co ukąsi, zdechnie. Albo nasyp w jamę myszą popiołu dębowego, tego się dotknąwszy parszywieją, drugie zarażają, zdychają. Albo daj im ciemierzycy czarnej skaszą, albo z serem świżym, albo z ogórka ptaszego (który psim zowią) nasieniem, zdychają. Item weź mąki owsianej garsc dobrą, arszenniku żółtego, przydaj sadła wieprzowego, miodu trochę przaśnego zmieszaj, porób gałki; nastaw, jeno mysz skosztuje (byle nie piła) zdechnie. Toż sprawuje wronie oko w Aptekach przedawane z kaszą warzone nastawione, co i szczury morzy. Item pokrajawszy cebulę drobno moczyć ją w wodzie, i tą wodą pokropić zasieki w szpichlerzu, albo w stodole,
co ukąsi, zdechnie. Albo nasyp w iamę myszą popiołu dębowego, tego się dotknąwszy parszywieią, drugie zarażaią, zdychaią. Albo day im ciemierzycy cżarney zkasżą, albo z serem swiżym, albo z ogorka ptaszego (ktory psim zowią) nasieniem, zdychaią. Item weź mąki owsianey garsc dobrą, arszenniku żołtego, przyday sadła wieprzowego, miodu trochę przaśnego zmieszay, porob gałki; nastaw, ieno mysz skosztuie (byle nie piła) zdechnie. Toż sprawuie wronie oko w Aptekach przedawane z kaszą warzone nastawione, co y szczury morzy. Item pokraiawszy cebulę drobno moczyć ią w wodzie, y tą wodą pokropić zasieki w szpichlerzu, albo w stodole,
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 409
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
z żołcią kozła, zmieszaj ocet i starą oliwę, i tym nasmaruj miejsca, gdzie pluskwy się płodzą, muszą zginąć. Item kadzenie zbytnie burztynem te gubi robactwo. Item weź piołunu, ruty, oliwy starej, wody, ile potrzeba, warz to wespół, aż woda wywre. Potym wycedź oliwę, i przyłóż sadła wieprzowego; uczyń z tego maść, którą smaruj w ścianach szpary, u łóżka nogi, deski. Aby te robactwo, które ludzi suszy, krew wypijając w budynku drzewianym nieznajdowało się, nie trzeba rąbać drzewa nafabrykę, podczas pełni Księżyca, ani mech wtedy zbierać do zatykania szpar w ścianach, WĘZE tam się nie
z żołcią kozła, zmieszay ocet y starą oliwę, y tym nasmaruy mieysca, gdzie pluskwy się płodzą, muszą zginąć. Item kadzenie zbytnie burztynem te gubi robactwo. Item weź piołunu, ruty, oliwy starey, wody, ile potrzeba, warz to wespoł, aż woda wywre. Potym wycedź oliwę, y przyłoż sadła wieprzowego; uczyń z tego maść, ktorą smaruy w scianach szpary, u łoszka nogi, deski. Aby te robactwo, ktore ludzi suszy, krew wypiiaiąc w budynku drzewianym nieznaydowało się, nie trzeba rąbać drzewa nafabrykę, podczas pełni Xieżyca, ani mech wtedy zbierać do zatykania szpar w scianach, WĘZE tam się nie
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 459
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
umyślnie trzymają portrety bardzo pięknych osób, jako to Parysów, Adonidesów, Ganimedesów, Kupidynów, na które najbardziej pewnych patrzają czasów; nie powinny jednak całą w tym pokładać nadzieję, bo często BÓG takie Matrony strasznym karze płodem. Za Kupidyna daje Murzyna: za Parysa, szpetnego jak biesa. Jak robić Salsasany?
Wziąć mięsa wieprzowego chudego, ile potrzeba, utłuc go na pniu, dobrze nasolić, przycisnąć kamieniem, przez trzy dni, wziąć kiszkę wołową dobrze wychedożoną, po krajawszy owe mięso solone, drobno w kostkę, przydać tłustej słoniny, naprzykład pochrzebcizny, także drobno krajanej, przydać pieprzu przesrutowanego, czosnku siekanego, zmieszać wszytko, nakładać w
umyslnie trzymaią portrety bardzo pięknych osob, iako to Parysow, Adonidesow, Ganimedesow, Kupidynow, na ktore náybardziey pewnych patrzaią czásow; nie powinny iednak całą w tym pokładac nadzieię, bo często BOG takie Matrony strasznym karze płodem. Za Kupidyna daie Murzyna: za Parysa, szpetnego iak biesá. Iak robić Salsasany?
Wziąć mięsa wieprzowego chudego, ile potrzeba, utłuc go na pniu, dobrze násolić, przycisnąć kamieniem, przez trzy dni, wziąć kiszkę wołową dobrze wychedożoną, po kraiawszy owe mięso solone, drobno w kostkę, przydać tłustey słoniny, naprzykład pochrzebcizny, także drobno kraianey, przydać pieprzu przesrutowánego, czosnku siekanego, zmieszać wszytko, nakładać w
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 518
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
/ Soli/ a zmieszawszy to wszytko/ nałoż kiełbaśnicę wieprzową/ warz w Winie i soli/ a daj na Stół; jeżeli chcesz piecz/ włóż wrynkę masła/ albo tłustości/ świeżego wieprza/ smaż/ a usmażywszy daj gorąco. VI. Kiełbasy z Parmazynem, albo Serem Holenderskim, albo Serem prostym.
Mięsa Wieprzowego usiekaj drobno jako Jagły/ Parmazynu/ albo Sera Holenderskiego/ lubo prostego utrzyj/ przydaj soli/ Pieprzu/ Kwiatu/ nałoż cienkie kiełbaśnice/ albo Baranie kiszki a ochędożywszy warz w winie/ a daj na Stół. VII. Kiełbasy Wiedeńskie.
Mięsa Wieprzowego bardzo drobno jako mak usiekaj/ daj Pieprzu/ Kwiatu/ Soli/
/ Soli/ á zmieszawszy to wszytko/ nałoż kiełbáśnicę wieprzową/ warz w Winie y soli/ a day ná Stoł; ieżeli chcesz piecz/ włoż wrynkę masłá/ álbo tłustośći/ świeżego wieprzá/ smaż/ á vsmáżywszy day gorąco. VI. Kiełbásy z Pármázynem, álbo Serem Holenderskim, álbo Serem prostym.
Mięsá Wieprzowego vśiekay drobno iáko Iágły/ Pármázynu/ álbo Será Holenderskiego/ lubo prostego vtrzyi/ przyday soli/ Pieprzu/ Kwiátu/ náłoż ćienkie kiełbaśnice/ álbo Báránie kiszki á ochędożywszy warz w winie/ á day ná Stoł. VII. Kiełbásy Wiedenskie.
Mięsá Wieprzowego bárdzo drobno iáko mák vśiekay/ day Pieprzu/ Kwiátu/ Soli/
Skrót tekstu: CzerComp
Strona: 94
Tytuł:
Compendium ferculorum albo zebranie potraw
Autor:
Stanisław Czerniecki
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
kulinaria
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1682
Data wydania (nie wcześniej niż):
1682
Data wydania (nie później niż):
1682
Kiełbasy z Parmazynem, albo Serem Holenderskim, albo Serem prostym.
Mięsa Wieprzowego usiekaj drobno jako Jagły/ Parmazynu/ albo Sera Holenderskiego/ lubo prostego utrzyj/ przydaj soli/ Pieprzu/ Kwiatu/ nałoż cienkie kiełbaśnice/ albo Baranie kiszki a ochędożywszy warz w winie/ a daj na Stół. VII. Kiełbasy Wiedeńskie.
Mięsa Wieprzowego bardzo drobno jako mak usiekaj/ daj Pieprzu/ Kwiatu/ Soli/ albo Czosnku/ nałoż cienkie kiełbasnice/ albo kiszki Baranie/ piecz/ albo warz/ w czym chcesz i daj na Stół. VIII. Salsessonów robienia sposób.
Weźmij Mięssa świeżego Wieprzowego nie tłustego/ porób pieczenie wieprzowe bez kości/ potłucz dobrze na klocu
Kiełbásy z Pármázynem, álbo Serem Holenderskim, álbo Serem prostym.
Mięsá Wieprzowego vśiekay drobno iáko Iágły/ Pármázynu/ álbo Será Holenderskiego/ lubo prostego vtrzyi/ przyday soli/ Pieprzu/ Kwiátu/ náłoż ćienkie kiełbaśnice/ álbo Báránie kiszki á ochędożywszy warz w winie/ á day ná Stoł. VII. Kiełbásy Wiedenskie.
Mięsá Wieprzowego bárdzo drobno iáko mák vśiekay/ day Pieprzu/ Kwiátu/ Soli/ álbo Czosnku/ náłoż ćienkie kiełbásnice/ albo kiszki Báránie/ piecz/ albo warz/ w czym chcesz y day ná Stoł. VIII. Sálsessonow robienia sposob.
Weźmiy Mięssá świeżeg^o^ Wieprzoweg^o^ nie tłusteg^o^/ porob pieczenie wieprzowe bez kośći/ potłucz dobrze ná klocu
Skrót tekstu: CzerComp
Strona: 94
Tytuł:
Compendium ferculorum albo zebranie potraw
Autor:
Stanisław Czerniecki
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
kulinaria
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1682
Data wydania (nie wcześniej niż):
1682
Data wydania (nie później niż):
1682
po łocie, starszy nasubtelny proszek zmięszaj z olejkiem, smaruj tym głowę. Item. Weś Glejty pół łota, Blejwasu w wódce Rożanej płokanego, Hałunu palonego, sadzy z komina twardych, proszku z korzenia Omanowego, Bibuły palonej, wszystkiego po pół ćwierci łota, olejku z żółtków jajowych, Bobkowego, Rożanego, Sadła wieprzowego, wszystkiego zarówno, uczyn maść, do której przylej octu mocnego trochę, smaruj nią po zmyciu, jest doświadczona. Item. Weś żółtków jajowych siedm, Mirry pół ćwierci łota, korzenia Aaronis gran 20. Korzenia ciemierzyce czarnej pułcwierci łota, utrzy subtelno na proch, żółtki drobno posiekaj że olejej z siebie
po łoćie, stárszy násubtelny proszek zmięszay z oleykiem, smáruy tym głowę. Item. Weś Gleyty puł łotá, Bleywásu w wodce Rożáney płokánego, Háłunu palonego, sádzy z kominá twárdych, proszku z korzenia Omanowego, Bibuły paloney, wszystkiego po puł ćwierći łotá, oleyku z żołtkow iáiowych, Bobkowego, Rożánego, Sádłá wieprzowego, wszystkiego zárowno, uczyn máść, do ktorey przyley octu mocnego trochę, smáruy nią po zmyćiu, iest doświadczona. Item. Weś żołtkow iáiowych siedm, Mirrhy puł ćwierći łotá, korzenia Aaronis gran 20. Korzenia ciemierzyce czarney pułcwierći łotá, utrzy subtelno ná proch, żołtki drobno pośiekay że oleiey z siebie
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 88
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
niż Hiszpanom (bo przecię ci są przemyślniejszy/ i snadniej nędzę mogą wytrwać) częścią pomarli głodem/ częścią się sami wyjedli: a po niektórych miejscach samiż umyślnie chcieli zdychać od głodu/ i morzyć się nim. Drudzy kładą winę tego ubywania ludzi na odmianę potraw: abowiem tam wprowadzono używanie mięsa wołowego/ kozłowego/ wieprzowego/ także i picie wina: które pokarmy daleko więtszą mają substancją/ a niż potrawy ich zwyczajne. Drudzy zaś to przypisują/ pijaństwu/ obżarstwu/ i wszeteczeństwu: będąc bowiem Indiani barzo podlegli pomienionym występkom/ a nie mając już jako pierwej/ ktoby ich hamował od tego/ tak się topią w tych rzeczach zbytnie
niż Hiszpanom (bo przećię ći są przemyślnieyszy/ y snádniey nędzę mogą wytrwáć) częśćią pomárli głodem/ częśćią się sámi wyiedli: á po niektorych mieyscách sámiż vmyślnie chćieli zdycháć od głodu/ y morzyć się nim. Drudzy kłádą winę tego vbywánia ludźi ná odmiánę potraw: ábowiem tám wprowádzono vżywánie mięsá wołowego/ kozłowego/ wieprzowego/ tákże y pićie winá: ktore pokarmy dáleko więtszą máią substántią/ á niż potráwy ich zwyczáyne. Drudzy záś to przypisuią/ piiáństwu/ obżárstwu/ y wszeteczeństwu: będąc bowiem Indiani bárzo podlegli pomienionym występkom/ á nie máiąc iuż iáko pierwey/ ktoby ich hámował od tego/ ták się topią w tych rzeczách zbytnie
Skrót tekstu: BotŁęczRel_V
Strona: 82
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. V
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
przez dzień odnawiając: także w nocy co uschnie /znowu przyłożyć. (Tabe)
Drudzy do tych przerzeczonych rzeczy/ zarówno wziętych/ dwa całe korzenie białej Liliej przydają/ upiekszy je pierwej/ i drobno pokrajawszy tłuką/ a potym w ługu jarkim warzą/ aż na kaszę/ albo Maść rozewre: a przydawszy według potrzeby wieprzowego Sadła/ plastr z tego czynią/ a na morowe bolączki/ albo Dymienice/ ciepło przykładają. Karbunkuł.
Karbunkuł Wrzód ognisty. Także Morowkom.
Morowki leczy Kozłek/ z korzeniem i z nacią/ drobno pokrajany/ utłuc/ i przywijać. Abowiem umarza Karbunkuł/ i morowy jad wyciąga z ciała. Ranom ciętym/ sztychowym
przez dźień odnawiáiąc: tákże w nocy co vschnie /znowu przyłożyć. (Tabe)
Drudzy do tjch przerzeczonych rzeczy/ zárowno wźiętych/ dwá cáłe korzenie białey Liliey przydáią/ vpiékszy ie piérwey/ y drobno pokraiawszy tłuką/ á potym w ługu iárkim wárzą/ áż ná kászę/ álbo Máść rozewre: á przydawszy według potrzeby wieprzoweg^o^ Sádłá/ plastr z tego czynią/ á ná morowe bolączki/ álbo Dymienice/ ćiepło przykłádáią. Kárbunkuł.
Kárbunkuł Wrzód ognisty. Tákże Morowkom.
Morowki leczy Kozłek/ z korzeniem y z naćią/ drobno pokráiány/ vtłuc/ y przywiiáć. Abowiem vmarza Kárbunkuł/ y morowy iad wyćiąga z ćiáłá. Ránom ćiętym/ sztychowym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 54
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
sztychowym.
Rany cięte/ sztychowe/ i postrzały/ w którychby żelesca/ albo kule tkwiały/ wyciąga i leczy/ maczając w soku tego ziela Flajtuch/ i w rany kładąc/ a utłukszy korzeń/ miasto plastru zwierzchu przykładać. Albo też wziąć naci świeżego Kozłku ze czterdzieści łótów/ Zanklu świeżego zielonego funt/ wieprzowego sadła świeżego/ łoju Jeleniego/ po trzydziestu i po dwu łotów: Zioła drobno pokrajać/ i utłuc/ a z tłustościami pomienionemi na wolnym ogniu węglistym smażyć/ mieszając ustawicznie/ żeby nie przygorzało. Potym gdy wszystka wodność z ziół wywre/ przecedzić/ i wyprasować w Patelę/ do tego przydać dwanaście łotów wosku/ Terpentyny
sztychowym.
Rány ćięte/ sztychowe/ y postrzáły/ w ktorychby żelescá/ álbo kule tkwiáły/ wyćiąga y leczy/ maczáiąc w soku tego źiela Fláytuch/ y w rány kłádąc/ á vtłukszy korzeń/ miásto plástru zwiérzchu przykłádáć. Albo też wźiąć naći świéżego Kozłku ze czterdźieśći łótow/ Zánklu świéżeg^o^ źieloneg^o^ funt/ wieprzowé^o^ sádłá świéżeg^o^/ łoiu Ieleniego/ po trzydźiestu y po dwu łotow: Ziołá drobno pokráiáć/ y vtłuc/ á z tłustośćiámi pomienionemi ná wolnym ogniu węglistym smáżyc/ mieszáiąc vstáwicznie/ żeby nie przygorzáło. Potym gdy wszystká wodność z źiół wywre/ przecedźić/ y wyprásowáć w Pátelę/ do tego przydáć dwánaśćie łotow wosku/ Terpentyny
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 54
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Zołzom.
Zołzy. I Gruczołom
Gruczołj twarde a bolejące uksramia/ wziąwszy go dwie garści/ Slazu małego i wysokiego/ liścia fiołków Marcowych/ Powoju/ ziela/ które Dzień i Noc zowią/ Bielunu/ po garści. To wszystko posiekać drobno/ i w Moździerzu utłuc: Przydać Mąki Pszenicznej cztery łoty: Do tego starego wieprzowego sadła/ albo smalcu dwanaście łotów. To warzyć w dostatku wody/ że będzie jako maść/ i każdego dnia dwa kroć na bolączki twarde przykładać: abowiem je zmękcza/ i boleści wnich układa. (Tab.) Włosy kędzierzawi
Włosy na głowie kędzierzawi/ po przymyciu ługiem/ nacierając je sokiem tego ziela kilka
Zołzom.
Zołzy. Y Gruczołom
Gruczołj twárde á boleiące vksramia/ wźiąwszy go dwie gárśći/ Slazu máłego y wysokiego/ liśćia fiołkow Márcowych/ Powoiu/ źiela/ ktore Dźień y Noc zowią/ Bielunu/ po gárśći. To wszystko pośiekáć drobno/ y w Możdżerzu vtłuc: Przydáć Mąki Pszeniczney cztery łoty: Do tego stárego wieprzowego sádłá/ álbo smálcu dwánaśćie łotow. To wárzyć w dostátku wody/ że będźie iáko máść/ y káżdego dniá dwá kroć ná bolączki twárde przykłádáć: ábowiem ie zmękcza/ y boleśći wnich vkłáda. (Tab.) Włosy kędźierzáwi
Włosy ná głowie kędźierzáwi/ po przymyćiu ługiem/ náćieráiąc ie sokiem tego źiela kilká
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 174
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
