aã. unc. 1. incisa et contusa decoqv in Vino Chalibeato et Aqv. Fabr. p. aq: pro fomento. Item. Weś wina kwartę, zagaś w nim kilka razy stal, pij to wino często, na raz po kieliszku, w przód się przepurgowawszy, możesz w nim jeszcze namoczyć ziela Szanty, Szałwiej, Biedrzeńcu, tym skuteczniejsze będzie. Item. Kamyki, które się najdują w żółci wo- łowej łowej na proszek starte, zażywanie, bardzo skuteczne są; także wilcza watroba suszona, i w proszku zażywana w wine stalowym. Oprócz pomienionych sposobów, jest innych bardzo wiele, jako Syropów z stalą robionych, Electuaria
aã. unc. 1. incisa et contusa decoqv in Vino Chalibeato et Aqv. Fabr. p. aq: pro fomento. Item. Weś winá kwartę, zágaś w nim kilká razy stal, piy to wino często, ná raz po kieliszku, w przod się przepurgowawszy, możesz w nim iescze námoczyć źiela Szánty, Szałwiey, Biedrzeńcu, tym skutecznieysze będzie. Item. Kámyki, ktore sie náyduią w żołći wo- łowey łowey ná proszek stárte, záżywanie, bárdzo skuteczne są; tákże wilcza wátroba suszona, y w proszku záżywána w wine stalowym. Oprocz pomienionych sposobow, iest innych bárdzo wiele, iáko Syropow z stalą robionych, Electuaria
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 283
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
Opoponak dany/ w żywocie glisty morzy. Ślezienie twardej.
Ślezionę zatwardziałą odmiękcza/ w occie warzony/ a na lewy bok ciepło przykładany. Kaszlu.
Kaszel z zimna leczy. Głowy bolenie uśmierza. Padającej niemocy. Glisty morzy i wywodzi/ z Soku z tego ziela korzenia Piguł używając: Albo tenże w Soku białej Szanty przez noc moczyć/ a rano przecedziwszy/ miodu trochę przydać/ i pić. Może też Lektwarz z niego uczynić/ i używać. Głowy b. Kaszlu. Glistom. Miesięcz:
Miesięczną Paniam wzbudza. Łożysku
Łożysko po porodzeniu pozostałe wypędza. Macicy zaziębłej i pluga:
Macicę zaziębioną rozgrzewa/ zaplugawioną wychędażą: ten Sok w
Opoponak dány/ w żywoćie glisty morzy. Slezienie twárdey.
Sleźionę zátwárdźiáłą odmiękcza/ w ocćie wárzony/ á ná lewy bok ćiepło przykłádány. Kászlu.
Kászel z źimná leczy. Głowy bolenie vśmierza. Pádáiącey niemocy. Glisty morzy y wywodźi/ z Soku z tego źiela korzenia Piguł vżywáiąc: Albo tenże w Soku białey Szánty przez noc moczyć/ á ráno przecedźiwszy/ miodu trochę przydáć/ y pić. Może też Lektwarz z niego vczynić/ y vżywáć. Głowy b. Kászlu. Glistom. Mieśięcz:
Mieśięczną Pániam wzbudza. Lożysku
Lożysko po porodzeniu pozostáłe wypędza. Máćicy záźiębłey y plugá:
Máćicę záźiębioną rozgrzewa/ záplugáwioną wychędażą: ten Sok w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 231
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
pilnie zalutowawszy/ przez pięć godzin w kotle ukropu wrzącego warzyć/ przecedzić/ a po pięci abo sześci łyżek tego rano i na noc ciepło używać. Item.
Item. Weźmi tego ziela bez korzenia dwie garści/ Srebrniku abo Złotniku/ Wołowego języka leśnego/ ziela/ Celidoniej mniejszej z listkami/ albo kwiatu mniejszego/ białej Szanty/ Pięciorniku/ Ćwikły czerwonej/ po garści. Muscu czerwono kwitnącego/ Gruszczyczki biało kwitnącej/ po pułtory garści. Kwiecia z Głogu/ Podeźrału/ po pół garści: korzenia Celidoniej/ albo Jaskolczego ziela/ dwa łoty. To wszystko co nadrobniej ukrążać/ pomieszać/ i na poły rozdzielić. Do jednej części przydać białego Cukru
pilnie zálutowawszy/ przez pięć godźin w kotle vkropu wrzącego wárzyć/ przecedźić/ á po pięći ábo sześći łyżek tego ráno y ná noc ćiepło vżywáć. Item.
Item. Weźmi tego źiela bez korzenia dwie gárśći/ Srebrniku ábo Złotniku/ Wołowego ięzyká leśnego/ źiela/ Celidoniey mnieyszey z listkámi/ álbo kwiátu mnieyszego/ białey Szánty/ Pięćiorniku/ Cwikły czerwoney/ po gárśći. Muscu czerwono kwitnącego/ Grusczyczki biało kwitnącey/ po pułtory gárśći. Kwiećia z Głogu/ Podeźráłu/ po puł gárśći: korzenia Celidoniey/ álbo Iáskolczego źiela/ dwá łoty. To wszystko co nadrobniey vkrążáć/ pomieszáć/ y ná poły rozdźielić. Do iedney częśći przydáć białego Cukru
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 276
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
zwierzchu jako wewnątrz goi
Także wrzodom i sadzelom szkodliwym/ wielkim jest lekarstwem. Wziąwszy go i z kwieciem dwie garści/ Babki wąskiej/ abo Babczanych języczków pułtory garści/ Sadcu/ Jabłonki abo Gruszczyczki/ wonnego abo koziego Powoju/ które też Przewiercieniem zowiemy/ po garści. Liścia Lubczykowego/ Wężowych języczków/ abo Nasieźrału/ Szanty białej/ pół garści. Korzenia Kuklikowego/ abo Benedyktowego/ trzy łoty. To wszytko wespół posiekawszy drobno/ w cynową konew/ abo w flaszę zaszpontować/ nalawszy z pułtorej kwarty na to wina białego/ abo piwa dobrego/ i warzyć to przynamniej godzin cztery w kotle ukropu wrzącego/ a co dzień po cztery łyżki/
zwierzchu iáko wewnątrz goi
Tákże wrzodom y sadzelom szkodliwym/ wielkim iest lekárstwem. Wźiąwszy go y z kwiećiem dwie gárśći/ Babki wąskiey/ abo Babczánych ięzyczkow pułtory gárśći/ Sadcu/ Iábłonki ábo Grusczyczki/ wonnego ábo koźiego Powoiu/ ktore też Przewierćieniem zowiemy/ po gárśći. Liśćia Lubsczykowego/ Wężowych ięzyczkow/ ábo Násieźrału/ Szánty białey/ puł gárśći. Korzenia Kuklikowego/ ábo Benediktowego/ trzy łoty. To wszytko wespoł pośiekawszy drobno/ w cynową konew/ ábo w flászę zászpontowáć/ nálawszy z pułtorey kwarty ná to winá białego/ ábo piwá dobrego/ y wárzyć to przynamniey godźin cztery w kotle vkropu wrzącego/ á co dźień po cztery łyszki/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 291
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
garści/ Zanklu/ Jemioły Brzozowej z liściem/ Muscu kwiatu błękitnego/ po dwu garści/ Czartowego żebra/ skorek z rózgi polnej Roże/ Koziejstopki/ po pułtory garści/ skorek z korzenia polnej Roże/ liścia Kokoryczki/ Rzepiku/ Miarzowego liścia/ Goiruty liścia/ którą Grekowie Phelanadrium zowią/ my Goirutą, Rheubarbarum wodne/ Szanty białej/ po garści/ korzenia Podbiału szerokiego cztery łoty/ korzenia wodnej Trzciny trzy łoty. To wszystko nieświeże/ ale suszone ma być/ posiekać drobno/ a z Jasieniowego drzewa trzaskami heblowanemi do sześcigarncowej baryłki wsypać/ na to dobrego Moszcu nalać/ a po piąciu księżycach stoczyć/ i Rannym do picia do roku chować.
gárśći/ Zánklu/ Iemioły Brzozowey z liśćiem/ Muscu kwiátu błękitnego/ po dwu gárśći/ Czártowego źiebrá/ skorek z rozgi polney Roże/ Koźieystopki/ po pułtory gárśći/ skorek z korzenia polney Roże/ liśćia Kokoryczki/ Rzepiku/ Miarzowego liśćia/ Goiruty liśćia/ ktorą Grekowie Phelanadrium zowią/ my Goirutą, Rheubarbarum wodne/ Szánty białey/ po gárśći/ korzenia Podbiału szerokiego cztery łoty/ korzenia wodney Trzćiny trzy łoty. To wszystko nieświeże/ ále suszone ma bydź/ pośiekáć drobno/ á z Iáśieniowego drzewá trzaskámi heblowánemi do sześćigárncowey báryłki wsypáć/ ná to dobrego Moszcu nálać/ á po piąćiu kśiężycách stoczyć/ y Ránnym do pićia do roku chowáć.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 329
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
nie przypadało i potym/ tak temu zabiegać masz.
Taki koń ma stawać w stajni suchej/ wesołej/ nie smrodliwej/ a raczej pachniącej/ nakładszy w nią Miętki/ Szałwiej/ Majeranu/ i innych ziół woniających: w sienie też mieszać mu możesz nieco tych ziół zielonych abo suchych/ Rozmarynu/ Bożego drzewka/ kociej szanty/ Piwoniej. Ale naprzedniejsze są tranki.
Weźmi Gwoździków tartych dwie quintle/ Szafranu quintlę jednę/ soku Majeranowego/ i Boragowego/ obudwu z kwartę jednę/ a wlej przez gardło ciepło. Insze.
Sok Szpikanardowy zmieszany z gorzałką/ a w niedostatku soku proch Szpikanardowy pożyteczny jest. Insze.
Pieprzu ziarn trzydzieści/ Mirry łot
nie przypadáło y potym/ ták temu zábiegáć masz.
Táki koń ma stáwáć w stáyni suchey/ wesołey/ nie smrodliwey/ á ráczey pachniącey/ nákładszy w nię Miętki/ Száłwiey/ Máieranu/ y inych źioł woniáiących: w śienie też mieszáć mu możesz nieco tych źioł źielonych ábo suchych/ Rozmárynu/ Bożego drzewká/ koćiey szánty/ Piwoniey. Ale naprzednieysze są tránki.
Weźmi Gwoźdźikow tártych dwie quintle/ Száfránu quintlę iednę/ soku Máieranowego/ y Borágowego/ obudwu z kwartę iednę/ á wley przez gárdło ćiepło. Insze.
Sok Szpikánárdowy zmieszány z gorzałką/ á w niedostátku soku proch Szpikánárdowy pożyteczny iest. Insze.
Pieprzu źiarn trzydźieśći/ Mirrhy łot
Skrót tekstu: DorHip_II
Strona: Nij
Tytuł:
Hippica to iest o koniach księgi_II
Autor:
Krzysztof Dorohostajski
Drukarnia:
Andrzej Piotrkowczyk
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1603
Data wydania (nie wcześniej niż):
1603
Data wydania (nie później niż):
1603
Item weźmi korzenia pokrzywianego świeżego, posiekaj, utłucz, i sok wyciśni, którego ma być kieliszek, przydaj do niego trochę szafranu tartego, daj wypić, niech się chory położy, i dobrze okryje, uzna pomoc, lecz ten sok lepiej wprzód przewarzyć i przecedzić, jeżeli za razem nie pomoże, powtórz
Item sok z szanty białej do zażywania jest skuteczny.
Item weźmi korzenia Celidoniey, przydaj Jałowcu, utłuc dobrze wraz zalawszy Winem, wyciśnij sok, dawaj go po pół kwaterki z rana i na noc.
Item weźmi szafranu ćwierć łota, rozdziel na trzy części, każdą z nich, włóż do wydrożonych jabłek, przykryj, obwiń w paczesi mokre
Item weźmi korzenia pokrzywiánego świeżego, pośiekay, utłucz, y sok wyćiśni, ktorego ma bydź kieliszek, przyday do niego trochę száfránu tártego, day wypić, niech się chory położy, y dobrze okryie, uzná pomoc, lecz ten sok lepiey wprzod przewárzyć y przecedźić, ieżeli zá razem nie pomoże, powtorz
Item sok z szánty białey do záżywánia iest skuteczny.
Item weźmi korzenia Celidoniey, przyday Iáłowcu, utłuc dobrze wraz zálawszy Winem, wyćiśniy sok, daway go po puł kwáterki z ráná y ná noc.
Item weźmi száfránu ćwierć łotá, rozdźiel ná trzy częśći, káżdą z nich, włoż do wydrożonych jábłek, przykryi, obwiń w pácześi mokre
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 40
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
choremu jedno podrugim, co dzień jedno.
Item Rhabarbarum w proszku, lubo moczone zażywane, jest bardzo skuteczne.
Item warz siemię konopne w mleku aż puknie, przecedź, niech chory to mleko pije często przez dzień.
Jeżeliby się ciężarnej białogłowie przydała, weźmi listków Jemioły choć sosnowej dwie garści, liścia Celidoniey, szanty białej po pół garści, zwierć w donicy, przylawszy trochę[...] Wa, wyciśni sok, dawaj go często po pół kieliszka do zażywania.
Item wsadź chorego do wanny pocącej, włóż rozpalony kamień, który zakrapiaj polewką z siemienia konopnego zrobioną, inni uryną własną skrapiają. różnych chorób. Na długą i do uleczenia trudną żółtaczkę
choremu iedno podrugim, co dźień iedno.
Item Rhabarbarum w proszku, lubo moczone záżywáne, iest bárdzo skuteczne.
Item warz śiemię konopne w mleku ász puknie, przecedź, niech chory to mleko pije często przez dźień.
Jeżeliby się ćiężárney białogłowie przydáłá, weźmi listkow Jemioły choć sosnowey dwie garśći, liścia Celidoniey, szánty białey po puł garśći, zwierć w donicy, przylawszy troche[...] Wá, wyćiśni sok, daway go często po puł kieliszká do záżywánia.
Item wsadź chorego do wánny pocącey, włoż rospalony kámien, ktory zakrapiay polewką z śiemieniá konopnego zrobioną, inni uryną własną skrapiáią. rożnych chorob. Ná długą y do uleczenia trudną żołtáczkę
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 40
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
donicy, przylawszy trochę[...] Wa, wyciśni sok, dawaj go często po pół kieliszka do zażywania.
Item wsadź chorego do wanny pocącej, włóż rozpalony kamień, który zakrapiaj polewką z siemienia konopnego zrobioną, inni uryną własną skrapiają. różnych chorób. Na długą i do uleczenia trudną żółtaczkę.
WEźmi piołynu, wierzchołków Centurii, szanty białej, Ruty polnej, Kaniej przędze, podroźniku, rzepiku, każdego po garści, warz to w pułgarcu wody, aż połowa wywre, przecedź, zgaś w tej d[...] kokciej rozpaloną stal kilka razy, zaraz namocz Rhabarbarum przedniego łotów sześć, korzenia kopytniku suchego, senesu obranego po trzy łoty, Popodij, rogu Jeleniego tartego
donicy, przylawszy troche[...] Wá, wyćiśni sok, daway go często po puł kieliszká do záżywánia.
Item wsadź chorego do wánny pocącey, włoż rospalony kámien, ktory zakrapiay polewką z śiemieniá konopnego zrobioną, inni uryną własną skrapiáią. rożnych chorob. Ná długą y do uleczenia trudną żołtáczkę.
WEźmi piołynu, wierzchołkow Centuriey, szánty białey, Ruty polney, Kániey przędze, podroźniku, rzepiku, káżdego po garśći, warz to w pułgárcu wody, ász połowá wywre, przecedź, zgaś w tey d[...] kokciey rospaloną stal kilká rázy, záraz námocz Rhabarbarum przedniego łotow sześć, korzenia kopytniku suchego, senesu obránego po trzy łoty, Popodij, rogu Jeleniego tártego
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 41
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
.
NAprzód purganse wolne w tej chorobie są pożyteczne, womitorium nie zawsze, chyba na początku choroby, i gdy natura skłonna będzie do tego: krwi upuszczenie nie z ręki, lecz z nogi jest bardzo pomocne. Purgans, weźmi Senesu, Rhabarbarum, Agaryku, Polipodium, każdego po dwa łoty, Hizopu. Lebiodki, Szanty białej, konradku, polnej Driakwi, Płucniku, każdego po dwie szczypty, korzenia Omanowego, nasienia Krokosowego, obojga po pułtora łota, nasienia Pokrzywianego łot, Fiołkowego korzenia trzy ćwierci łota, wszystko zgruba przetłukszy i pokrajawszy, włóż do worka, namocz w pułgarcu Wina przez tydzień; zawsze worek wyzymając i znowu zanurzając,
.
NAprzod purgánse wolne w tey chorobie są pożyteczne, womitorium nie záwsze, chybá ná początku choroby, y gdy náturá skłonná będźie do tego: krwi upuszczenie nie z ręki, lecz z nogi iest bárdzo pomocne. Purgáns, weźmi Senesu, Rhabarbarum, Agaryku, Polipodium, káżdego po dwá łoty, Hizopu. Lebiodki, Szánty białey, konrádku, polney Dryakwi, Płucniku, káżdego po dwie szczypty, korzenia Ománowego, nasienia Krokosowego, oboygá po pułtorá łotá, naśienia Pokrzywiánego łot, Fijałkowego korzenia trzy ćwierći łotá, wszystko zgrubá przetłukszy y pokráiawszy, włoż do worká, námocz w pułgárcu Winá przez tydźień; záwsze worek wyzymáiąc y znowu zánurzáiąc,
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 54
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
