Świętych afektów wzbudza się animusz. Przy weselnych aktach, biesiadach gra kapela, a serce się raduje, nogi skaczą. Żałosne treny, dumy wywodzi melodia, a melancholia i płacz rośnie w człowieku. Co z tąd pochodzi: iż dźwięk muzyki w ucho wpadając, podobnąż rezonancją błonki, żyłek, i muszkułów, wzbudza witalne duchy, subtelne humory i krew wzrusza rozrzedza, zagrzewa, lub alteruje; i według różnej incytacyj, wolnej, lub prędkiej, lub pomiarkowanej, do proporcyj dźwięku i wzruszonych humorów różne w człowieku sprawuje afekta. Jako i mowa perswazja ludzka toż sprawuje. Ze albowiem ten nauszczypliwe słowo gniewem się zapala, i z cholerą wybucha
Swiętych áffektow wzbudza się ánimusz. Przy weselnych áktach, biesiadach gra kapela, á serce się ráduie, nogi skaczą. Záłosne treny, dumy wywodzi melodya, a melancholia y płacz rośnie w człowieku. Co z tąd pochodzi: iż dzwięk muzyki w ucho wpadáiąc, podobnąż rezonancyą błonki, żyłek, y muszkułow, wzbudza witalne duchy, subtelne chumory y krew wzrusza rozrzedza, zágrzewa, lub álteruie; y według rożney incytácyi, wolney, lub prędkiey, lub pomiarkowaney, do proporcyi dzwięku y wzruszonych chumorow rożne w człowieku sprawuie affekta. Jáko y mowa perswazya ludzka toż sprawuie. Ze álbowiem ten náuszczypliwe słowo gniewem się zapala, y z cholerą wybucha
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: R4
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
, jak zwierzęta, chociaż nie rozumieć. Co jest przeciwko ustawicznej eksperiencyj. Zaczym chociaż jedenże człowiek i rozumie, i pospolite zwierzętom czucia, własny ziołom wzrost i wegetacje czyni, przecięż to nie jest znakiem i dowodem trzech dusz przerzeczonych, ale tylko jednej tak doskonałej, która w całym człowieku tak różne sprawuje akcje witalne. Tak jako bywa: że kto będzie tylko śpiewakiem, inny tylko organistą, inny tylko skrzypkiem, albo trębaczem. A przecię obierze się taki doskonały muzykant, że jeden będzie i śpiewakiem i organistą i skrzypkiem i trębaczem, i na różnych instrumentach wersat.
XLVIII. Szósta prawda: iż nie tylko razem, ale i
, iák zwierzętá, chociaz nie rozumieć. Co iest przeciwko ustáwiczney experyencyi. Záczym chociaż iedenże człowiek y rozumie, y pospolite zwierzętom czucia, własny ziołom wzrost y wegetácye czyni, przecięż to nie iest znakiem y dowodem trzech dusz przerzeczonych, ále tylko iedney ták doskonáłey, ktora w cáłym człowieku ták rożne sprawuie ákcye witalne. Ták iáko bywa: że kto będzie tylko spiewakiem, inny tylko organistą, inny tylko skrzypkiem, álbo trębaczem. A przecię obierze się táki doskonały muzykant, że ieden będzie y spiewakiem y orgánistą y skrzypkiem y trębaczem, y ná rożnych instrumentach wersat.
XLVIII. Szosta prawda: iż nie tylko razem, ále y
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: D2v
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
najbojaźliwszym mezomacie, w rozlazłym gamoniu i nikczemnym gapiu; co w ludziach największej inwencyj, w odważnych kawalerach, Pańskiego umysłu osobach. Ale ta różnica pochodzie z innych okkurrencyj i konkurencyj do konstyctucyj całego człowieka należących. Jakie jest pierwsze ciało ludzkie: według którego większej i doskonalszej dyspozycyj organów ciała, i dusza doskonalsze sprawuje swoje akty witalne. Co samo się wnosi z tąd: iż lubo taż sama jest dusza w niemowlęciu, dziecięciu, co w dorosłym: taż w młodym co w starym: taż w szalonym i chorym co i w zdrowym: taż w pijanym co w trzeźwym. A przecie tak doskonałych akcyj ludzkich jednaż dusza sprawować
nayboiaźliwszym mezomácie, w rozlazłym gamoniu y nikczemnym gapiu; co w ludziach naywiększey inwencyi, w odważnych káwalerach, Pańskiego umysłu osobách. Ale ta rożnica pochodzie z innych okkurrencyi y konkurrencyi do konstyctucyi cáłego człowieká należących. Jákie iest pierwsze ciáło ludzkie: według ktorego większey y doskonalszey dyspozycyi orgánow ciałá, y dusza doskonálsze spráwuie swoie ákty witálne. Co samo się wnosi z tąd: iż lubo taż sama iest dusza w niemowlęciu, dziecięciu, co w dorosłym: taż w młodym co w stárym: taż w szalonym y chorym co y w zdrowym: taż w piianym co w trzeźwym. A przecie ták doskonáłych akcyi ludzkich iednaż dusza spráwowáć
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: D3v
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
ciężkości albo lekkości. Sama zaś sensacja tego zmysłu, jest witalne uczucie w żyjących żyłkach po całym ciele rozpierzchłych rzeczy materialnych przerzeczonym przypadkiem nadanych. O zwierzchnych innych potencjach ludzkich.
Oprócz piąciu zmysłów zwierzchnich ciała ludzkiego żyjącego, i jego zmyślności, to jest akcyj witalnych każdemu zmysłowi przyzwoitych, są jeszcze potencje zwierzchne, które sprawują akcje witalne dependujące od części ciała bardziej zwierzchnich. A te się liczą: potencja mówienia. Odetchnienia, ziewania, płakania, śmiania, ruszania się, kichania. Których proceder krótko się tu opisze. Potencja ludzka mówienia, odetchnienia, i ziewania.
LXIV. Potencja mówienia zawisła najpryncypalniej na duszy ludzkiej, a potym i od niektórych części
ciężkości álbo lekkości. Sama zas sensacya tego zmysłu, iest witalne uczucie w żyiących żyłkach po całym ciele rozpierzchłych rzeczy máteryalnych przerzeczonym przypadkiem nadánych. O zwierzchnych innych potencyach ludzkich.
Oprocz piąciu zmysłow zwierzchnich ciałá ludzkiego żyiącego, y iego zmyślności, to iest akcyi witalnych káżdemu zmysłowi przyzwoitych, są ieszcze potencye zwierzchne, ktore sprawuią ákcye witalne dependuiące od części ciałá bardziey zwierzchnich. A te się liczą: potencya mowięnia. Odetchnięnia, ziewania, płákánia, smiania, ruszania się, kichania. Ktorych proceder krotko się tu opisze. Potencya ludzka mowienia, odetchnienia, y ziewania.
LXIV. Potencya mowienia záwisła naypryncypalniey ná duszy ludzkiey, á potym y od niektorych części
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: E4v
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
