mąką bobu/ i kminu kramnego w trunku wina: goleni myć w cytrynach słonych warzonych/ abo ługiem ciepłym z winnego chrostu/ abo jesionowym/ w którymby wrzały liście dębowe/ polej/ miętka polna/ słonecznik/ siarka/ sól: abo winem białym/ w którymby wrzał róg Jeleni tarty/ mocząc chusty ciepło przywijać. Abo weź siarki łotów dwa/ gołębiego łajna dragm dziesięć/ mąki/ bobu/ słonecznikowej po łot: trzy/ zwarzenia złotogłowowego/ soku kapusty z trochą octu zmieszać na kaszę/ którą mało co zwarzywszy mieszając/ ciepło przykładać. Podeszwy nacierać rożanym octem/ i z solą/ abo hałunem z winem. Plastr też może
mąką bobu/ y kminu kramnego w trunku winá: goleni myć w cytrynách słonych wárzonych/ ábo ługiem ćiepłym z winnego chrostu/ ábo ieśionowym/ w ktorymby wrzáły liśćie dębowe/ poley/ miętká polna/ słonecznik/ śiárká/ sol: abo winem białym/ w ktorymby wrzał rog Ieleni tárty/ mocząc chusty ćiepło przywiiáć. Abo weź śiárki łotow dwá/ gołębiego łáyná dragm dźieśięć/ mąki/ bobu/ słonecznikowey po łot: trzy/ zwárzenia złotogłowowego/ soku kápusty z trochą octu zmieszáć ná kászę/ ktorą máło co zwárzywszy mieszáiąc/ ćiepło przykłádáć. Podeszwy náćieráć rożánym octem/ y z solą/ ábo háłunem z winem. Plastr też może
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: Ev
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
/ według czasu i wzrostu płodu/ tak że lepiej w ostatnich Miesiącach brzemienną karmić trzeba/ mniej w pierwszych/ mierne zaś życie tychże białychgłów/ we śrzodku brzemienia/ jednakże przecię co się w pokarmach umyka matce/ to nadstawić płodowi trzeba/ owymi co ich na wierzch pępka przykładamy/ a te przy gorączce letno przywijać. Drugi wielki śrzodek/ przez który się leki odprawują/ jest krwie puszczanie; tę w wielkich ostrych chorobach puszczać każą. wszyscy lekarze/ anabarzjej/ gdzie jest gorączka/ ale iż mądry starzec 6. Afor: mówi: brzemienna jeśli krew puszcza/ poronia: a najprędzej jeśli płód jest przywiększym. Przeto w brzemiennych
/ według czásu y wzrostu płodu/ ták że lepiey w ostátnich Mieśiącách brzemienną karmić trzebá/ mniey w pierwszych/ mierne záś żyćie tychże białychgłow/ we śrzodku brzemienia/ iednákże przećię co się w pokármách vmyka mátce/ to nádstáwić płodowi trzebá/ owymi co ich ná wierzch pępká przykłádamy/ á te przy gorączce letno przywiiać. Drugi wielki śrzodek/ przez ktory się leki odpráwuią/ iest krwie puszczánie; tę w wielkich ostrych chorobách puszczáć każą. wszyscy lekárze/ ánabárźiey/ gdźie iest gorączká/ ále iż mądry stárzec 6. Aphor: mowi: brzemienna ieśli krew puszcza/ poronia: á nayprędzey ieśli płod iest przywiększym. Przeto w brzemiennych
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: G3v
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
Acetum Lauendule.
Ocet Lawendowy tym sposobem jako Rożany bywa czyniony/ albo Gwoździkowy/ suche kwiatki Lawendowe do wina albo do winnego octu kładąc. Ten Serce posila.
Serce posila barzo prędko i osobliwie/ Pulsy nim nacierając. Także Mdłości serdeczne
Mdłość serdeczną odpędza/ pulsy nim nacierając/ albo chusteczkę w nim mączając/ na pulsy przywijać/ też gębkę w nim maczając/ a pod nosem trzymać/ i w się z niego porność ciągnąc. Olejek Lawendowy. Oleum Lauendae.
Olejek Lawendowy/ tym sposobem bywa czyniony/ Kwiecie Lawendowe w Oliwę kładą/ i na słońcu smażą/ jako Gwoździkowy/ albo Rożańy. Artetice.
Artetice, to jest/ łamaniu w
Acetum Lauendulae.
Ocet Láwendowy tym sposobem iáko Rożány bywa czyniony/ álbo Gwoźdźikowy/ suche kwiatki Láwendowe do winá álbo do winneg^o^ octu kłádąc. Ten Serce posila.
Serce pośila bárzo prędko y osobliwie/ Pulsy nim nácieráiąc. Tákże Mdłośći serdeczne
Mdłość serdeczną odpądza/ pulsy nim náćieráiąc/ álbo chusteczkę w nim mączáiąc/ ná pulsy przywiiáć/ też gębkę w nim maczáiąc/ á pod nosem trzymáć/ y w śię z niego porność ćiągnąc. Oleiek Láwendowy. Oleum Lauendae.
Oleiek Láwendowy/ tym sposobem bywa czyniony/ Kwiećie Láwendowe w Oliwę kłádą/ y ná słońcu smáżą/ iáko Gwoźdźikowy/ álbo Rożáńy. Artetice.
Artetice, to iest/ łamániu w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 33
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ługu jarkim warzą/ aż na kaszę/ albo Maść rozewre: a przydawszy według potrzeby wieprzowego Sadła/ plastr z tego czynią/ a na morowe bolączki/ albo Dymienice/ ciepło przykładają. Karbunkuł.
Karbunkuł Wrzód ognisty. Także Morowkom.
Morowki leczy Kozłek/ z korzeniem i z nacią/ drobno pokrajany/ utłuc/ i przywijać. Abowiem umarza Karbunkuł/ i morowy jad wyciąga z ciała. Ranom ciętym/ sztychowym.
Rany cięte/ sztychowe/ i postrzały/ w którychby żelesca/ albo kule tkwiały/ wyciąga i leczy/ maczając w soku tego ziela Flajtuch/ i w rany kładąc/ a utłukszy korzeń/ miasto plastru zwierzchu przykładać.
ługu iárkim wárzą/ áż ná kászę/ álbo Máść rozewre: á przydawszy według potrzeby wieprzoweg^o^ Sádłá/ plastr z tego czynią/ á ná morowe bolączki/ álbo Dymienice/ ćiepło przykłádáią. Kárbunkuł.
Kárbunkuł Wrzód ognisty. Tákże Morowkom.
Morowki leczy Kozłek/ z korzeniem y z naćią/ drobno pokráiány/ vtłuc/ y przywiiáć. Abowiem vmarza Kárbunkuł/ y morowy iad wyćiąga z ćiáłá. Ránom ćiętym/ sztychowym.
Rány ćięte/ sztychowe/ y postrzáły/ w ktorychby żelescá/ álbo kule tkwiáły/ wyćiąga y leczy/ maczáiąc w soku tego źiela Fláytuch/ y w rány kłádąc/ á vtłukszy korzeń/ miásto plástru zwiérzchu przykłádáć.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 54
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
warzony korzeń/ przeciwko Dworskiej niemocy/ którą Francą zowią/ a przez czterdzieści dni z wielkim ratunkiem i pomocą używany. Kule Strzały Trzaski Tarnie Gwoździe Skło Kości i inne rzeczy w cieli tkwiące spiesznie wyciąga/ korzeń z Maśleską/ którą też złotogłowem mianujemy/ Grekowie Maragon/ z Kokornakiem długim/ a z Zajęcznym sadłem utarszy/ przywijać na ranę. Tkwiące rzeczy w ciele. Moczu.
Może też maść uczynić na toż przydawszy z Sagapenu soku/ a trochę wosku.
Mocz zahamowany pędzi/ jakimkolwiek sposobem używany.
Owa ten Dyptan do wielu rozlicznych chorób/ jest barzo użytecznym ratunkiem. Wodka. Aq̃a stillat.
Głowę z wilgotności zimnych wychędaża wodka z kwiecia tego
wárzony korzeń/ przećiwko Dworskiey niemocy/ ktorą Fráncą zowią/ á przez czterdźieśći dni z wielkim rátunkiem y pomocą vżywány. Kule Strzały Trzaski Tarnie Gwoźdźie Skło Kośći y ine rzeczy w ćieli tkwiące spiesznie wyćiąga/ korzeń z Másleską/ ktorą też złotogłowem miánuiemy/ Grekowie Maragon/ z Kokornakiem długim/ á z Záięcznym sádłem vtárszy/ przywiiáć ná ránę. Tkwiące rzeczy w ćiele. Moczu.
Moze też máść vczynić ná tosz przydawszy z Ságápenu soku/ á trochę wosku.
Mocz záhámowány pędźi/ iákimkolwiek sposobem vżywány.
Owa ten Dyptan do wielu rozlicznych chorob/ iest bárzo vżytecznym rátunkiem. Wodká. Aq̃a stillat.
Głowę z wilgotnośći źimnych wychędaża wodká z kwiećia tego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 107
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
a potym wszystko wespół w Moździerzyku umieszać/ że zgęstnieje/ jako Masa Piguł. Z tego poczynić pigułki/ jako groch wielkie/ ususzyć. A gdy potrzeba wziąć ich według wagi łot/ i rozetrzeć w czterech łyżkach wodki Rumienkowej/ przylawszy do tego octu ze dwie łyżce: W tym chusteczkę ciepło maczać/ a na czoło przywijać. Ból w głowie uśmierzy/ i spania domieści. Mózgu dolegliwościom.
Wszelakie dolegliwości mózgu/ żył suchych/ i błonek w ciele/ z zimnej przyczyny (jako są Szpik abo Subet) leczy. Pirzchłości włosów abo pleszowatości.
Liście tego ziela w wodzie warzone pleszowatość głowy/ albo i brody zopirszałości włosów czyni porosłą/ tą
á potym wszystko wespoł w Możdżerzyku vmieszáć/ że zgęstnieie/ iáko Másá Piguł. Z tego poczynić pigułki/ iáko groch wielkie/ vsuszyć. A gdy potrzebá wźiąć ich według wagi łot/ y rozetrzeć w czterech łyszkách wodki Rumienkowey/ przylawszy do teg^o^ octu ze dwie łyszce: W tym chusteczkę ćiepło maczáć/ á ná czoło przywiiáć. Bol w głowie vśmierzy/ y spánia domieśći. Mozgu dolegliwośćiom.
Wszelákie dolegliwośći mozgu/ żył suchych/ y błonek w ćiele/ z źimney przyczyny (iáko są Szpik ábo Subet) leczy. Pirzchłośći włosow ábo pleszowátośći.
Liśćie tego źiela w wodźie wárzone pleszowátość głowy/ álbo y brody zopirszáłośći włosow czyni porosłą/ tą
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 198
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
occie rozczynić/ a potym inne pomienione rzeczy do tego przydać/ uczynić plastr z pilnością/ a na Dymienicę Morową przykładać. Pępku wypukłemu.
Pępku przepukłemu jest znacznym ratunkiem: wziąwszy Armoniaku w winie roztartego/ ileby się zdało/ do tego Kminu kramnego/ miałko utartego przydać/ a z tego obojga uczyniwszy Plastr nań przywijać. Ale potrzeba pierwej Pępek wtłoczyć w żywot/ i przez czas długi mieć dobrze przywiazany na nim ten Plastr. Księgi Pierwsze. Plastr potężny do ran.
Plastr mocno i potężnie ściągający Rany i sadzele wszelakie: wziąć Armoniaku trzy łoty/ Gałbanu trzy kwinty/ nasienia prawdziwego Rozmarynu cudzoziemskiego (Libanotis zowią) półtora łota/ żółtego
ocćie rozczynić/ á potym ine pomienione rzeczy do tego przydáć/ vczynić plastr z pilnośćią/ á ná Dymienicę Morową przykłádáć. Pępku wypukłemu.
Pępku przepukłemu iest znácznym rátunkiem: wźiąwszy Armoniaku w winie rostártego/ ileby sie zdáło/ do tego Kminu kramneg^o^/ miáłko vtártego przydáć/ á z tego oboygá vczyniwszy Plastr nań przywiiáć. Ale potrzebá pierwey Pępek wtłoczyć w żywot/ y przez czás długi mieć dobrze przywiazány ná nim ten Plastr. Kśięgi Pierwsze. Plastr potężny do ran.
Plastr mocno y potężnie śćiągáiący Rány y sádzele wszelákie: wźiąć Armoniáku trzy łoty/ Gáłbanu trzy kwinty/ naśienia prawdźiwego Rozmárynu cudzoźiemskiego (Libanotis zowią) połtorá łotá/ żołtego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 222
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
w nią i odnawiaj co raz. Księgi
Jeśliby też zapalenie było w rogu i w rance/ białkiem jajowym z halunem na zgrzebiach obwijaj kopyto/ abo inemi rzeczami chłodzącemi/ jako drozdżami z pacyną.
Gdyby też w zastarzałym razie ropa się ukazowała/ tę przemywać/ a zasypawszy prochem z kadzidła/ białkiem jajowym w zgrzebiach umoczonym przywijać. Co jeśli szerzyć się będzie/ maściami czyszczącemi/ których masz dosyć opisanych/ i gojącemi leczyć masz/ jako maścią czerwoną/ abo zieloną/ abo czarną. Insze na toż.
Jajowy białek zmieszaj z wapnem i z solą/ a przywijaj. Insze.
Weźmi miodu przaśnego/ żywice/ wosku/ kadzidła/ uczyń maść
w nię y odnawiay co raz. Kśięgi
Iesliby też zápalenie było w rogu y w ránce/ białkiem iáiowym z hálunem ná zgrzebiách obwiiay kopyto/ ábo inemi rzeczámi chłodzącemi/ iáko drozdżámi z pácyną.
Gdyby też w zástárzáłym ráźie ropá się vkázowáłá/ tę przemywáć/ á zásypawszy prochem z kádźidłá/ białkiem iáiowym w zgrzebiách vmoczonym przywiiáć. Co iesli szerzyć się będźie/ máśćiámi czyszczącemi/ ktorych masz dosyć opisánych/ y goiącemi leczyć masz/ iáko máśćią czerwoną/ ábo źieloną/ ábo czarną. Insze ná toż.
Iáiowy białek zmieszay z wapnem y z solą/ á przywiiay. Insze.
Weźmi miodu przasnego/ żywice/ wosku/ kádźidłá/ vczyń máść
Skrót tekstu: DorHip_II
Strona: Qijv
Tytuł:
Hippica to iest o koniach księgi_II
Autor:
Krzysztof Dorohostajski
Drukarnia:
Andrzej Piotrkowczyk
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1603
Data wydania (nie wcześniej niż):
1603
Data wydania (nie później niż):
1603
