na to pół garcna dobrego wina/ a kwartę wody/ i dobrze zaszrobowawszy/ przez godzin cztery/ w kotle ukropu wrzącego/ warzyć/ a wyższej opisanym obyczajem tego używać. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Item. Item.
Weźmi Zanklu liścia/ Centurii małej/ czerwonej Bylice/ Ruprychtu/ albo Ziębich nosków własnych/ Tranku/ Gruszczyczki/ po garści/ Cukru ćwierć funta. To pokrajawszy drobno/ także w połgarncu wina/ a w kwiarcie wody/ w Cynowej flaszy/ w kotle wrzącego ukropu/ warzyć przez godzin cztery/ a na czczo i na noc po trunku ciepło dawać pić/ zwłaszcza tym/ którzy rany sztychowe/ albo z postrzelenia
ná to poł gárcná dobrego winá/ á kwartę wody/ y dobrze zászrobowawszy/ przez godźin cztyry/ w kotle vkropu wrzącego/ wárzyć/ á wyższey opisánym obyczáiem tego vżywáć. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Item. Item.
Weźmi Zánklu liśćia/ Centuryey máłey/ czerwoney Bylice/ Ruprychtu/ álbo Ziębich noskow własnych/ Tránku/ Grusczyczki/ po gárśći/ Cukru czwierć funtá. To pokráiawszy drobno/ tákże w połgárncu winá/ á w kwiarćie wody/ w Cynowey flászy/ w kotle wrzącego vkropu/ wárzyć przez godźin cztyry/ á ná czczo y ná noc po trunku ćiepło dawáć pić/ zwłasczá tym/ ktorzy rány sztychowe/ álbo z postrzelenia
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 249
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
tej Wodki.
Przepuklinam wnętrznym. Także
Ranom wnętrznym/ osobliwym jest ratunkiem/ pijąc jej po pięci albo sześci łyżkach ciepło/ na czczo i na noc. Także Wino nią do stołowego używania roztwarzając.
Może też tak uczynić: Wziąć Zanklu z korzeniem ośm garści/ Bylice cztery garści/ Żywokostu czerwonego/ albo czerwonej Głowienki/ Tranku/ po trzy garści/ czerwonej ćwikły/ naci Lubczykowej/ Naparstnice żółtej/ Języczków/ albo Babki wąskiej/ liścia koziego Powoju/ albo wonnego/ albo Przewiercieniu/ Kwiecia P. Mariej Zwonków/ i liścia/ Kosztywału korzenia/ po dwu garści/ Jagód Jałowcowych przetłuczonych z gruba/ Jemioły brzozowej/ z jagodami i z liściem
tey Wodki.
Przepuklinam wnętrznym. Tákże
Ránom wnętrznym/ osobliwym iest rátunkiem/ piiąc iey po pięći álbo sześći łyszkách ćiepło/ ná czczo y ná noc. Tákże Wino nią do stołowego vżywánia roztwárzáiąc.
Może też ták vczynić: Wźiąć Zánklu z korzeniem ośm gárśći/ Bylice cztyry gársći/ Zywokostu czerwonego/ álbo czerwoney Głowienki/ Tranku/ po trzy gárśći/ czerwoney ćwikły/ naći Lubsczykowey/ Nápárstnice żołtey/ Ięzyczkow/ álbo Bábki wąskiey/ liśćia koźiego Powoiu/ álbo wonnego/ álbo Przewierćieniu/ Kwiećia P. Máryey Zwonkow/ y liśćia/ Kosztywáłu korzeniá/ po dwu gárśći/ Iágod Iáłowcowjch przetłuczonych z grubá/ Iemioły brzozowey/ z iágodámi y z liśćiem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 250
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
mniej suchych trzeba wziąć/ a z miąsza przerazić/ a na to wody zimnej nalać/ jako się przed tym powiedziało: a trzy połgarncowki wodki z tego odjąć/ ostatek precz odrzucić/ jako niepotrzebne i nie użyteczne.
Albo też tak uczynić możesz: Weźmi połgarnca wodki Zanklowej/ włóż w nie Gruszczyczki garść/ Barwinku/ Tranku/ po pół garści. To wszystko w Cynową Konew wsypać/ i zaszrobowawszy/ w kotle ukropu wrzącego/ przez trzy godziny pilno warzyć/ i po łyżce abo trzech każdego poranku/ pić ciepło dawać rannemu/ także na noc. Doświadczony trunek rannym.
Gnilec w uściech leczy/ wodką prostą z Zanku ciepło i często płocząc
mniey suchych trzebá wźiąć/ á z miąszá przeráźić/ á ná to wody źimney nálać/ iáko sie przed tym powiedźiáło: á trzy połgárncowki wodki z tego odiąć/ ostátek precz odrzućić/ iáko niepotrzebne y nie vżyteczne.
Albo też ták vczynić możesz: Weźmi połgárncá wodki Zánklowey/ włoż w nie Grusczyczki garść/ Bárwinku/ Tránku/ po poł gárśći. To wszystko w Cynową Konew wsypáć/ y zászrobowawszy/ w kotle vkropu wrzącego/ przez trzy godźiny pilno wárzyć/ y po łyszce ábo trzech káżdego poránku/ pić ćiepło dawáć ránnemu/ tákże ná noc. Doświádczony trunek ránnym.
Gnilec w vśćiech leczy/ wodką prostą z Zánku ćiepło y często płocząc
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 250
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
na miejscach skrytych i wstydliwych obojej płci/ goi/ często juchą tego ziela wymywając. Wnętrznościom zawrzedziałym i zranionym.
Wnętrznościom zawrzedziałym i zranionym. Urazom.
Urażonym/ Potłuczonym/
Potłuczonym w krzyżach/ Przerwanym/
Przerwanym w grzbiecie/ Pogniecionym.
Pogniecionym drzewem abo kamieniem/ ten trunek barzo użyteczny/ wziąć tego czerwonego Żywokostu/ Angelskiego Tranku/ Głowienek modrych/ Krwawniku/ Kurzego ziela/ Benedyctu białego/ Rzepiku/ Kokornaku/ Jallonki/ Zanklu/ Piołunu Ponckiego/ Przymiotu więtszego/ Babki/ Wrotycze/ Gruszczyczki/ Jeleniego tranku/ każdego po garści. To pokrajawszy/ w piwie/ abo w wodzie/ do połowice warzyć/ a pić. Tymże też rany
ná mieyscách skrytych y wstydliwych oboiey płći/ goi/ często iuchą tego źiela wymywáiąc. Wnętrznościom záwrzedźiáłym y zránionym.
Wnętrznośćiom záwrzedźiáłym y zránionym. Vrazom.
Vráżonym/ Potłuczonym/
Potłuczonym w krzyżách/ Przerwánym/
Przerwánym w grzbiećie/ Pogniećionym.
Pogniećionym drzewem ábo kámieniem/ ten trunek bárzo vżyteczny/ wźiąć tego czerwonego Zywokostu/ Angelskiego Tránku/ Głowienek modrych/ Krwawniku/ Kurzego źiela/ Benedictu białego/ Rzepiku/ Kokornáku/ Iállonki/ Zánklu/ Piołunu Ponckiego/ Przymiotu więtszego/ Babki/ Wrotycze/ Grusczyczki/ Ieleniego tránku/ káżdego po gárśći. To pokráiawszy/ w piwie/ ábo w wodźie/ do połowice wárzyć/ á pić. Tymże też rány
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 261
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
krzyżach/ Przerwanym/
Przerwanym w grzbiecie/ Pogniecionym.
Pogniecionym drzewem abo kamieniem/ ten trunek barzo użyteczny/ wziąć tego czerwonego Żywokostu/ Angelskiego Tranku/ Głowienek modrych/ Krwawniku/ Kurzego ziela/ Benedyctu białego/ Rzepiku/ Kokornaku/ Jallonki/ Zanklu/ Piołunu Ponckiego/ Przymiotu więtszego/ Babki/ Wrotycze/ Gruszczyczki/ Jeleniego tranku/ każdego po garści. To pokrajawszy/ w piwie/ abo w wodzie/ do połowice warzyć/ a pić. Tymże też rany wymywać/ które się goić będą bez wszelakiej maści. Urznienni
Rany urznione w palcach/ list Głowienkowy na nie przyłożony/ palec nim obtoczywszy/ i krew dobrze z rany pierwej wygniotszy/
krzyżách/ Przerwánym/
Przerwánym w grzbiećie/ Pogniećionym.
Pogniećionym drzewem ábo kámieniem/ ten trunek bárzo vżyteczny/ wźiąć tego czerwonego Zywokostu/ Angelskiego Tránku/ Głowienek modrych/ Krwawniku/ Kurzego źiela/ Benedictu białego/ Rzepiku/ Kokornáku/ Iállonki/ Zánklu/ Piołunu Ponckiego/ Przymiotu więtszego/ Babki/ Wrotycze/ Grusczyczki/ Ieleniego tránku/ káżdego po gárśći. To pokráiawszy/ w piwie/ ábo w wodźie/ do połowice wárzyć/ á pić. Tymże też rány wymywáć/ ktore się goić będą bez wszelákiey máśći. Vrznienni
Rány vrznione w pálcách/ list Głowienkowy ná nie przyłożony/ pálec nim obtoczywszy/ y kreẃ dobrze z rány pierwey wygniotszy/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 261
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ abo łoty/ rano i na noc choremu ciepło pić dawać. To barzo prędko leczy rany/ tak zwierzchnie jako wnętrzne. Gdzieby też kto chciał mieć na cały rok takowy trunek. Wziąć ziela Srebrniku i z kwieciem jego ośm garści/ korzenia Kosztywałowego z liściem/ Słonecznego obrotu abo kwiatu/ po cztery garści. Tranku/ abo Prosianejwłoci/ Ożanki/ Przetarzniku/ po trzy garści. Matki Bożej dzwonków/ Kozłku ziela/ korzenia Dzięgielowego/ po trzy garści. Pępowej/ abo Kurzego ziela i z korzeniem/ Bukwice z jej kwieciem/ Wrotycze/ Bazyliej płonnej/ albo Midolnice po pułtoru garści. To wszytko posiekawszj/ z garnca miedzianego/ jako
/ ábo łoty/ ráno y ná noc choremu ćiepło pić dáwáć. To bárzo prędko leczy rány/ ták zwierzchnie iáko wnętrzne. Gdźieby też kto chćiał mieć ná cáły rok tákowy trunek. Wźiąć źiela Srebrniku y z kwiećiem iego ośm gárśći/ korzenia Kosztywałowego z liśćiem/ Słonecznego obrotu abo kwiátu/ po cztery gárśći. Tránku/ ábo Prośiáneywłoći/ Ożánki/ Przetárzniku/ po trzy gárśći. Mátki Bożey dzwonkow/ Kozłku źiela/ korzenia Dźięgielowego/ po trzy gárśći. Pępowey/ ábo Kurzego źiela y z korzeniem/ Bukwice z iey kwiećiem/ Wrotycze/ Bázyliey płonney/ álbo Midolnice po pułtoru gárśći. To wszytko pośiekawszj/ z gárncá miedźiánego/ iáko
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 291
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
kotle ukropu wrzącego/ przez cztery godziny warz/ a tego każdy dzień naczczo i na noc po ośmiu/ abo dzięsiąciu łyżek choremu daj pić. Item.
Item, Weźmi korzenia z liściem sześć garści/ Benedyktu z korzeniem/ Kunradu abo Bluszczu ziemnego/ Barwinku/ po trzy garści/ Głowienek żółtych/ Prosianej włoci/ abo Tranku/ Zanklu Sadźcu/ Biedrzeńcu Włoskiego liścia/ po dwu garści/ liścia polnej Roże/ albo wierzchołków jej/ Dzięgielu płonnego korzenia/ Trędowniku liścia/ po pułtory garści/ Wężowych języczków/ albo Nasięźrzału/ Kocanków żółtych/ ziela Wroniej nogi/ po garści/ ziela i z korzeniem drobno posiekać/ i z Alembiku prostego pięć garncy
kotle vkropu wrzącego/ przez cztery godźiny warz/ á tego káżdy dźien náczczo y ná noc po ośmiu/ ábo dźięsiąćiu łyżek choremu day pić. Item.
Item, Weźmi korzenia z liśćiem sześć gárśći/ Benediktu z korzeniem/ Kunradu ábo Blusczu źiemnego/ Bárwinku/ po trzy gárśći/ Głowienek żołtych/ Prośiáney włoći/ ábo Tránku/ Zánklu Sadźcu/ Biedrzeńcu Włoskieg^o^ liśćia/ po dwu gárśći/ liśćiá polney Roże/ álbo wierzchołkow iey/ Dźięgielu płonnego korzenia/ Trędowniku liśćia/ po pułtory gárśći/ Wężowych ięzyczkow/ álbo Náśięźrzału/ Kocánkow żołtych/ źiela Wroniey nogi/ po gárśći/ źiela y z korzeniem drobno pośiekáć/ y z Alembiku prostego pięć gárncy
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 298
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wrzodom/ sadzelom/ do wychędożenia i gojenia służy/ zwłaszcza z sokiem Kokornakowym napoły zmieszany/ abo z miałkim prochem jego. Abowiem w nich trawi wszelakie złe wilgotności. Napuchnieniu.
Napuchnieniu wszelakiemu ku leczeniu trudnemu/ pijąc/ i nim nacierając. Chropowatości ciała
Chropowatość ciała i zmazy nacierając nim zgładza i spądza. Wodka z Tranku/ abo Włoci Prosianej.
Wodkę z tego ziela naprzystojniej dystylować z Balneum maris w Lipcu/ i w Sierpniu/ gdy nalepiej kwitnie.
Do zranienia wnętrzności/ tak jako juchy z warzonego ziela/ trunkiem używać może.
W czerwonej ciekącze. Także w innych biegunkach/ gdzieby były kiszki nazbyt wystrugane/ wygryzione jadowitą materią/
wrzodom/ sadzelom/ do wychędożenia y goienia służy/ zwłasczá z sokiem Kokornakowym nápoły zmieszány/ ábo z miáłkim prochem iego. Abowiem w nich trawi wszelákie złe wilgotnośći. Nápuchnieniu.
Nápuchnieniu wszelákiemu ku leczeniu trudnemu/ piiąc/ y nim náćieráiąc. Chropowátośći ćiáłá
Chropowátość ćiáłá y zmázy náćieráiąc nim zgładza y spądza. Wodká z Tránku/ ábo Włoći Prośiáney.
Wodkę z tego źiela naprzystoyniey dystyllowáć z Balneum maris w Lipcu/ y w Sierpniu/ gdy nalepiey kwitnie.
Do zránienia wnętrznośći/ ták iáko iuchy z wárzonego źiela/ trunkiem vżywáć może.
W czerwoney ćiekącze. Tákże w inych biegunkách/ gdźieby były kiszki názbyt wystrugáne/ wygryźione iádowitą máterią/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 307
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
tego po piąciu abo sześciu łyżek rano i na noc rannym pić dawać ciepło. Z rusznice postrzelonym.
Ruszniczny proch w ranach zapalony/ gdzieby trudno ugasić z postrzału/ wziąć ze dwie garści Przywrotu/ dwie garści Bylice czerwonej/ i Białej/ Muszcu abo Muszetrza kwiatu modrego po pułtory garści/ Barwinku/ Niedośpiałku/ Wężowego tranku/ Gruszczycki po garści/ korzenia wodnej trzciny/ trzy łoty Jałowcowych jagodek zhruba przerażonych dwa łoty/ Zwycięży jadu/ abo Tojeści łot. To wszystko drobno posiekać/ wody pół garnca/ a wina kwartę na to nalać/ w cynowej flaszy zaszrubować/ i w kotle ukropu wrzącego przez cztery godziny ustawicznie warzyć/ tego każdy poranek
tego po piąćiu ábo sześćiu łyżek ráno y ná noc ránnym pić dáwáć ćiepło. Z rusznice postrzelonym.
Ruszniczny proch w ránách zápalony/ gdźieby trudno vgáśić z postrzału/ wźiąć ze dwie gárśći Przywrotu/ dwie gárśći Bylice czerwoney/ y Białey/ Muszcu ábo Muszetrza kwiátu modreg^o^ po pułtory gárśći/ Bárwinku/ Niedośpiałku/ Wężowego tránku/ Grusczycki po gárśći/ korzenia wodney trzćiny/ trzy łoty Iáłowcowych iagodek zhrubá przeráżonych dwá łoty/ Zwyćięży iádu/ ábo Toieśći łot. To wszystko drobno posiekáć/ wody puł gárncá/ á winá kwartę ná to nálać/ w cynowey flászy zászrubowáć/ y w kotle vkropu wrzącego przez cztery godźiny vstáwicznie wárzyć/ tego káżdy poránek
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 327
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
