáchem/ iáko przez vstá pigułámi/ álbo czopkiem w otwor łona pusczony. Bo płod w żywoćie zábiia/ choćia z sytą miodową vżywány. (Dios.) Pil: de Sagap. Piguły z Soku Ságápeńskiego Kopru.
W Aptekách bywáią czynione z Soku Ságápeńskiego dwoiákie piguły przećiw rozmáitym chorobom/ z źimnych wilgotnośći pochodzącym. Iedne ktore zowią de Sagapeno/ Aptekárze de Serapino miánuią/ to iest/ z Soku Ságápeńskiego Kopru. A te Służą. Scyátycznym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 204
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ są wielkim ratunkiem. Paraliżu.
Paraliżem naruszonym/ są wielką pomocą. Albowiem wilgotności surowe/ grube/ klejowate z flegmy pochodzące rozprawują i wywodzą/ rozgrzewając ją Szkodzi Szkodzi. Palenie w garle czyni.
Euforbium w trunku używane przez cały dzień czyni w garle palenie. Przeto ma być z miodem używane/ albo z miodową sytą pite. Morzysku i gryzieniu.
Przez usta/ nad przystojną swą miarę używane/ jest szkodliwym lekarstwem: abowiem w żywocie morzenie/ i zbytnie gryzienie/ aż do mdłości/ i do pocenia zimnych potem przywodzi (Mesue) Wydymanie czyni.
Wydymanie z wielką do pochodowania chęcią a próżną czyni. (Aben Mes.)
/ są wielkim rátunkiem. Páráliżu.
Paráliżem náruszonym/ są wielką pomocą. Albowiem wilgotnośći surowe/ grube/ kliiowáte z flágmy pochodzące rospráwuią y wywodzą/ rozgrzewáiąc ią Szkodźi Szkodźi. Palenie w gárle czyni.
Euforbium w trunku vżywáne przez cáły dźień czyni w gárle palenie. Przeto ma być z miodem vżywáne/ álbo z miodową sytą pite. Morzysku y gryźieniu.
Przez vstá/ nád przystoyną swą miárę vżywáne/ iest szkodliwym lekárstwem: ábowiem w żywoćie morzenie/ y zbytnie gryźienie/ áż do mdłośći/ y do pocenia źimnych potem przywodźi (Mesue) Wydymánie czyni.
Wydymánie z wielką do pochodowánia chęćią á prozną czyni. (Aben Mes.)
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 208
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ Bo im serce/ żołądek i wątrobę barzo obraża Sercu i wątr: żoł: Ludziom zimnego przyrodzenia.
Zaś ludziom zimnego przyrodzenia i wilgotnego/ albo flegmistego/ którzy z tychże wilgotności rozmaite choroby miewają jest użyteczne. Ale potrzeba/ żeby był dawane z Bdelium/ z Tragacantem/ z Mastyką/ z Nardusem Indyjskim/ Sytą miodową popijając/ albo z Migdałową polewką. Albo też z Lakrycją/ i z Cynamonem/ a popić Ptisaną z miodem/ albo z Grucaną polewką. Rozsądek.
Iż Euforbium tak szkodliwe jest swym zbytnim rozgrzewaniem/ zwłaszcza przez usta używane/ że nietylko (jako się wyższej namieniło) usta rozpala/ ale też wątrobę żołądek
/ Bo im serce/ żołądek y wątrobę bárzo obraża Sercu y wątr: żoł: Ludźiom źimnego przyrodzenia.
Záś ludźiom źimnego przyrodzenia y wilgotnego/ álbo flegmistego/ ktorzy z tychże wilgotnośći rozmáite choroby miewáią iest vżyteczne. Ale potrzebá/ żeby był dawáne z Bdelium/ z Trágacantem/ z Mástyką/ z Nárdusem Indiyskim/ Sytą miodową popiiáiąc/ álbo z Migdałową polewką. Albo też z Lákrycyą/ y z Cynámonem/ á popić Ptisáną z miodem/ álbo z Grucáną polewką. Rozsądek.
Iż Euforbium ták szkodliwe iest swym zbytnim rozgrzewániem/ zwłasczá przez vstá vżywáne/ że nietylko (iáko sie wyższey námieniło) vstá rospala/ ále też wątrobę żołądek
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 208
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
martwy z żywota wywodzi. (Dios:) Moczu.
Ciężkiemu moczu puszczaniu/ i zatrzymaniu nad przyrodzenie/ jest lekarstwem/ także go z Mirrą a z winem pijąc. A ma być rozpuszczany do trunku (jako Dioscorydes pisze) w wodzie albo w maśle/ albo z Migdałowym mlekiem/ albo z Rutą/ albo z sytą miodową/ albo z ciepłym chlebem. Kaszlu.
Kaszle/ z flusów subtylnych/ z głowy na płuca spływających/ uśmierza: wziąwszy Gałbanu co naprzedniejszego i nachędoższego/ Styraku co napachniątszego/ Opium, albo soku makowego zeschłego/ Mirry co nawyborniejszej/ po łocie/ albo po połowicy łota. To wszystko wespół utłuc/ a w
martwy z zywotá wywodźi. (Dios:) Moczu.
Cięszkiemu moczu pusczániu/ y zátrzymániu nád przyrodzenie/ iest lekárstwem/ tákże go z Mirrhą á z winem piiąc. A ma być rospusczány do trunku (iáko Dioscorides pisze) w wodźie álbo w máśle/ álbo z Migdáłowym mlekiem/ álbo z Rutą/ álbo z sytą miodową/ álbo z ćiepłym chlebem. Kászlu.
Kászle/ z flusow subtylnych/ z głowy ná płucá spływáiących/ vśmierza: wźiąwszy Gałbanu co naprzednieyszego y nachędoższego/ Styraku co napachniątszego/ Opium, álbo soku mákowego zeschłego/ Mirrhy co nawybornieyszey/ po łoćie/ álbo po połowicy łotá. To wszystko wespoł vtłuc/ á w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 211
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
serca wypędza. O chrapieniu.
O chrapieniu garła i omienieniu barzo służy/ pigułami go używając. Urazom i utrząśnieniu.
Urazom/ z dźwigania ciężarów/ albo z wysoka potłuczonym/ jest doświadczonym lekarstwem/ biorąc przechędożonego na raz/ jako ziarno dobre Bobowe/ z octem/ albo z winem/ albo z miodem/ albo z sytą miodową. Toż Krwi zsiadłej.
Krew zsiadłą z potłuczenia/ rozprawuje/ i wywodzi. Trucizni: Salam:
Truciznę z Salamandry/ komuby zadana była/ Sok Gałbanów przechędożony/ a często z miodem używany/ wywodzi Ślezionie
Ślezienie bolejącej jest osobliwym ratunkiem/ ćwierć łota Piguł z niego biorąc. Toż też zatwardziałej i
sercá wypądza. O chrapieniu.
O chrápieniu gárłá y omienieniu bárzo służy/ pigułámi go vżywáiąc. Vrázom y vtrząśnieniu.
Vrázom/ z dźwigánia ćiężárow/ álbo z wysoká potłuczonym/ iest doświádczonym lekárstwem/ biorąc przechędożonego ná raz/ iáko źiárno dobre Bobowe/ z octem/ álbo z winem/ álbo z miodem/ álbo z sytą miodową. Toż Krwi zśiádłey.
Kreẃ zśiádłą z potłuczenia/ rospráwuie/ y wywodźi. Trućizni: Sálám:
Truciznę z Sálámandry/ komuby zádána byłá/ Sok Gałbanow przechędożony/ á często z miodem vżywány/ wywodźi Sleźionie
Sleźienie boleiącey iest osobliwym rátunkiem/ czwierć łotá Piguł z niego biorąc. Toż też zatwárdźiáłej y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 211
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ z przerzeczonym Lektwarzem/ używać/ ile kroć potrzeba. Item.
Przeciwko tejże Kolce/ i gryzieniu w kiszkach: Wziąć korzenia Herkule/ albo Leczywrzodu/ Bobrowego stroju/ po trzy ćwierci łota/ Nasienia włoskiego Kopru/ Aminku/ po ćwierci łota. To wszytko miałko utłukszj/ po połtory ćwierci tego prochu/ z sytą miodową/ albo z winem słodkim dawać. Ślezienie
Ślezienie bolejącej jest ratunkiem/ kwintę/ albo co czerwony Złoty zaważy/ Prochu tego korzenia/ z Winomiodem dać pić. Scjatyce
Scjatyce/ albo w biodrach boleniu/ tak wiele go biorąc z winem słodkim/ jest lekarstwem. Miesięcznej.
Miesięczną Paniam/ Zawściągnioną nad przyrodzenie/ wzbudza
/ z przerzeczonym Lektwarzem/ vżywáć/ ile kroć potrzebá. Item.
Przećiwko teyże Kolce/ y gryźieniu w kiszkách: Wźiąć korzeniá Herkule/ álbo Leczywrzodu/ Bobrowego stroiu/ po trzy czwierći łotá/ Naśienia włoskiego Kopru/ Aminku/ po czwierći łotá. To wszytko miáłko vtłukszj/ po połtory czwierći tego prochu/ z sytą miodową/ álbo z winem słodkim dawáć. Sleźienie
Sleźienie boleiącey iest rátunkiem/ kwintę/ álbo co czerwony Złoty záważy/ Prochu tego korzeniá/ z Winomiodem dáć pić. Scyátyce
Scyátyce/ álbo w biodrách boleniu/ ták wiele go biorąc z winem słodkim/ iest lekárstwem. Mieśięczney.
Mieśięczną Pániam/ Záwśćiągnioną nád przyrodzenie/ wzbudza
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 228
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
