a druga też barzo popielasta. Moc tę ma siarka każda że zagrzewa/ trawi/ i rozpędza: pomocna też jest kaszlącym dychawicznym/ i gdy siarki trochę weźmie/ abo wącha/ abo się nią podkurzy/ tedy mu poruszy flegmę z ust. Gdy kto ma świerzb po wszytkim ciele/ tedy siarkę z masłem abo z wieprzowym sadłem z mieszać/ a tym się smarować/ pewna rzecz że on świerzb zginie: jednakże napominam ludzi/ aby tego bez rady Doktora nie czynili: gdyż się często o wielkie niebezpieczeństwo ludzie przyprawują. To też za pewną rzecz niektórzy powiadają/ że którzy ludzie chcą się udać za świątobliwe/ i barzo trzeźwie/ tedy
á druga też bárzo popielásta. Moc tę ma śiárká káżda że zágrzewa/ trawi/ y rospędza: pomocna tesz iest kaszlącym dycháwicżnym/ y gdy śiárki trochę weźmie/ ábo wącha/ ábo się nią podkurzy/ tedy mu poruszy phlágmę z vst. Gdy kto ma świerzb po wszytkim ćiele/ tedy śiárkę z másłem ábo z wieprzowym sádłem z mieszáć/ á tym się smarowáć/ pewna rzecż że on świerzb zginie: iednákże nápominam ludźi/ áby tego bez rády Doktorá nie cżynili: gdyż się często o wielkie niebespiecżeństwo ludźie przypráwuią. To też zá pewną rzecż niektorzy powiádáią/ że ktorzy ludźie chcą się vdáć zá świątobliwe/ y bárzo trzeźwie/ tedy
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 117.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
niemają/ ziele z korzeniem tłuc/ i przykładać/ rychło je w otok obróci. (Dioscor:) Wrzodomotworzystem i zaplug.
Bolączki otworzone/ i wrzody zaplugawione wychędaża/ Korzeń suchy z miodem umieszany/ a w nie kładziony. (Tenże) Rany i sadzele goi:
Rany i sadzele goi/ z wieprzowym go sadłem tłukąc/ a dwakroć na dzień przykładając. Puchliny to spądza.
Puchliny wszelakie stare rozpędza/ ziele samo tłuczone/ a przykałdane. Pokrzywionym członkom.
Pokurczonym i pokrzywionym członkom jest ratunkiem/ mażąc je niżej opisaną maścią/ i dobrze nacierając. Członkom Paraliżemnaruszonem
Paraliżem albo szlakiem naruszony członkom: wziąć tego ziela nasienia/
niemáią/ źiele z korzeniem tłuc/ y przykłádáć/ rychło ie w otok obroći. (Dioscor:) Wrzodomotworzystem y záplug.
Bolączki otworzone/ y wrzody záplugáwione wychędaża/ Korzeń suchy z miodem vmieszány/ á w nie kłádźiony. (Tenże) Rány y sadzele goi:
Rány y sádzele goi/ z wieprzowym go sádłem tłukąc/ á dwákroć ná dźień przykłádáiąc. Puchliny to spądza.
Puchliny wszelákie stáre rospądza/ źiele sámo tłuczone/ á przykáłdáne. Pokrzjwionym członkom.
Pokurczonym y pokrzywionym cżłonkom iest rátunkiem/ máżąc ie niżey opisáną máśćią/ y dobrze náćieráiąc. Członkom Páráliżemnáruszonem
Páráliżem álbo szlákiem náruszony członkom: wźiąć tego źiela naśienia/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 163
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Słońcu wyłożystych. V nas/ a zwłaszcza na Pokuciu za Lwowem na Górach Kuropatnickich/ i ku Kamieńcu jadąc/ obficie się pokazuje. Przyrodzenie.
ROzgrzewającego i wysuszającego jest przyrodzenia. Moc i skutki. Ranj świeże goi.
Rany świeże spaja i goi/ warząc to ziele/ a tą juchą wymywając. Albo tłukąc je z Wieprzowym sadłem/ a przykładając. Krew zbytnią zastanawia
Tok krwie zastanawia/ z Ran/ z Nosa/ i skądkolwiek inąd zbytnie płynącą. Krwią charkanie
Krwią charkaniu i plwaniu/ jest barzo użyteczny. Także Biegunkom/ a zwłaszcza Czerwonej Ciekącce/ uwierciawszy go społecznie z korzeniem jego/ a z juchą warzonego pijąc. Jeszcze lepiej z Babką
Słońcu wyłożystych. V nas/ á zwłasczá ná Pokućiu zá Lwowem ná Gorách Kuropátnickich/ y ku Kámieńcu iádąc/ obfićie sie pokázuie. Przyrodzenie.
ROzgrzewáiącego y wysuszáiącego iest przyrodzenia. Moc y skutki. Ránj świeże goi.
Rány świeże spaia y goi/ wárząc to źiele/ á tą iuchą wymywáiąc. Albo tłukąc ie z Wieprzowym sádłem/ á przykłádáiąc. Krew zbytnią zástánawia
Tok krwie zástánawia/ z Ran/ z Nosá/ y skądkolwiek inąd zbytnie płynącą. Krwią chárkánie
Krwią charkániu y plwániu/ iest bárzo vżyteczny. Tákże Biegunkom/ á zwłasczá Czerwoney Ciekącce/ vwierćiawszy go społecznie z korzeniem iego/ á z iuchą wárzonego piiąc. Iescze lepiey z Bábką
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 237
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. sokiem tego ziela świeżo zielonego/ nacierając często. Też samo ziele Rzepikowe w winie warzyć/ a tym głowę przemywać dobrze. Nietylko parchy/ ale i inne strupy z głowy spądza i leczy. Zapaleniu ust żołądkowych/
Zapaleniu ust żołądkowych jest ratunkiem na szyj go nosząc Bolącce na piersiach.
Wrzody na piersiach leczy z wieprzowym sadłem go tłukąc/ i plastrując. Piersiom spuchłym
Piersiom spuchym/ jest lekarstwem z solą/ a z oliwą go utrzeć/ i ciepło przykładać. Toku krwie z nosa zbytniemu.
Tok krwie zbytniej z nosa zastanawiać powiadają/ korzenie tego ziela w garści trzymając aż się dobrze zagrzeje. Płodu prędko dopomaga z żywota na świat
Płód
. sokiem tego źiela świeżo źielonego/ náćieráiąc często. Też sámo źiele Rzepikowe w winie wárzyć/ á tym głowę przemywáć dobrze. Nietylko párchy/ ále y inne strupy z głowy spądza y leczy. Zápaleniu vst żołądkowych/
Zápaleniu vst żołądkowych iest rátunkiem ná sziy go nosząc Bolącce ná pierśiách.
Wrzody ná pierśiách leczy z wieprzowym sádłem go tłukąc/ y plastruiąc. Pierśiom zpuchłym
Pierśiom zpuchym/ iest lekárstwem z solą/ á z oliwą go vtrzeć/ y ćiepło przykłádáć. Toku krwie z nosá zbytniemu.
Tok krwie zbytniey z nosá zástánáwiáć powiádáią/ korzenie tego źiela w gárśći trzymáiąc áż się dobrze zágrzeie. Płodu prędko dopomaga z żywotá ná świát
Płod
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 277
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
używajże tych rzeczy. Maść po paleniu abo otworzeniu rany.
Grynszpanu tłuczonego zmieszaj z miodem przaśnym/ i z białkiem jajowym/ a przykładaj tylko póki się wyczyści miejsce ode krwie/ i zbieleje. Insze.
Weźmi korzenia ślazu leśnego/ Althea zową/ uwarz w wodzie/ żeby był miękki/ potym roztłucz go z sadłem wieprzowym świeżym niesłonym/ a napychaj w onę rozpadlinę i przywijaj zwierzchu. Jakoż w niedostatku ślazu leśnego/ ślazu polnego abo ogródnego na miejsce tego wziąć możesz. Insze.
Nasienie Kozorożcowe/ zową je Foenum Graecum, i nasienia lnianego zarówno utłucz/ a usmaż w skopowym abo w kozim łoju/ przydawszy nieco miodu przaśnego/ a
vżywayże tych rzeczy. Máść po paleniu ábo otworzeniu rány.
Grynszpanu tłuczonego zmieszay z miodem przasnym/ y z białkiem iáiowym/ á przykłáday tylko poki się wyczyśći mieysce ode krwie/ y zbieleie. Insze.
Weźmi korzenia ślazu leśnego/ Althea zową/ vwarz w wodźie/ żeby był miękki/ potym rostłucz go z sádłem wieprzowym świeżym niesłonym/ á nápychay w onę rospádlinę y przywiiay zwierzchu. Iákoż w niedostátku ślazu leśnego/ ślazu polnego ábo ogrodnego ná mieysce tego wźiąć możesz. Insze.
Naśienie Kozorożcowe/ zową ie Foenum Graecum, y naśienia lniánego zárowno vtłucz/ á vsmaż w skopowym ábo w koźim łoiu/ przydawszy nieco miodu przasnego/ á
Skrót tekstu: DorHip_II
Strona: Piij
Tytuł:
Hippica to iest o koniach księgi_II
Autor:
Krzysztof Dorohostajski
Drukarnia:
Andrzej Piotrkowczyk
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1603
Data wydania (nie wcześniej niż):
1603
Data wydania (nie później niż):
1603
i do gojenia trudne.
WEźmi żywego srebra łot, Ołowiu pół łota, rozpuść ołów w tygliku lub skorupce nowej, włóż żywe srebro, wylej do skorupki jakiej, jak ostydnie utrzyj na subtelny proszek, przytym weźmi Blejwasu łotów ośm, kredy zwyczajnej łot, Miry pół łota, utrzyj wszystko na proch, zmieszaj z wieprzowym sadłem i schowaj, a gdy przyłożysz na ranę, nie odejmuj aż trzeciego dnia, jest doświadczony. Plaster na złamania kości i wywinienia.
WEźmi korzenia żywokostu ucrtego na proch, nasienia Lnianego, Faenum graecum, skorup Rakowych ususzonych i utartych, Bolum armenum, każdego po dwa łoty, zmieszaj z białkami jajowemi i połóż ułożywszy
y do goienia trudne.
WEźmi żywego srebrá łot, Ołowiu puł łotá, rospuść ołow w tygliku lub skorupce nowey, włoż żywe srebro, wyley do skorupki iákiey, iák ostydnie utrzyi ná subtelny proszek, przytym weźmi Bleywasu łotow ośm, kredy zwyczáyney łot, Miry puł łotá, utrzyi wszystko ná proch, zmieszay z wieprzowym sadłem y schoway, á gdy przyłożysz ná ránę, nie odeymuy ász trzećiego dnia, iest doświádczony. Plaster ná złamánia kośći y wywinienia.
WEźmi korzenia żywokostu utzrtego ná proch, naśienia Lniánego, Faenum graecum, skorup Rákowych ususzonych y utártych, Bolum armenum, káżdego po dwá łoty, zmieszay z białkami jájowemi y położ ułożywszy
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 216
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
Róg aby odrastał, i na zapalenie Rogu. RÓg koniowi aby odrastał, łoju kozłowego, smoły szewskiej, ołiwy, oleju Inianego, miodu i wosku wziąwszy pomiernie według potrzeby, wraz wszystko u ognia wolnego rozpuścic, i sspołem zamięszac, a róg tym często z wierzchu smarować koniowi. Item. Suchą rzepę warzyć z sadłem wieprzowym, i buty na to zrobiwszy, aby w tej stał materii ciepło przez dwie Niedziełi odmieniając, od rogu żapalenia koń będzie wolny, i inszego nabędzie. Item. Świeżych natłuc raków, i z Inianym zamięszać nasieniem i z miodem prasnym, uczyniwszy bot koniowi skurżany, nalawszy wen tej materii po wybraniu rogu konia z tym
Rog áby odrastał, y ná zápalenie Rogu. ROg koniowi áby odrastał, łoiu kozłowego, smoły szewskiey, ołiwy, oleiu Iniánego, miodu y wosku wźiąwszy pomiernie według potrzeby, wraz wszystko v ogniá wolnego rospuścic, y sspołem zámięszác, á rog tym często z wierzchu smárowác koniowi. Item. Suchą rzepę wárzyc z sadłem wieprzowym, y buty ná to zrobiwszy, áby w tey stał máteryey ćiepło przez dwie Niedźiełi odmięniáiąc, od rogu źápalenia koń będźie wolny, y inszego nábędżie. Item. Swieżych nátłuc rákow, y z Iniánym zámięszáć naśięniem y z miodem prásnym, vczyniwszy bot koniowi skurżány, nálawszy wen tey máteryey po wybrániu rogu końiá z tym
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 50
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
