Paniom/ które się ciężko i długo pracują dziatkami z winem białym dawać pić dobrze. Zaśniatu
Zaśniat z żywota pędzi. Łożyskom.
Łożysko/ po porodzeniu pozostałe/ sześci niedziałkom wywodzi/ dając im go w ciepłym winie białym/ albo z żuwką. Też podkurzając je nim/ albo z Polejem utarszy korzeń/ w otwór łona węzełkiem kładąc. Płodu martwemu.
Płód martwym z żywota wywodzi/ pół łota z białym winem go pijąc/ Albo węzełkiem także w łono puszczając/ albo z Polejem podkurzenie czyniąc. Ranom wnętrznem.
Wchodzi barzo użytecznie do tych lekarstw/ które rany wnętrzne leczą. Żołądkowi zimu:
Korzeń z winem starym ćwierć łota pić dając/ wszelakim
Pániom/ ktore sie ćiężko y długo prácuią dźiatkámi z winem białym dawáć pić dobrze. Záśniatu
Záśniat z żywotá pędźi. Lożyskom.
Lożysko/ po porodzeniu pozostáłe/ sześći niedźiałkom wywodźi/ dáiąc im go w ćiepłym winie białym/ álbo z żuwką. Też podkurzáiąc ie nim/ álbo z Poleiem vtárszy korzeń/ w otwor łoná węzełkiem kłádąc. Płodu martwemu.
Płod martwym z żywotá wywodźi/ poł łotá z białym winem go piiąc/ Albo węzełkiem tákże w łono pusczáiąc/ álbo z Poleiem podkurzenie czyniąc. Ránom wnętrznem.
Wchodźi bárzo vżytecznie do tych lekarstw/ ktore rány wnętrzne leczą. Zołądkowi źimu:
Korzeń z winem stárym ćwierć łotá pić dáiąc/ wszelákim
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 107
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Łożyskom.
Łożysko/ po porodzeniu pozostałe/ sześci niedziałkom wywodzi/ dając im go w ciepłym winie białym/ albo z żuwką. Też podkurzając je nim/ albo z Polejem utarszy korzeń/ w otwór łona węzełkiem kładąc. Płodu martwemu.
Płód martwym z żywota wywodzi/ pół łota z białym winem go pijąc/ Albo węzełkiem także w łono puszczając/ albo z Polejem podkurzenie czyniąc. Ranom wnętrznem.
Wchodzi barzo użytecznie do tych lekarstw/ które rany wnętrzne leczą. Żołądkowi zimu:
Korzeń z winem starym ćwierć łota pić dając/ wszelakim niedostatkom żołądkowym z zimnych przyczyn/ jest wielkim ratunkiem. Wrzodom ciało psujacym.
Wchodzi też użytecznie do tych lekarstw/
. Lożyskom.
Lożysko/ po porodzeniu pozostáłe/ sześći niedźiałkom wywodźi/ dáiąc im go w ćiepłym winie białym/ álbo z żuwką. Też podkurzáiąc ie nim/ álbo z Poleiem vtárszy korzeń/ w otwor łoná węzełkiem kłádąc. Płodu martwemu.
Płod martwym z żywotá wywodźi/ poł łotá z białym winem go piiąc/ Albo węzełkiem tákże w łono pusczáiąc/ álbo z Poleiem podkurzenie czyniąc. Ránom wnętrznem.
Wchodźi bárzo vżytecznie do tych lekarstw/ ktore rány wnętrzne leczą. Zołądkowi źimu:
Korzeń z winem stárym ćwierć łotá pić dáiąc/ wszelákim niedostátkom żołądkowym z źimnych przyczyn/ iest wielkim rátunkiem. Wrzodom ćiało psuiacym.
Wchodźi też vżytecznie do tych lekarstw/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 107
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wychędaża/ i ciałem zdrowym wypełni/ zasypując je nim/ albo świeży tłukąc i przykładając. Apul. Miesięcznej.
Miesięczną Paniom zawściągnioną nad przyrodzenie wywodzi. Płodu.
Płód martwy z żywota wyrzuca. Łożysko
Także łożysko pozostałe po porodzeniu położnicom wywodzi/ korzeń Dyptanowy Sokiem swym/ albo z bylicą zaczyniony/ a w otwór łona węzełkiem albo czopkiem wprawiony. Plat. Kaduku
Padającą chorobę leczy/ dając miałko utartego z Bobrowym strojem a z Ruciańym Sokiem pić.
Toż czyni sarkając go nosem/ albo w nozdrza lany. Tenże. Paraliżem naruszo:
Tymże mazać i nacierać dobrze te którzy Paraliżem albo powietrzem są naruszeni. Tenże. Ranom
wychędaża/ y ćiáłem zdrowym wypełni/ zásypuiąc ie nim/ albo świeży tłukąc y przykłádáiąc. Apul. Mieśięczney.
Miesięczną Pániom záwśćiągnioną nád przyrodzenie wywodźi. Płodu.
Płod martwy z żywotá wyrzuca. Łożysko
Tákże łożysko pozostáłe po porodzeniu położnicom wywodźi/ korzeń Dyptanowy Sokiem swym/ álbo z bylicą záczyniony/ á w otwor łoná węzełkiem álbo czopkiem wpráwiony. Plat. Káduku
Pádaiącą chorobę leczy/ dáiąc miáłko vtártego z Bobrowym stroiem á z Rućiáńym Sokiem pić.
Toż czyni sarkáiąc go nosem/ álbo w nozdrza lany. Tenże. Páráliżem náruszo:
Tymże mázáć y náćieráć dobrze te ktorzy Páráliżem albo powietrzem są náruszeni. Tenże. Ránom
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: K
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
nasienia wyciągniona. Essentia.
Żyłom wszystkim na dół/ od żyły wielkiej do żywota i Macice pochodzącym/ ta Istność barzo służy/ która (jako się na wielu innych miejscach powiedziało) alchimiskim kuńszty bywa wyciągniona. Każdy dzień trzy kroć po kwincie przez usta biorąc/ do tego chusteczki w niej maczając/ a czopkiem albo węzełkiem w otwór łona Paniom wpuszczając/ wielki im ratunek czyni. Zatwardziałości
Zatwardziałości z przymiotem ognistym rozgania. Kancer.
Bolączki Kancerowate/ i inne złe/ jakokolwiek mianowane leczy. Sól Sal.
Sól z korzenia/ z ziela/ i z nasienia bywa czyniona. Ta Żyłom w lędźwiach i w biodrach służy. Żyłom w
naśienia wyćiągniona. Essentia.
Zyłom wszystkim ná doł/ od żyły wielkiey do żywotá y Máćice pochodzącym/ tá Istność bárzo służy/ ktora (iáko sie ná wielu inych mieyscách powiedźiáło) alchimiskim kuńszty bywa wyćiągniona. Káżdy dźień trzy kroć po kwinćie przez vstá biorąc/ do tego chusteczki w niey maczáiąc/ á czopkiem álbo węzełkiem w otwor łoná Páńiom wpusczáiąc/ wielki im rátunek czyni. Zátwárdźiáłośći
Zátwárdźiáłośći z przymiotem ognistym rozgánia. Káncer.
Bolączki Káncerowáte/ y ine złe/ iákokolwiek miánowáne leczy. Sol Sal.
Sol z korzenia/ z źiela/ y z naśienia bywa czyniona. Tá Zyłom w lędźwiách y w biodrách służy. Zyłom w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 134
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wyższej powiedziało/ i jeszcze się niżej powie. Toż czyni Subetu.
W Subecie/ i w głębokim spaniu. Zapominającym się.
Zapominającym się nad przyrodzenie/ utłukszy go co namielej/ w noc go z piórka/ albo z treści co nagłębiej dmuchać/ i tak kichanie pobudzać. Albo tenże proch w rzadką chusteczkę węzełkiem zawiązać/ i pod nosem spiącemu trzymać/ miedzy palcy go miąć/ żeby proch on tym snadniej w nos leciał. A gdyby tak za tym kichanie nie przyszło. Tedy tenże proch Olejkiem Rożanym roztworzywszy/ pióra koniec obmaczać/ a co nadalej i nagłębiej w nozdrza puszczać. (Plat.) Item.
Przeciwko temu
wyższey powiedźiáło/ y iescze sie niżey powie. Toż czyni Subetu.
W Subecie/ y w głębokim spániu. Zápomináiącym się.
Zápomináiącym sie nád przyrodzenie/ vtłukszy go co namieley/ w noc go z piorká/ álbo z treśći co nagłębiey dmucháć/ y ták kichánie pobudzáć. Albo tenże proch w rzadką chusteczkę węzełkiem záwiązáć/ y pod nosem spiącemu trzymáć/ miedzy pálcy go miąć/ żeby proch on tym snádniey w nos lećiał. A gdyby ták zá tym kichánie nie przyszło. Tedy tenże proch Oleykiem Rożánym rostworzywszy/ piorá koniec obmaczáć/ á co nadáley y nagłębiey w nozdrzá pusczáć. (Plat.) Item.
Przećiwko temu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 207
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
sposobem będziesz miał Gałban przechędożony/ którego do lekarstw przez usta może/ podsłuszną wagą używać/ jako (Diosc.) pisze. Miesięcznej.
Miesięczną chorobę Paniam/ nad przyrodzenie zawściągnioną wzbudza/ i wywodzi. Także Płodu w żywocie ociągającemu się. Item.
Płód w żywocie ociągający się/ albo zawięzły/ wywodzi/ czopkiem albo węzełkiem go w otwór łona kładąc: albo z ognia nim podkurzając. (Dioscor:) Lekkiemu rodzeniu.
Tymże sposobem Paniom czyni lekkie rodzenie. Kaduku.
Od Kaduku/ albo padającej niemocy prędko wzbudza i ratuje/ pod nosem go trzymając. Zawrotu głowy.
Toż w zawrotu głowy na ziemię upadającym czynić/ i tym
sposobem będźiesz miał Gałban przechędożony/ ktoreg^o^ do lekarstw przez vstá może/ podsłuszną wagą vżywáć/ iáko (Diosc.) pisze. Mieśięczney.
Mieśięczną chorobę Pániam/ nád przyrodzenie záwśćiągnioną wzbudza/ y wywodźi. Tákże Płodu w żjwoćie oćiągáiącemu sie. Item.
Płod w żywoćie oćiągáiący sie/ álbo záwięzły/ wywodźi/ czopkiem álbo węzełkiem go w otwor łoná kłádąc: álbo z ogniá nim podkurzáiąc. (Dioscor:) Lekkiemu rodzeniu.
Tymże sposobem Pániom czyni lekkie rodzenie. Káduku.
Od Káduku/ álbo padáiącey niemocy prędko wzbudza y rátuie/ pod nosem go trzymáiąc. Záwrotu głowy.
Toż w zawrotu głowy ná źiemię vpadáiącym czynić/ y tym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 212
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
zowią/ dając tegoż Soku z Stosiłu Herkulesowego ćwierć łota/ może i półtora z pitym miodem. Scjatyce.
Scjatyce/ jest lekarstwem tenże Sok dwie części go kwinty z jedną częścią Bobrowych strojów/ z winem białym dając go pić. Płód martwy wywodzi.
Korzeń czopkiem zastrugany/ albo usiekany/ a w wiotchej chustecce węzełkiem w łono puszczony/ płód martwy z żywota wyciąga. Bolączce w oczach.
Bolaczkę/ albo wrzód w oczach leczy/ Sok z Herkule z trochą octu a z Olejkiem Ptaszej zobi na nie plastowany. Zębom bolejącym.
Ból zębów uśmierza/ tenże Sok w occie moczony/ a ciepło w uściech/ i długo trzymany.
zowią/ dáiąc tegoż Soku z Stośiłu Herkulesowego czwierć łotá/ może y połtorá z pitym miodem. Scjátyce.
Scyátyce/ iest lekárstwem tenże Sok dwie częśći go kwinty z iedną częśćią Bobrowych stroiow/ z winem białym dáiąc go pić. Płod martwy wywodźi.
Korzeń czopkiem zástrugány/ álbo vśiekány/ á w wiotchey chustecce węzełkiem w łono pusczony/ płod martwy z żywotá wyćiąga. Bolączce w oczách.
Bolaczkę/ álbo wrzod w oczách leczy/ Sok z Herkule z trochą octu á z Oleykiem Ptászey zobi ná nie plastowány. Zębom boleiącym.
Bol zębow vśmierza/ tenże Sok w occie moczony/ á ćiepło w vśćiech/ y długo trzymany.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 230
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Łożysku
Łożysko po porodzeniu pozostałe wypędza. Macicy zaziębłej i pluga:
Macicę zaziębioną rozgrzewa/ zaplugawioną wychędażą: ten Sok w olejku Bobkowym rozpuszczony/ bawełny trochę w nim obmaczać/ a Korzeń Górzyszu wielkiego nią obwinąć/ i w otwór łona włożyć. Też z olejkiem/ który Muscelinum zowią/ a z sokiem Bylice/ Sok Wielosiłów węzełkiem wpuszczony/ toż wszystko czyni. Item. Płód martwy wywodzi.
Płód martwy z żywota wyciąga/ bądź sam/ bądź z żołcią Jałowiczą zmieszany/ a na węgle zarzyste kładziony/ dym ten lejkiem w otwór łona puszczając. Ale gdyby Płód żywy był/ a toby było czyniono/ zabija go. Przeto brzemienne białegłowy z
Lożysku
Lożysko po porodzeniu pozostáłe wypędza. Máćicy záźiębłey y plugá:
Máćicę záźiębioną rozgrzewa/ záplugáwioną wychędażą: ten Sok w oleyku Bobkowym rospusczony/ báwełny trochę w nim obmaczáć/ á Korzeń Gorzyszu wielkiego nią obwinąć/ y w otwor łoná włożyć. Też z oleykiem/ ktory Muscelinum zowią/ á z sokiem Bylice/ Sok Wielośiłow węzełkiem wpusczony/ toż wszystko czyni. Item. Płod martwy wywodźi.
Płod martwy z żywotá wjćiąga/ bądź sam/ bądź z żołćią Iáłowiczą zmieszány/ á ná węgle zárzyste kłádźiony/ dym ten liykiem w otwor łoná pusczáiąc. Ale gdyby Płod żywy był/ á toby było czyniono/ zábiia go. Przeto brzemienne białegłowy z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 231
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.
Krwią charkającym niepospolitym jest ratunkiem/ z Kosztywałowym korzeniem/ w wódce Babczanej warzony/ a używany. (Dios.) Macicznym bolom.
Boleści w macicy. Także Boleści Boleniu łona białogłowskiemu.
Lona białogłowskiego układa/ liście z witeczkami swemi utarte/ z mlekiem abo z Rożanym olejkiem/ albo z Cyprynowym/ a czopkiem albo węzełkiem w otwór łona puszczać/ nic od tego popuścitwszy dla wyjęcia (Dios. Gal.) Zębom bolejącym.
Boleści zębów uskramia liście Barwinkowe/ żuchając i na nie przykładając. Ukąszonym od gadziny.
Ukąszonym od gadziny/ jest lekarstwem liście utarte przykładane/ ból abowiem uskramia. Twierdzą niektórzy że octem w trunku używane/ jadowite od
.
Krwią chárkáiącym niepospolitym iest rátunkiem/ z Kosztywałowym korzeniem/ w wodce Bábczáney wárzony/ á vżywány. (Dios.) Máćicznym bolom.
Boleśći w máćicy. Tákże Boleśći Boleniu łoná białogłowskiemu.
Loná biáłogłowskiego vkłáda/ liśćie z witeczkámi swemi vtárte/ z mlekiem ábo z Rożánym oleykiem/ álbo z Cyprynowym/ á czopkiem álbo węzełkiem w otwor łoná pusczáć/ nic od tego popuśćitwszy dla wyięćia (Dios. Gal.) Zębom boleiącym.
Boleśći zębow vskramia liśćie Barwinkowe/ żucháiąc y ná nie przykłádáiąc. Vkąszonym od gádźiny.
Vkąszonym od gádźiny/ iest lekárstwem liśćie vtárte przykłádáne/ bol ábowiem vskrámia. Twierdzą niektorzy że octem w trunku vżywáne/ iádowite od
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 319
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
onych. Do tego też świadectwo wszelakie na ich zeznaniu ma stanąć, takież i wiara dać się ma.
A w tym obselaniu ma być różność: jeśli na gorzałkę, tedy paciorki jedna drugiej ma dać oglądać z kościoła idąc, jeśli na wino abo na małmazyją, tedy pierścionkiem obsyłać, jeśli na piwo, tedy węzełkiem słodu abo zboża jakiego pytając, także po czemu zboże na miód, tedy kryzem abo metalikiem od paciorków.
A ustawić między sobą mają, aby jedna drugiej taniej dawała niźli komu innemu, a czasem na borg. A jeśliby zaś sprawa wielka i gwałtowna była, tedy proces pisany ma obejść od tych, co na
onych. Do tego też świadectwo wszelakie na ich zeznaniu ma stanąć, takież i wiara dać się ma.
A w tym obselaniu ma być różność: jeśli na gorzałkę, tedy paciorki jedna drugiej ma dać oglądać z kościoła idąc, jeśli na wino abo na małmazyją, tedy pierścionkiem obsyłać, jeśli na piwo, tedy węzełkiem słodu abo zboża jakiego pytając, także po czemu zboże na miód, tedy kryzem abo metalikiem od paciorków.
A ustawić między sobą mają, aby jedna drugiej taniej dawała niźli komu innemu, a czasem na borg. A jeśliby zaś sprawa wielka i gwałtowna była, tedy proces pisany ma obejść od tych, co na
Skrót tekstu: SejmBiałBad
Strona: 78
Tytuł:
Sejm białogłowski
Autor:
Anonim
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
utwory synkretyczne
Gatunek:
satyry
Tematyka:
obyczajowość
Poetyka żartu:
tak
Data wydania:
nie wcześniej niż 1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1650
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Polska satyra mieszczańska. Nowiny sowiźrzalskie
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Karol Badecki
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Kraków
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1950
