podługowatej formy jak stajnia nisko budowana, w zaciszu przegrody na jałowe, jagnięta, i barany mająca. Siana im potrzeba dobierać, dopieroż pastwisk, które im najzdrowsze na pagórkach; co niziny, mokre miejsca, owsiska szkodzą im. Owce od zarazy ochronić się mogą jako też i kozy, jeźli bociana żołądek zwodą utłuczony po łyżce jednej każdej wlejesz w gardło. Cárdanus zaś Naturalista i Medyk O Ekonomice, mianowicie o Folwarku.
radzi żołądek barana w winie i wodzie uwarzywszy, dawać owcom, będą od wszelkich wolne chorób. Zamotyliczonym owcom dają z stawów grzebionowy korzeń na proch utłuczony z sadzami komina, z solą i gorzałką skłociwszy gdy kaszlą.
podługowatey formy iak staynia nisko budowana, w zaciszu przegrody na iałowe, iagnięta, y barany maiąca. Siana im potrzeba dobierać, dopieroż pastwisk, ktore im nayzdrowsze na pagorkach; co niziny, mokre mieysca, owsiska szkodzą im. Owce od zarazy ochronić się mogą iako też y kozy, ieźli bociana żołądek zwodą utłuczony po łyszce iedney każdey wleiesz w gardło. Cárdanus zaś Naturalista y Medyk O Ekonomice, mianowicie o Folwarku.
radzi żołądek barana w winie y wodzie uwarzywszy, dawać owcom, będą od wszelkich wolne chorob. Zamotyliczonym owcom daią z stawow grzebionowy korzeń na proch utłuczony z sadzami komina, z solą y gorzałką skłociwszy gdy kaszlą.
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 404
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
, tym sokiem pamaść te członki, które odkryte bywają, żaden komar i mucha nie ukąsi. Item rutę warzyć i tą wodą izby, pokoje skrapiać. Item poleju ziela, komary nie lubią i przed nim uciekają. Item z latają się hurmem komary do dołu, w którybyś rzucił ziele Rhododapchen alias Płochowiec utłuczony. U ciekają też komary zakadziwszy czarnuszką w Pokoju, w miejscu sypiania. Nie kąsają tego człeka, który by się nasmarował oliwą z kadzidłem mieszaną. PTASTWO zboża nietyka, nasienie przed sianiem mocząc w wodzie, wktórej rzeczne raki gotowane były: a jeszcze lepiej, ktoby raki nieżywe przez dni dziesięć w wodzie zanurzone
, tym sokiem pamaść te członki, ktore odkryte bywaią, żaden komar y mucha nie ukąsi. Item rutę warzyć y tą wodą izby, pokoie skrapiać. Item poleiu ziela, komary nie lubią y przed nim uciekaią. Item z lataią się hurmem komary do dołu, w ktorybyś rzucił ziele Rhododapchen alias Płochowiec utłuczony. U ciekaią też komary zakadziwszy cżarnuszką w Pokoiu, w mieyscu sypiania. Nie kąsaią tego człeka, ktory by się nasmarował oliwą z kadzidłem mieszaną. PTASTWO zboża nietyka, nasienie przed sianiem mocząc w wodzie, wktorey rzeczne raki gotowane były: á ieszcze lepiey, ktoby raki nieżywe przez dni dziesięć w wodzie zanurzone
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 458
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
Ryby z Cebulą.
Ryby usmaż zwyczajnie w czym chcesz/ Maśle/ Oliwie/ Oleju/ cebule nakraj drobno/ usmaż w Oliwie albo maśle/ wlej Wina/ Octu winnego/ Szafranu/ Pieprzu/ Cynamonu/ Rożenków drobnych/ jeżeli chcesz i wielkich/ i słodkości/ przywarz a polej smażone Ryby. XCVII. Stokfisz.
Utłuczony na klocu Stokwisz/ namoczysz wługu/ z popiołu a wody zrobionym/ a potym w wodzie zimnej az do drugiego dnia które wymoczywszy/ wstaw w wodzie zimnej a gdy odewre/ odbierz pięknie/ ukraj Cebule w kostkę/ i pietruszki z potrzebę włóż w rynkę albo kociołek/ warz/ a gdy dowiera/ włóż masła
Ryby z Cebulą.
Ryby vsmaż zwyczáynie w czym chcesz/ Maśle/ Oliwie/ Oleiu/ cebule nákray drobno/ vsmaż w Oliwie albo maśle/ wley Wina/ Octu winnego/ Szafranu/ Pieprzu/ Cynámonu/ Rożenkow drobnych/ ieżeli chcesz y wielkich/ y słodkośći/ przywarz á poley smażone Ryby. XCVII. Stokfisz.
Vtłuczony ná klocu Stokwisz/ námoczysz wługu/ z popiołu á wody zrobionym/ á potym w wodźie źimney az do drugiego dnia ktore wymoczywszy/ wstaw w wodźie źimney á gdy odewre/ odbierz pięknie/ vkray Cebule w kostkę/ y pietruszki z potrzebę włoż w rynkę albo kociołek/ warz/ á gdy dowiera/ włoż másłá
Skrót tekstu: CzerComp
Strona: 66
Tytuł:
Compendium ferculorum albo zebranie potraw
Autor:
Stanisław Czerniecki
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
kulinaria
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1682
Data wydania (nie wcześniej niż):
1682
Data wydania (nie później niż):
1682
Porwany w nocy jako Zbójca od zbirów/ Ceklarzów/ w powrozach/ w łańcuchach przez miasto i ludniejsze rynki prowadzony/ stursany/ targany/ popychany/ od jednego siepacza/ pośrzód sądowej izby w oczach pełnego senatu/ ciężkim policzkiem wyciętym ubity: przez całą noc miedzy pijaną szaloną hałastrą żałosnymi żarty znieważony/ pięściami/ obuchami/ utłuczony/ od Heroda w błazeński kopieniak obleczony/ wyśmiany: u Piłata jako wisieć jeden u pręgierza strasznie głogowymi rozgami/ i drotowymi knutami osieczony/ cierniowym wieńcem aż do mózgu ościami przenikającym twardymi osękami natłoczonym/ jako szyderski Królik ukoronowany. Nad zbójcę jednego i wierutnego łotra gorszy/ nad zawołanego bandyta owego Barabbasza żywota niegodniejszy być uznany/
Porwany w nocy iáko Zboycá od zbirow/ Ceklárzow/ w powrozách/ w łáńcuchách przez miásto y ludnieysze rynki prowádzony/ stursany/ targany/ popychany/ od iednego śiepácza/ pośrzod sądowey izby w oczách pełnego senátu/ ćiężkim policzkiem wyćiętym ubity: przez cáłą noc miedzy piiáną száloną cháłástrą żałosnymi żarty zniewáżony/ pięśćiámi/ obuchámi/ utłuczony/ od Herodá w błázeński kopieniák obleczony/ wyśmiány: v Piłáta iáko wiśieć ieden v pręgierzá strásznie głogowymi rozgámi/ y drotowymi knutámi ośieczony/ ćierniowym wieńcem aż do mozgu osćiámi przeńikáiącym twárdymi osękámi nátłoczonym/ iáko szyderski Krolik ukoronowány. Nád zboycę iednego y wierutnego łotrá gorszý/ nád záwołanego bándita owe^o^ Bárabbásza żywotá nie^o^dnieyszý być vznany/
Skrót tekstu: BujnDroga
Strona: 324
Tytuł:
Droga do domu
Autor:
Michał Bujnowski
Drukarnia:
Akademia Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Wilno
Region:
ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Tematyka:
religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1688
Data wydania (nie wcześniej niż):
1688
Data wydania (nie później niż):
1688
złotej chustce, tysiąc aspr codziennej mu Pensyj naznaczając: a skąd inąd ma 500. Czerwonych złotych na dzień: co uczyni na rok 182500. Przed samym tylko Mustym i Odzią aliàs Inspektórem swoim wstaje Cesarz, niprzedkim więcej. Jeśliby kryminał jaki Mufty popełnił, z godności bywa złożony, a czasem w moździerzu utłuczony. Tytuł w listach Polacy mu dają taki.
Illustrissimo Principi, Amplissimo Machometani Ordinis Magno ac Primo Interpreti, Serenissimae Portae Othomanicae Supremo Sacerdoti, à Consiliis Publicis et intimis Serenitatis Consultissimo Moderatori, Magnifico Domino Mufteo, Amico addictissimo.
Do niego należą wszyscy Duchowni Ottomańscy, jako to Kadyleskier Najwyższy Sędzia Wojskowy; Mallarar Sędziowie Prowincjalni,
złotey chustce, tysiąc aspr codźienney mu Pensyi náznaczáiąc: á zkąd inąd má 500. Czerwonych złotych ná dźień: co uczyni ná rok 182500. Przed samym tylko Mustym y Odźią aliàs Inspektorem swoim wstaie Cesarz, niprzedkim więcey. Ieśliby krymináł iaki Mufty popełnił, z godności bywá złożony, á czasem w moźdźierzu utłuczony. Tytuł w listach Polácy mu dáią taki.
Illustrissimo Principi, Amplissimo Machometani Ordinis Magno ac Primo Interpreti, Serenissimae Portae Othomanicae Supremo Sacerdoti, à Consiliis Publicis et intimis Serenitatis Consultissimo Moderatori, Magnifico Domino Mufteo, Amico addictissimo.
Do niego náleżą wszyscy Duchowni Ottomańscy, iako to Kádyleskier Naywyższy Sędźia Woyskowy; Mallarar Sędźiowie Prowincyalni,
Skrót tekstu: ChmielAteny_II
Strona: 485
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 2
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1746
Data wydania (nie wcześniej niż):
1746
Data wydania (nie później niż):
1746
/ i w Piersiach duszność mającym: Korzenia Biedrzeńcowego z Imbierem a z Omanem/ drobno nakrajawszy/ na kształt siekanki/ albo Rzezanice/ po ćwierci łota/ na czczo i na noc dobrze pożywać. Piersiom oziębłym.
Piersi oziębłe rozgrzewa. Także
Kaszlom z zaziębienia/ albo z flegmistych i klejowatych wilgotności/ jest użyteczny/ miałko utłuczony/ z winem ciepło używany. Abowiem wolne odbycia czyni Flegmy z Piersi. Abo tym sposobem: Item.
Wziąć korzenia tego miałko utartego dwa łoty/ Nasienia Włoskiego Kopru/ Kminu kramnego/ nasienia Ruty/ Lakrycyjej/ po pół łociu każdego. To wszystko co namielej utłuc/ i z miodem odszymowanym/ wziąwszy go ze cztery
/ y w Pierśiách dusznosć máiącym: Korzenia Biedrzeńcowego z Imbierem á z Omanem/ drobno nákráiawszy/ ná kształt siekanki/ álbo Rzezánice/ po czwierći łotá/ ná czczo y ná noc dobrze pożywáć. Pierśiom oźiębłym.
Pierśi oźiębłe rozgrzewa. Tákże
Kászlom z záźiębienia/ álbo z flágmistych y kliiowátych wilgotnośći/ iest vżyteczny/ miáłko vtłuczony/ z winem ciepło vżywány. Abowiem wolne odbycia czyni Flágmy z Pierśi. Abo tym sposobem: Item.
Wźiąć korzenia tego miáłko vtártego dwá łoty/ Naśienia Włoskieg^o^ Kopru/ Kminu kramnego/ naśienia Ruty/ Lákrycyiey/ po poł łoćiu káżdego. To wszystko co namieley vtłuc/ y z miodem odszymowánym/ wźiąwszy go ze cztery
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 65
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ używany bądź w potrawach/ w polewkach/ bądź w winie/ albo w jakim inym trunku. Od psa wściekłego ukąszonym.
Od Psa wściekłego obrażonym i od innych bestii jadowitych ukąszonym/ jest wielkim a doświadczonym lekarstwem/ tak przez usta rano i na noc używany jakimkolwiek sposobem/ jako z wierzchu na ranę/ z Rutą utłuczony/ a z miodem przykładany/ trochę go winem starym pokropiwszy zwierzchu. Też z smołą proch Dzięgielowy zaczyniony/ na ranę/ od wściekłego psa/ przykładać dobrze. Strutym.
Strutym jakąkolwiek trucizną/ doświadczonym jest lekarstwem/ warząc Korzeń Dzięgielowy z Rokotnakiem/ Dyptanem i z Rutą/ a z nasieniem Anyżowym pijąc. Kaduku.
/ vżywány bądź w potráwách/ w polewkách/ bądź w winie/ álbo w iákim inym trunku. Od psá wśćiekłego vkąszonym.
Od Psá wśćiekłego obráżonym y od inych bestyy iádowitych vkąszonym/ iest wielkim a doświádczonym lekárstwem/ ták przez vstá ráno y ná noc vżywány iákimkolwiek sposobem/ iáko z wierzchu ná ránę/ z Rutą vtłuczony/ á z miodem przykłádány/ trochę go winem stárym pokropiwszy zwierzchu. Też z smołą proch Dźięgielowy záczyniony/ ná ránę/ od wśćiekłego psá/ przykłádáć dobrze. Strutjm.
Strutym iákąkolwiek trućizną/ doświádczonym iest lekárstwem/ wárząc Korzeń Dźięgielowy z Rokotnákiem/ Dyptanem y z Rutą/ á z naśieniem Anyżowym piiąc. Káduku.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 91
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
które Carbunculami zowią/ jest osobliwym ratunkiem tak sam przez się na nie plastowany/ jako z Rutą/ z Saletrą i z Miodem kładziony. Brodawkom wysokim/ w nogach na palcach.
Brodawki wysokie spiczaste/ i twarde na palcach w nogach/ które Clausos Łacinnicy zowią/ wyciąga Sok z Woskiem ugnieciony/ abo z Figami suchmi utłuczony/ i przykładany/ jeno je pierwej trzeba puszczadłem oberznąć. Podagrze świeżej.
Podagrze świeżej/ nie zastarzałej/ ani zdawna zawziętej/ jest pewnym ratunkiem sok własny Cyrenajski w Occie rościerany/ tym miejsca bolące namazując Martwem kostkom.
Martwe kostki/ i inne wyrośliny na ciele . Także Wrzodom nosnym/ Ozenie i Polipo
ktore Cárbunculámi zowią/ iest osobliwym rátunkiem ták sam przez sie ná nie plastowány/ iáko z Rutą/ z Saletrą y z Miodem kłádźiony. Brodawkom wysokim/ w nogách ná pálcách.
Brodawki wysokie spiczáste/ y twárde ná pálcách w nogách/ ktore Clausos Lácinnicy zowią/ wyćiąga Sok z Woskiem vgnieciony/ ábo z Figámi suchmi vtłuczony/ y przykłádány/ ieno ie pierwey trzebá pusczádłem oberznąć. Podágrze świeżey.
Podágrze świeżey/ nie zástárzáłey/ áni zdawná záwźiętey/ iest pewnym rátunkiem sok własny Cyrenáyski w Ocćie rościerány/ tym mieyscá bolące námázuiąc Martwem kostkom.
Martwe kostki/ y ine wyrośliny ná ćiele . Tákże Wrzodom nosnym/ Ozenie y Polipo
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 190
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
człowieczym umieszany/ a na ranę plastowany. Od pajęcznej myszj ukąszonem.
Od Myszy Pajęcznej ukąszonym/ korzeń Herkule sam utłukszy/ na ranę przykładając/ dobrze. Podagrze
Podagrze. Chyragrze. Chiragrze Artetice.
Artetyce. To jest: boleniu i łamaniu w rękach i w nogach/ daje ratunek/ korzeń tego ziela z małymi Rozynkami utłuczony/ a plastowany. (Abige.) Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Płód martwy wyw:
Płód martwy z żywota wyciąga/ czopek ustrugawszy z korzenia i w otwór łona puściwszy/ także dym z Soku jego z ognia/ lejkiem w otwór łona puszczany. Wrzodom.
Wrzody i Sadzele. Sadzelom/ Rano zagniłości.
Rany
człowieczym vmieszány/ á ná ránę plastowány. Od páięczney myszj vkąszonem.
Od Myszy Páięczney vkąszonym/ korzeń Herkule sam vtłukszy/ ná ránę przykłádáiąc/ dobrze. Podágrze
Podágrze. Chyrágrze. Chirágrze Artetice.
Artetyce. To iest: boleniu y łamániu w rękách y w nogách/ dáie rátunek/ korzeń tego źiela z máłymi Rozynkámi vtłuczony/ a plastowány. (Abige.) Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Płod martwy wyw:
Płod martwy z żywotá wyćiągá/ czopek vstrugawszy z korzeniá y w otwor łoná puśćiwszy/ tákże dym z Soku iego z ogniá/ liykiem w otwor łoná pusczány. Wrzodom.
Wrzody y Sádzele. Sádzelom/ Ráno zágniłośći.
Rány
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 229
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
w Klisterach/ abo z jakimkolwiek lekarstwem przez usta używany/ temuż jest osobliwym ratunkiem. Lędźwiom bolejącym z kamień:
Boleści w Lędźwiach od kamienia wzbudzone/ toż plastowanie i klisterowanie uspokaja. Ukąszenie od węża/ i od wszelakich jadowitych bestii.
Ukąszonym od węża/ którego Aspidem zowią/ tenże Sok wielosiłu z małymi Rozynkami utłuczony/ i na ranę przykładany/ jest lekarstwem. Także
Przeciwko wszelakich bestii jadowitych kąszeniu/ rany plastrując. Od psa wściekłęgo obrażonym:
Od wściekłego psa obrażonym/ jest ratunkiem wielkim/ abowiem jad wszystek z rany wyciąga: wziąwszy Oponaku/ Gałbanu/ po sześć łotów/ Smoły dwa łoty/ Octu ostrego winnego trzy dobre łyżki/
w Klisterách/ ábo z iákimkolwiek lekárstwem przez vstá vżywány/ temuż iest osobliwym rátunkiem. Lędźwiom boleiącjm z kámien:
Boleśći w Lędźwiách od kámieniá wzbudzone/ toż plastowánie y klisterowánie vspokaia. Vkąszenie od wężá/ y od wszelákich iádowitych bestyy.
Vkąszonym od wężá/ ktorego Aspidem zowią/ tenże Sok wielośiłu z máłymi Rozynkámi vtłuczony/ y ná ránę przykłádány/ iest lekárstwem. Tákże
Przećiwko wszelákich bestiy iádowitych kąszeniu/ rány plastruiąc. Od psá wśćiekłęgo obráżonym:
Od wśćiekłego psá obráżonym/ iest rátunkiem wielkim/ ábowiem iad wszystek z rány wyćiąga: wźiąwszy Oponaku/ Gáłbanu/ po sześć łotow/ Smoły dwá łoty/ Octu ostrego winnego trzy dobre łyszki/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 230
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
