przez ten wszytek czas zażyć polewek tłustych/ i potraw wilgotnych. Takim sposobem przepisanym diety/ sieła ich rodzi lekko/ choć przedtym ciężko to odprawiały. A jeśliby miesiąc nam zszedł bez porodzenia/ nie tylko śrzodków odwilżających nich zażywa/ ale też nieco poruszających płód/ i dla tego wanny niech będą z warzenia ślazu/ w włosków matki Bożej/ belice/ pomurnego ziela/ z liścia lnianego/ wielkiego ślazu/ lawendy/ bobkowego/ po trzech drag: po łaźni starszy się/ niech się namaże tym. Weź ołejku lnianego łotów 5. olej: migdałów słodkich łot: 2. szpiku cielęcego/ sadła kokoszego/ po łot: 1. śliszkości z
przez ten wszytek czás záżyć polewek tłustych/ y potraw wilgotnych. Tákim sposobem przepisánym diety/ śiełá ich rodźi lekko/ choć przedtym ćiężko to odpráwiáły. A ieśliby mieśiąc nam zszedł bez porodzenia/ nie tylko śrzodkow odwilżáiących nich záżywa/ ále też nieco poruszáiących płod/ y dla tego wánny niech będą z wárzenia ślazu/ w włoskow mátki Bożey/ belice/ pomurnego źiela/ z liśćia lniánego/ wielkiego ślazu/ láwendy/ bobkowego/ po trzech drág: po łáźni ztárszy się/ niech się námáże tym. Weź ołeyku lniánego łotow 5. oley: migdałow słodkich łot: 2. szpiku ćielęcego/ sádłá kokoszego/ po łot: 1. śliszkośći z
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: Iv
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
półtora łota/ korzenia Pokrzywianego/ Florenckiego Fiołkowego korzenia/ po łocie/ Fig suchych mięsistych opłokanych czternaście łotów/ Rozynków mięsistych albo Cybeb słodkich/ kosteczki albo jąderka z nich wyjąwszy/ ze cztery łoty/ Anyżu/ Kopru Włoskiego nasienia/ Lepieżnikowego korzenia/ albo wysokiego podbiału po łocie/ Driakwie Polnej/ Izopu suchego/ Rzepiku/ Włosków Matki Bożej/ Weroniki albo Przerarżnice po pół łota/ albo po garść. To wszystko drobno posiekać/ i w Cynową konew wsypać/ przydać Cukru ciągnionego albo kręconego/ Cukru lodowatego po sześci łotów/ na to nalać dobrego białego wina/ i wody studzienej po trzy kwarty/ zalepić/ a w kotle ukropu wrzącego/ przez
połtorá łotá/ korzenia Pokrzywiánego/ Florenckiego Fiołkowego korzenia/ po łocie/ Fig suchych mięśistych opłokánych czternaśćie łotow/ Rozynkow mięśistych álbo Cybeb słodkich/ kosteczki álbo iąderká z nich wyiąwszy/ ze cztery łoty/ Anyżu/ Kopru Włoskiego naśienia/ Lepieżnikowego korzenia/ álbo wysokiego podbiału po łoćie/ Dryakwie Polney/ Izopu suchego/ Rzepiku/ Włoskow Mátki Bożey/ Weroniki álbo Przerárżnice po poł łotá/ álbo po gárść. To wszystko drobno pośiekáć/ y w Cynową koneẃ wsypáć/ przydáć Cukru ciągnionego álbo kręconego/ Cukru lodowátego po sześci łotow/ ná to nálać dobrego białego winá/ y wody studźieney po trzy kwarty/ zálepić/ á w kotle vkropu wrzącego/ przez
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 51
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Zołci/ Wątrobie chorej/ i w sprawach swych barzo osłabiałej jest ratunkiem wielkim. Ślezienie wątrobie Zołci. Zatwardziałość wątroby.
Zatwardzenie jej odmiękcza/ gdzieby przez dni sześćdziesiat/ ustawnie na każdy dzień trzykroć rano po południu i na noc po kwincie/ ze trzema łyżkoma wodki skalnej rzasy/ którą Callitrychon Grekowie zowią/ abo z włosków Matki Bożej był trunkiem używany. Paniom brzemienym.
Paniom przy porodzeniu/ gdzieby ciężkie a ostre bole i gryzienie w żywocie abo morzenie przyszło/ w tym Ekstrakcie obmaczać lniany płat mający szerokość na dobrą dłoń/ i przyłożyć ciepło/ począwszy od krzyżów przez krok aż do progu łona. Macicy.
Macicy zaduszeniu abo wzgórę zstąpieniu
Zołći/ Wątrobie chorey/ y w spráwách swych bárzo osłabiáłey iest rátunkiem wielkim. Sleźienie wątrobie Zołci. Zátwardźiáłość wątroby.
Zátwárdzenie iey odmiękcza/ gdźieby przez dni sześćdźieśiat/ vstáwnie ná káżdy dźień trzykroć ráno po południu y ná noc po kwinćie/ ze trzemá łyszkomá wodki skalney rzásy/ ktorą Callitrychon Grekowie zowią/ ábo z włoskow Mátki Bożey był trunkiem vżywány. Pániom brzemienym.
Pániom przy porodzeniu/ gdźieby ćiężkie á ostre bole y gryźienie w żywocie ábo morzenie przyszło/ w tym Extrakcie obmaczáć lniány płát máiący szyrokość ná dobrą dłoń/ y przyłożyć ćiepło/ począwszy od krzyżow przez krok áż do progu łoná. Máćicy.
Máćicy záduszeniu ábo wzgorę zstąpieniu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 77
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
szatańskie/ co się niemało tego trafiało/ i jeszcze przygadza/ nietylko w cudzych krainach/ ale i unas. Tedy trunek przeciwko takowymwomitom może i być uczyniony: Wziąć liścia Dzięgielu ogródnego/ i dzikiego/ Czartowego ziobra liścia/ Dzwonków Matki Bożej/ Barwinku po garzci/ Zanklu/ Skalnej Rzasy/ albo czerwonych włosków P. Mar. zajęczego uszka/ Bylice po pół garzci/ Cukru białego ośm łotów/ Włosków Matki Bożej żółtych abo złotych/ wody studziennej chędogiej pół garnca/ Wina dobrego kwartę: To wszystko co nadrobniej pokrajać/ i we flasy zaszrobowawszy w kotle ukropu wrzącego przez cztery godziny warzyć/ a tego po sześci abo ośmi łyżek
szátáńskie/ co sie niemáło te^o^ tráfiáło/ y iescze przygadza/ nietylko w cudzych kráinách/ ále y vnas. Tedy trunek przećiwko tákowymwomitom może y być vczyniony: Wźiąć liśćia Dźięgielu ogrodnego/ y dźikieg^o^/ Czártowego źiobrá liśćia/ Dzwonkow Mátki Bożey/ Bárwinku po garzći/ Zánklu/ Skálney Rzásy/ álbo czerwonych włoskow P. Már. záięczego vszká/ Bylice po poł garzći/ Cukru białeg^o^ ośm łotow/ Włoskow Mátki Bożey żołtych ábo złotych/ wody studźienney chędogiey poł gárnca/ Winá dobrego kwartę: To wszystko co nadrobniey pokráiáć/ y we flásy zászrobowawszy w kotle vkropu wrząceg^o^ przez cztery godźiny wárzyć/ á tego po sześći ábo ośmi łyżek
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 90
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ale i unas. Tedy trunek przeciwko takowymwomitom może i być uczyniony: Wziąć liścia Dzięgielu ogródnego/ i dzikiego/ Czartowego ziobra liścia/ Dzwonków Matki Bożej/ Barwinku po garzci/ Zanklu/ Skalnej Rzasy/ albo czerwonych włosków P. Mar. zajęczego uszka/ Bylice po pół garzci/ Cukru białego ośm łotów/ Włosków Matki Bożej żółtych abo złotych/ wody studziennej chędogiej pół garnca/ Wina dobrego kwartę: To wszystko co nadrobniej pokrajać/ i we flasy zaszrobowawszy w kotle ukropu wrzącego przez cztery godziny warzyć/ a tego po sześci abo ośmi łyżek ciepło rano i na noc pić choremu dawać. A przytym plastry przystojnie na rany kłaść/
ále y vnas. Tedy trunek przećiwko tákowymwomitom może y być vczyniony: Wźiąć liśćia Dźięgielu ogrodnego/ y dźikieg^o^/ Czártowego źiobrá liśćia/ Dzwonkow Mátki Bożey/ Bárwinku po garzći/ Zánklu/ Skálney Rzásy/ álbo czerwonych włoskow P. Már. záięczego vszká/ Bylice po poł garzći/ Cukru białeg^o^ ośm łotow/ Włoskow Mátki Bożey żołtych ábo złotych/ wody studźienney chędogiey poł gárnca/ Winá dobrego kwartę: To wszystko co nadrobniey pokráiáć/ y we flásy zászrobowawszy w kotle vkropu wrząceg^o^ przez cztery godźiny wárzyć/ á tego po sześći ábo ośmi łyżek ćiepło ráno y ná noc pić choremu dawáć. A przytym plastry przystoynie na rány kłáść/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 90
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Anielski. Ranom kłotym i postrzelon:
Na rany z postrzelenia.
Ranom sztychowym/ i jakąkolwiek bronią uczynionym. Sadzelom.
Sadzelom sprosnym/ więcej z czarów niżli ze złych wilgotności pochodzącym/ jest lekarstwem: który tym sposobem ma być czyniony: Wziąć liścia Dzięgielu ogródnego albo sianego świeżo zielonego dwie garzci/ Dzięgielu płonnego/ liścia/ Włosków czerwonych P Mar. Bylice/ Koziej stopki/ Wirzchołków dzwonków Matki Bożej/ Czarłowego żebra/ Barwinku/ po garzci każdego/ liścia Jemioły brzozowej/ Ruty ogródnej po garzci/ Traku albo Prosianej włoci/ Zajęczych uszek/ Lebiotki po garzci/ a te wszytko świeżo zielone/ drobno posiekane i przetłuczone/ a do przetłucenia ich/
Anyelski. Ránom kłotym y postrzelon:
Ná rány z postrzelenia.
Ránom sztychowym/ y iákąkolwiek bronią vczynionym. Sádzelom.
Sadzelom sprosnym/ więcey z czárow niżli ze złych wilgotnośći pochodzącjm/ iest lekárstwem: ktory tym sposobem ma być czyniony: Wźiąć liśćia Dźięgielu ogrodnego álbo śianego świeżo źieloneg^o^ dwie garzći/ Dźięgielu płonnego/ liśćia/ Włoskow czerwonych P Már. Bylice/ Koźiey stopki/ Wirzchołkow dzwonkow Mátki Bożey/ Czárłowego źiebrá/ Bárwinku/ po garzći káżdego/ liśćia Iemioły brzozowey/ Ruty ogrodney po garzći/ Tráku álbo Prośiáney włoći/ Záięczych vszek/ Lebiotki po garzći/ á te wszytko świeżo źielone/ drobno pośiekáne y przetłuczone/ á do przetłucenia ich/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 92
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
A pomieszawszy te wespół co nalepiej/ przylać olejku dystylowanego z Jałowcu/ albo wybitego z jagód jego/ cztery łoty/ a miałko utartym korzeniem Dzięgielowym potrząść/ wziąwszy go cztery łoty/ Burztynu także miałko utłuczonego cy łoty/ Burstynu białego dwa łoty/ Maszstyksu/ Kadzidła białego/ Aleopatyku po połtoru łotu/ P. M. włosków żółtych/ Kowalów białych i czerwonych po łocie. To z przerzeczonymi rzeczami co napilniej pomieszać/ i w kory stoczyć/ pomazując ręce olejkiem z dzwonków P. Mar. Tak będziesz miał maść kosztowną do ran wyżej pomienionych. Świnim wrzodom
Świnie wrzody abo gruczoły za uszyma rozpędza sok w uszy ciepło lejąc. (Tur.)
A pomieszawszy te wespoł co nalepiey/ przylać oleyku dystyllowánego z Iáłowcu/ álbo wybitego z iágod ieg^o^/ cżtery łoty/ á miáłko vtártym korzeniem Dźięgielowym potrząść/ wźiąwszy go cztery łoty/ Burztynu tákże miáłko vtłuczonego tzy łoty/ Burstynu białeg^o^ dwá łoty/ Mászstyxu/ Kádźidłá białego/ Aleopátyku po połtoru łotu/ P. M. włoskow żołtych/ Kowalow białych y czerwonych po łoćie. To z przerzeczonymi rzeczámi co napilniey pomięszáć/ y w kory stoczyć/ pomázuiąc ręce oleykiem z dzwonkow P. Már. Ták będźiesz miał máść kosztowną do ran wyszey pomienionjch. Swinim wrzodom
Swinie wrzody ábo gruczoły zá vszymá rozpądza sok w vszy ćiepło leiąc. (Tur.)
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 92
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ to wino jest im wielkim ratunkiem. Także Morzyska w żywocie.
Którym ciężkie/ srogie morzysko/ i gryzienie w żywocie/ abo w Macicy/ tego czasu bywa/ wina tego pić dawać dobrze. 6.
Jest szósty sposób z Dzięgielem wina przyprawowania: Wziąć korzenia Dzięgielowego drobno posiekanego cztery łoty/ P. Mar: włosków/ skorek z Tamaryszkowego drzewa albo z Wrześnie po cztery łoty/ korzenia Kaparowego/ Stonogowcu/ Fiołkowego korzenia po dwa łoty/ Cynamonu łot/ Gwoździków pół łota: To wszystko co nadrobniej pokrajać i z trzasczkami heblowanymi z Jesienowego/ albo z Leszczynowego drzewa/ w baryłkę ośm garncową wsypać/ i mosztem dobrym napełnić/ a dać
/ to wino iest im wielkim rátunkiem. Tákże Morzyská w żywoćie.
Ktorym ćiężkie/ srogie morzysko/ y gryźienie w żywoćie/ ábo w Máćicy/ tego czásu bywa/ winá tego pić dawáć dobrze. 6.
Iest szosty sposob z Dźięgielem winá przypráwowánia: Wźiąć korzeniá Dźięgielowego drobno pośiekánego cztery łoty/ P. Már: włoskow/ skorek z Támáryszkowe^o^ drzewá álbo z Wrześnie po cztery łoty/ korzenia Kápárowego/ Stonogowcu/ Fiołkowego korzeniá po dwá łoty/ Cynámonu łot/ Gwoźdźikow poł łotá: To wszystko co nadrobniey pokráiáć y z trzasczkámi heblowánymi z Ieśienowego/ álbo z Lesczynowego drzewá/ w báryłkę ośm gárncową wsypáć/ y mosztem dobrym nápełnić/ á dáć
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 96
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
miał Wino przeźroczyste i klarowne. Wino z Barzcu dzikiego. Sfondylites.
Wino z tego ziela/ jako z innych/ może być uczynione. Abo takowym sposobem: Wziąć korzenia z swym zielem po łotów sześci/ Listków obranych Senesowych/ a co naświeższych łotów szesnaście/ Piołynu Włoskiego/ Piołynu górnego po trzy garzci/ Panny Mariej Włosków Izopu suchego po dwie garzci/ Imbieru białego/ Ziela Tatarskiego/ Nasienia Kopru Włoskiego po dwa łoty. Modrzewowej gębki co nabielszej trzy. To wszystko z heblowanymi trasczkami z Leszczyny włożyć w ośm garncową Baryłkę albo w dziewięć garncową/ i Mosztu dobrego na to nalać/ a dać dobrze wykisnąć. Gdzieby też Mosztu nie było
miał Wino przeźroczyste y klárowne. Wino z Barzcu dźikiego. Sphondylites.
Wino z tego źiela/ iáko z inych/ może być vczynione. Abo tákowym sposobem: Wźiąć korzeniá z swym źielem po łotow sześći/ Listkow obránych Senesowych/ á co naświeższych łotow szesnaśćie/ Piołynu Włoskiego/ Piołynu gornego po trzy garzći/ Pánny Máryey Włoskow Izopu suchego po dwie garzći/ Imbieru białego/ Ziela Tátarskiego/ Naśienia Kopru Włoskiego po dwá łoty. Modrzewowey gębki co nabielszey trzy. To wszystko z heblowánymi trasczkámi z Lesczyny włożyć w ośm gárncową Báryłkę álbo w dźiewięć gárncową/ y Mosztu dobrego ná to nálać/ á dáć dobrze wykisnąć. Gdźieby też Mosztu nie było
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 175
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wziąć Zwyciężyjadu/ Barwniku/ Zanklu po dwu garści/ Przywrotu sześć garści/ Głowienek/ Muscu błękitnego kwiecia/ który drudzy Kuroślepem zową po pułtory garści/ Jemioły Świerkowej z liściem/ Kosyszczka/ Rdestu wodnego/ liścia białej Bukwice/ Bluszczu skalnego/ abo Kurdwanu na skale rosnącego po garści skalnej Rząsy/ albo żółtych P. Mariej Włosków/ płonnego Dzięgiela liścia/ polnej Driakwie/ kwiecia z drzewa Jabłonowego/ Osanki/ po pół garści/ korzenia Szczesi polnej trzy łoty. Te zioła mają być świeże/ które drobno posiekawszy trzj ganrce wodj studziennej na nie nalać/ a wolnym ogniem dystillować. Tej wodki rannemu rano i na noc po sześciu łyżek ciepło pić
wźiąć Zwyćiężyiádu/ Bárwniku/ Zánklu po dwu gárśći/ Przywrotu sześć gárśći/ Głowienek/ Muscu błękitnego kwiećia/ ktory drudzy Kuroslepem zową po pułtory gárśći/ Iemioły Swierkowey z liśćiem/ Kosyszczká/ Rdestu wodne^o^/ liśćia białey Bukwice/ Blusczu skálne^o^/ ábo Kurdwanu ná skále rosnącego po gárśći skálney Rząsy/ álbo żołtych P. Máriey Włoskow/ płonnego Dźięgielá liśćia/ polney Dryakwie/ kwiećia z drzewá Iábłonowego/ Osánki/ po puł gárśći/ korzenia Scześi polney trzy łoty. Te źiołá máią bydź świeże/ ktore drobno pośiekawszy trzj gánrce wodj studźiennej ná nie nálać/ á wolnym ogniem distillowáć. Tey wodki ránnemu ráno y ná noc po sześćiu łyżek ćiepło pić
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 329
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
