je przeliczy, i napisze w pugilarach, (niech będzie naprzykład ziarn 56.) i niech przyda do tej liczby cyfrę: będzie miał wiadomość obrotów kołka L, (560. Naprzykład.) A gdy tę liczbę obrotów kołka weżmie razów 5. (ile wjednym obrocie znajduje się łokci) będzie miał wiadomą liczbę łokci (2800. naprzykład) które łokcie kółko przemierzyło do ostatniego dziesiątego głosu. Do tej liczby (2800,) przydawszy łokci 15, jeżeli trzy głosy sprężynka wydała, po ostatnim dziesiątym głosie: i jeszcze łokci 4. jeżeli na czwartym ćwieku dzwonowym, kołka spód stanął na drugim terminie po ostatnim głosie:
ie przeliczy, y nápisze w pugilárách, (niech będżie náprzykład źiarn 56.) y niech przyda do tey liczby cyfrę: będźie miał wiádomość obrotow kołká L, (560. Náprzykład.) A gdy tę liczbę obrotow kołká weżmie rázow 5. (ile wiednym obroćie znáyduie się łokći) będźie miał wiádomą liczbę łokći (2800. náprzykład) ktore łokćie kołko przemierzyło do ostátniego dźieśiątego głosu. Do tey liczby (2800,) przydawszy łokći 15, ieżeli trzy głosy sprężynká wydáłá, po ostátnim dźieśiątym głośie: y ieszcze łokći 4. ieżeli ná czwartym ćwieku dzwonowym, kołká spod stánął ná drugim terminie po ostátnim głośie:
Skrót tekstu: SolGeom_II
Strona: 7
Tytuł:
Geometra polski cz. 2
Autor:
Stanisław Solski
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1684
Data wydania (nie wcześniej niż):
1684
Data wydania (nie później niż):
1684
godziło się ustąpić na bok krzyżową linią MZ, tylko z punktu T, obranego na MN, i bliższego terminu niedostępnego N. Wyprowadziwszy linią krzyżową TR samej Odległości MTN, z punktu obranego T; zmierzysz odległość TN, według Nauki 14 poprzedzającej. Toż przydawszy odległość MT, do znalezionej TN: będziesz miał odległość MN wiadomą, którejeś szukał. Notuj: że pierwszy sposób Nauki 14. nie potrzebuje tej Nauki 15. dla tego; że możesz ustąpić od M, gdzie chcesz w bok nie krzyżowym ustępem. Nauka XVI. Odległość (N od M) poziomną, daleką, i niedostępną; nawet i niewidzianą z punktu danego (M
godźiło się vstąpić ná bok krzyżową liniią MZ, tylko z punktu T, obránego ná MN, y bliższego terminu niedostępnego N. Wyprowádziwszy liniią krzyżową TR sámey Odległośći MTN, z punktu obránego T; zmierzysz odległosć TN, według Náuki 14 poprzedzáiącey. Toż przydawszy odległość MT, do ználeżioney TN: będźiesz miał odległość MN wiádomą, ktoreyeś szukał. Notuy: że pierẃszy sposob Náuki 14. nie potrzebuie tey Náuki 15. dla tego; że możesz vstąpić od M, gdźie chcesz w bok nie krzyżowym vstępem. NAVKA XVI. Odległość (N od M) poźiomną, dáleką, y niedostępną; náwet y niewidźiáną z punktu dánego (M
Skrót tekstu: SolGeom_II
Strona: 19
Tytuł:
Geometra polski cz. 2
Autor:
Stanisław Solski
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1684
Data wydania (nie wcześniej niż):
1684
Data wydania (nie później niż):
1684
cM karty, do perpendykułu, i przez linią z celami przyłożoną do N, upatrz wysokość E: a oraz przeciągnij linią Nie, na karcie podle linii z celami przecinającą pierwszą me, na e. 7. Z punktu e, spuść krzyżową et samej mt. A gdy mt przemierzysz na boku skali, będziesz miał wiadomą w łokciach Odległość MB. Gdyż wiele cząstek zawiera mt, tyle łokci MB. W tenże sposób przemierzywszy et, zmierzysz i wysokość EB. DEMONSTRACJA. TRianguł meN, jest równokątny triangułowi MEN, i trianguł Net, triangułowi NEB. Zaczym proporcjonalne ściany mają mN, MN: i Nt, NB. Zaczym i cała
cM kárty, do perpendykułu, y przez liniią z celámi przyłożoną do N, vpátrz wysokość E: á oraz przećiągniy liniią Ne, ná kárćie podle linii z celámi przećináiącą pierwszą me, ná e. 7. Z punktu e, spuść krzyżową et sámey mt. A gdy mt przemierzysz ná boku skáli, będżiesz miał wiádomą w łokćiách Odległosć MB. Gdyż wiele cząstek záwiera mt, tyle łokći MB. W tenże sposob przemierzywszy et, zmierzysz y wysokość EB. DEMONSTRACYA. TRyánguł meN, iest rownokątny tryángułoẃi MEN, y tryánguł Net, tryángułowi NEB. Záczym proporcyonálne śćiány máią mN, MN: y Nt, NB. Záczym y cáła
Skrót tekstu: SolGeom_II
Strona: 26
Tytuł:
Geometra polski cz. 2
Autor:
Stanisław Solski
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1684
Data wydania (nie wcześniej niż):
1684
Data wydania (nie później niż):
1684
cyrklem i przenieś na bok skale: a wiele cząstek na niej znajdziesz, tyle łokci będzie miała odległość niedostępna BD. Dla triangułów równokątnych tbd, i TBD. Drugi Sposób. Mierzenia Tablicą Mierniczą Odległości niedostępnej (BD) ze dwóch stacyj (T,C,) na wysokości (DT,) obranych. MIj naprzód wiadomą odległość T, C, dwóch obranych okien, na wieży, abo w budynku DT, naprzykład łokci 10. Potym: z Tablicą Mierniczą wstąp na C, i ustawiwszy ją do perpendykułu, upatrz przez linią celową przystawioną do igiełki w anguł wbitej termin niedostępny B, i nanotowawszy na tablicy z pilnością część odciętą Eo
cyrklem y przenieś ná bok skále: á wiele cząstek ná niey znaydźiesz, tyle łokći będźie miáłá odległość niedostępna BD. Dla tryángułów rownokątnych tbd, y TBD. Drugi Sposob. Mierzenia Tablicą Mierniczą Odległośći niedostępney (BD) ze dwoch stácyy (T,C,) ná wysokośći (DT,) obránych. MIy naprzod wiádomą odległość T, C, dwoch obránych okien, ná wieży, ábo w budynku DT, náprzykład łokći 10. Potym: z Tablicą Mierniczą wstąp ná C, y vstáwiwszy ią do perpendykułu, vpátrz przez liniią celową przystáwioną do igiełki w ánguł wbitey termin niedostępny B, y nánotowawszy ná tablicy z pilnośćią część odćiętą Eo
Skrót tekstu: SolGeom_II
Strona: 29
Tytuł:
Geometra polski cz. 2
Autor:
Stanisław Solski
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1684
Data wydania (nie wcześniej niż):
1684
Data wydania (nie później niż):
1684
niedostępny B, i naznacz z pilnością część odciętą FV, na Tablicy. o Rozmierzaniu Odległości poziomej.
A przenioższy ją na skale, dowiedz się liczby cząstek odciętych FV (która niech będzie 627.) Nakoniec: Odejmij mniejszą liczbę części (418,) odciętych, od większej (627.) abyś miał wiadomą Różnice (209.) między częściami odciętymi naT, i C. A gdy uczynisz: Jako Różnica bV, części odciętych na dwóch stacjach T, i C, 209. Tak liczba części odciętych na stacyj T, większa 627. Do Odległości TC dwóch stacyj T, C, łokci 10. Do czwartego. Wynidzie
niedostępny B, y náznácz z pilnośćią część odćiętą FV, ná Tablicy. o Rozmierzániu Odległośći poźiomney.
A przenioszszy ią ná skále, dowiedz się liczby cząstek odćiętych FV (ktora niech będźie 627.) Nakoniec: Odeymiy mnieyszą liczbę częśći (418,) odćiętych, od większey (627.) ábyś miał wiádomą Roźnice (209.) między częściámi odćiętymi náT, y C. A gdy vczynisz: Iáko Roźnicá bV, częśći odćiętych ná dwoch stácyách T, y C, 209. Tak liczbá częśći odćiętych ná stácyi T, większa 627. Do Odległośći TC dwoch stácyy T, C, łokći 10. Do czwartego. Wynidźie
Skrót tekstu: SolGeom_II
Strona: 29
Tytuł:
Geometra polski cz. 2
Autor:
Stanisław Solski
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1684
Data wydania (nie wcześniej niż):
1684
Data wydania (nie później niż):
1684
L miejscu igły wyjętej postawiwszy, drugą nogą zrysuj cyrkuł BCD.
Potym wetknij igłę wdziurę L, tak żeby swojej wysokości pierwszej, BL nie traciła nad deską. Na takowym instrumenciku, ilekroć cień LD, dosięże cyrkułu, naprzykład na D: ktokolwiek przemierzy pod ten czas cień wysokości na ziemi równej, będzie miał wiadomą samę wysokość. Ponieważ jako cień LD, jest zrysowania równy wysokości igły LB: Tak i cień przemierzony na ziemi, musi być równy wysokości obranej do wymierzenia. Jeżeli będziesz miał kwadrans na 90. stopniów rozdzielony z linią celową, abo z Celami na boku i z perpendykułem; możesz bez rysowania cyrkułu około igły, na
L mieyscu igły wyiętey postáwiwszy, drugą nogą zrysuy cyrkuł BCD.
Potym wetkniy igłę wdźiurę L, ták żeby swoiey wysokośći pierwszey, BL nie tráciłá nád deską. Ná tákowym instrumenciku, ilekroć ćień LD, dośięże cyrkułu, náprzykład ná D: ktokolwiek przemierzy pod ten czás ćień wysokośći ná źiemi rowney, będźie miał wiádomą sámę wysokość. Ponieważ iáko ćień LD, iest zrysowánia rowny wysokośći igły LB: Ták y ćień przemierzony ná źiemi, muśi bydź roẃny wysokośći obráney do wymierzenia. Jeżeli będźiesz miał kẃádráns ná 90. stopniow rozdźielony z liniią celową, ábo z Celámi ná boku y z perpendykułem; możesz bez rysowánia cyrkułu około igły, ná
Skrót tekstu: SolGeom_II
Strona: 40
Tytuł:
Geometra polski cz. 2
Autor:
Stanisław Solski
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1684
Data wydania (nie wcześniej niż):
1684
Data wydania (nie później niż):
1684
linią Celową, do Różnice, abo raczej odległości, dwóch stacyj D, i N, 60. Tak liczba większa części odciętych FZ, 2272: do czwartego. Stanie wiadoma Odległość dalszej stacyj D, od spodu B, wysokości BE, łokci 82. Co się demonstrowało w Nauce 23. tej Zabawy. Miawszy zaś wiadomą Odległość DB, 82. gdy uczynisz jakoDF cała ściana Tablice Mierniczej 1000. cząstek, do FV 609. Tak odległość DB, łokci 82 do czwartego; wynidzie wysokość BE, 49. łokci i 938. od 1000. według Fundamentu Nauki 13. tej Zabawy. PRZESTROGA. Gdy przeczytasz w Suplemencie na końcu Księgi,
liniią Celową, do Roźnice, ábo raczey odległośći, dwoch stácyy D, y N, 60. Ták liczbá większa częśći odćiętych FZ, 2272: do czwartego. Stánie wiádoma Odległość dálszey stácyi D, od spodu B, wysokośći BE, łokći 82. Co się demonstrowáło w Náuce 23. tey Zábáwy. Miawszy záś wiádomą Odległość DB, 82. gdy vczynisz iákoDF cáła śćiáná Tablice Mierniczey 1000. cząstek, do FV 609. Ták odległość DB, łokći 82 do czwartego; wynidźie wysokość BE, 49. łokći y 938. od 1000. według Fundámentu Nauki 13. tey Zabáwy. PRZESTROGA. Gdy przeczytasz w Supplemenćie ná końcu Księgi,
Skrót tekstu: SolGeom_II
Strona: 47
Tytuł:
Geometra polski cz. 2
Autor:
Stanisław Solski
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1684
Data wydania (nie wcześniej niż):
1684
Data wydania (nie później niż):
1684
, części odciętych: Tak DB odległość, do wysokości DC. A wyjąwszy z wysokości DC przemierzoną po prostu Cp, zostanie wiadoma wysokość Dp, samej góry. Zabawa VII. Rozdział III.
Nauka LI. Z Wieże abo z Góry (BE,) wysokość jej zmierzać, mając pod nią odległość jaką (DM) wiadomą na linii (DB,) od niej idącej. UStaw Tablicę Mierniczą do perpendykułu na wierzchu E, przestawiwszy igiełkę na anguł L, kwadratu na Tablicy zrysowanego GFLH, wfigurze 2. Tablice 4. przeciwko karcie 9. Potym przez linią sCelami, przystawioną do Igiełki L, upatrz punkt D, dalszy koniec odległości wiadomej
, częśći odćiętych: Ták DB odległość, do wysokośći DC. A wyiąwszy z wysokośći DC przemierzoną po prostu Cp, zostánie wiádoma wysokość Dp, sámey gory. Zábáwá VII. Rozdźiał III.
NAVKA LI. Z Wieże ábo z Gory (BE,) wysokość iey zmierzáć, máiąc pod nią odległość iáką (DM) wiádomą ná linii (DB,) od niey idącey. VStaw Tablicę Mierniczą do perpendykułu ná wierzchu E, przestáwiwszy igiełkę ná ánguł L, kwádratu ná Tablicy zrysowánego GFLH, wfigurze 2. Tablice 4. przećiwko karćie 9. Potym przez liniią zCelámi, przystáwioną do Igiełki L, vpátrz punkt D, dálszy koniec odległośći wiádomey
Skrót tekstu: SolGeom_II
Strona: 48
Tytuł:
Geometra polski cz. 2
Autor:
Stanisław Solski
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1684
Data wydania (nie wcześniej niż):
1684
Data wydania (nie później niż):
1684
: jeżeli chcesz z Walca miąższości, dochodzić kręgów linki, opasz wprzód czymkolwiek Walec, aż do srzodka linki: Toż z tego opasania nić rozciągniona, wystarczy zupełnie kręgowi jednemu linki. Nauka LVII. Głębokość Góry zmierzać. ZMierz wysokość Góry, według Nauki 48. 49. 50. 51. abo 52. będziesz miał wiadomą Głębokość góry. Nauka LVIII. Zebranie krociusińkie nałatwiejszego Rozmierzania Odległości, Wysokości, i Głębokości, przez Tablicę Mierniczą: bez rysowania jakiej figury abo linii: i bez umiejętności Arytmetyki na wyrachowanie czwartej liczby niewiadomej, ze trzech wiadomych. §. I. Wygotowanie Tablice Mierniczej. TAblica Miernicza prosta FGHL, niech ma naprzód: Igiełkę
: ieżeli chcesz z Wálcá miąższośći, dochodźić kręgow linki, opasz wprzod czymkolwiek Wálec, áż do srzodká linki: Toż z tego opasánia nić rośćiągniona, wystárczy zupełnie kręgowi iednemu linki. NAVKA LVII. Głębokość Gory zmierzáć. ZMierz wysokość Gory, według Náuki 48. 49. 50. 51. ábo 52. będźiesz miał wiádomą Głębokość gory. NAVKA LVIII. Zebránie kroćiuśińkie nałátwieyszego Rozmierzánia Odległośći, Wysokośći, y Głębokośći, przez Tablicę Mierniczą: bez rysowánia iákiey figury ábo linii: y bez vmieiętnosći Arythmetyki ná wyráchowánie czwartey liczby niewiádomey, ze trzech wiádomych. §. I. Wygotowánie Tablicé Mierniczey. TAblicá Miernicza prosta FGHL, niech ma naprzod: Igiełkę
Skrót tekstu: SolGeom_II
Strona: 51
Tytuł:
Geometra polski cz. 2
Autor:
Stanisław Solski
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1684
Data wydania (nie wcześniej niż):
1684
Data wydania (nie później niż):
1684
, FC,) czyni. Wynalazek prawie natrudniejszy u Mierniczych, tak łatwiusińko odprawisz z jednej ściany wiadomej. Niech będzie linia krzyżowa DF którą trzeba zmierzać, wtriangule CDB, i ściana DB, tego triangułu wiadoma łokci 100 abo 1000.
Tedy obejmij cyrklem na skali liczbę łokci 100 abo 1000, i przenieś na ścianę wiadomą DB, które objęcie, jeżeli niezrowna samej DB, niech przypanie na E, przed B, abo za B, pociągnąwszy DB, do E dalszego. Jeżeli przypadnie na B; weźmij w cyrkiel DF, i przestaw na skale A skala opowie jej miarę. Jeżeli zaś przypadnie na E; przez E, zrysuj
, FC,) czyni. Wynalazek práwie natrudnieyszy v Mierniczych, ták łátwiuśińko odpráwisz z iedney śćiány wiádomey. Niech będźie liniia krzyżowa DF ktorą trzebá zmierzáć, wtryángule CDB, y śćiáná DB, tego tryángułu wiádoma łokći 100 ábo 1000.
Tedy obeymiy cyrklem ná skáli liczbę łokći 100 ábo 1000, y przenieś ná śćiánę wiádomą DB, ktore obięćie, ieżeli niezrowna sámey DB, niech przypánie ná E, przed B, ábo za B, poćiągnąwszy DB, do E dalszego. Ieżeli przypádnie ná B; weźmiy w cyrkiel DF, y przestaw ná skále A skálá opowie iey miárę. Ieżeli záś przypádnie na E; przez E, zrysuy
Skrót tekstu: SolGeom_II
Strona: 97
Tytuł:
Geometra polski cz. 2
Autor:
Stanisław Solski
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1684
Data wydania (nie wcześniej niż):
1684
Data wydania (nie później niż):
1684
