formowanych.
XX. Co inszego być rozumiem spanie a co innego sen. Spanie jest to jak związanie jakie pospolitego zmysłu wewnętrznego, a zatym i zmysłów powierzchownych, przez zatamowanie w nich i ustanie duchów ożywiających. Gdy sen jest twardy, we wszystkich zmysłach zatamowanie jest duchów ożywiających. Gdy zaś w niektórych tylko zmysłach ustaną te witalne duchy, sen jest nie zupełny. J z tej racyj niektórzy gdy śpią gadają, czasem słyszą i odpowiadają, czasem chodzą. Ta zaś prepedycja w zmysłach duchów ożywiających, pochodzi naprzód: z ich wyniszczenia albo znacznej dyminucyj czyli to przez ciepło wrodzone, czyli zbytnią pracą. Druga pochodzi z obfuskacyj mózgu, a potym
formowanych.
XX. Co inszego być rozumiem spanie á co innego sen. Spánie iest to iák związanie iákie pospolitego zmysłu wewnętrznego, á zátym y zmysłow powierzchownych, przez zátamowánie w nich y ustánie duchow ożywiaiących. Gdy sen iest twardy, we wszystkich zmysłach zátámowanie iest duchow ożywiáiących. Gdy zaś w niektorych tylko zmysłách ustáną te witálne duchy, sen iest nie zupełny. J z tey racyi niektorzy gdy spią gadáią, czasem słyszą y odpowiadáią, czasem chodzą. Tá zaś prepedycya w zmysłách duchow ożywiáiących, pochodzi naprzod: z ich wyniszczenia álbo znaczney dyminucyi czyli to przez ciepło wrodzone, czyli zbytnią prácą. Druga pochodzi z obfuskácyi mozgu, á potym
Skrót tekstu: BystrzInfAstrol
Strona: 14
Tytuł:
Informacja astrologiczna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astrologia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
świata dwojakie stworzenie z niszczego Bóg stworzył, materialne, i Ducha, potym zaś człowieka złożonego z materialnego ciała, i z Ducha. Probuje i z eksperiencyj własnej każdego. Ze ponieważ człowiek poznaje rzeczy niepodległe zmysłom, jako to Boga, Aniołów, tajemnice, prawdy najskrytsze: wzbijasię swoją wolą do błogosławieństwa nadprzyrodzonego. Te akty witalne duszy, jako niedependujące od zmysłów, być muszą w sobie szczerym Duchem. A zatym muszą pochodzić od tej Duszy, która jest szczerym Duchem. Zaczym Dusza ludzka jest cała w całym ciele, i cała w każdym członku żyjącym: ponieważ jest nie rozdzielnym Duchem. Nie rośnie nic jej nie ubywa: pokarmu nie potrzebuje:
światá dwoiákie stworzenie z niszczego Bog stworzył, materyalne, y Ducha, potym zaś człowieka złożonego z materyalnego ciała, y z Ducha. Probuie y z experyencyi własney każdego. Ze ponieważ człowiek poznaie rzeczy niepodległe zmysłom, iáko to Boga, Aniołow, táiemnice, prawdy nayskrytsze: wzbiiasię swoią wolą do błogosławieństwa nadprzyrodzonego. Te ákty witalne duszy, iáko niedependuiące od zmysłow, być muszą w sobie szczerym Duchem. A zátym muszą pochodzić od tey Duszy, ktora iest szczerym Duchem. Zaczym Dusza ludzka iest cáła w całym ciele, y cała w każdym członku żyiącym: ponieważ iest nie rozdzielnym Duchem. Nie rosnie nic iey nie ubywa: pokarmu nie potrzebuie:
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: Dv
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
dusza ludzka te wszystkie i same członki i części ciała ożywia i informuje, które są ordynowane z natury do sprawowania akcyj witalnych. Czego racja jest. Bo ponieważ dusza ludzka jest życiem ciała, toć gdzie się wydają skutki życia nierozdzielne od życia, tam być musi i życie, a zatym i dusza. Wszystkie zaś akcje witalne w człowieku że są skutkiem życia; więc w którychkolwiek częściach ciała wydają się te akcje witalne, tam być musi i dusza ludzka. Zaczym wnosi się ilacja pierwsza. Iż muzg, oczy, uszy, język, nos, serce, śledzionę, wątrobę, płuca, żołądek, żyły, kości, ciało, chrząstki,
dusza ludzka te wszystkie y same członki y części ciałá ożywia y informuie, ktore są ordynowáne z nátury do sprawowania ákcyi witalnych. Czego racya iest. Bo ponieważ dusza ludzka iest życiem ciałá, toć gdzie się wydáią skutki życia nierozdzielne od życia, tam być musi y życie, á zátym y dusza. Wszystkie zaś akcye witálne w człowieku że są skutkiem życia; więc w ktorychkolwiek częściach ciałá wydáią się te ákcye witálne, tam być musi y dusza ludzka. Zaczym wnosi się illacya pierwsza. Jż muzg, oczy, uszy, ięzyk, nos, serce, śledzionę, wątrobę, płuca, zołądek, żyły, kości, ciáło, chrząstki,
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: D4
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
z natury do sprawowania akcyj witalnych. Czego racja jest. Bo ponieważ dusza ludzka jest życiem ciała, toć gdzie się wydają skutki życia nierozdzielne od życia, tam być musi i życie, a zatym i dusza. Wszystkie zaś akcje witalne w człowieku że są skutkiem życia; więc w którychkolwiek częściach ciała wydają się te akcje witalne, tam być musi i dusza ludzka. Zaczym wnosi się ilacja pierwsza. Iż muzg, oczy, uszy, język, nos, serce, śledzionę, wątrobę, płuca, żołądek, żyły, kości, ciało, chrząstki, muszkuły, błonki, szpik, sadło, te wszystkie części ożywia dusza. Ponieważ te wszystkie
z nátury do sprawowania ákcyi witalnych. Czego racya iest. Bo ponieważ dusza ludzka iest życiem ciałá, toć gdzie się wydáią skutki życia nierozdzielne od życia, tam być musi y życie, á zátym y dusza. Wszystkie zaś akcye witálne w człowieku że są skutkiem życia; więc w ktorychkolwiek częściach ciałá wydáią się te ákcye witálne, tam być musi y dusza ludzka. Zaczym wnosi się illacya pierwsza. Jż muzg, oczy, uszy, ięzyk, nos, serce, śledzionę, wątrobę, płuca, zołądek, żyły, kości, ciáło, chrząstki, muszkuły, błonki, szpik, sadło, te wszystkie części ożywia dusza. Ponieważ te wszystkie
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: D4
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
się z miejsca na miejsce, chodzenie, bieganie, jako i rąk, palców ruszanie, dzieje się kibitnością junktur kości z kością; części z inną częścią ciała, to krwistemi, to suchemi żyłami, to muszkułami przeplatanemi spojeniem. Które duszą ludzką ożywione za mandatem woli sobą ruszać dają. Do tego ruszania się służą także witalne duchy, i należyta krwi cyrkulacja. J z tąd pochodzi, że paraliżem która część ciała jest zarażona, ta władnąć sobą nie da, bo krew w nich okrzepła i w swojej cyrkulacyj zatamowana, niesposobną czyni w jej władzy, i sprawieniu powinnej sobie funkcyj.
LXXII. Kichanie pochodzi z dwóch przyczyn. Albo przez rozdraźnienie
się z mieysca ná mieysce, chodzenie, biegánie, iáko y rąk, pálcow ruszánie, dzieie się kibitnością iunktur kości z kością; części z inną częścią ciałá, to krwistemi, to suchemi żyłámi, to muszkułámi przeplátánemi spoieniem. Ktore duszą ludzką ożywione zá mándátem woli sobą ruszáć dáią. Do tego ruszania się służą tákże witálne duchy, y należyta krwi cyrkulácya. J z tąd pochodzi, że paráliżem ktora część ciałá iest zárażona, tá władnąć sobą nie da, bo krew w nich okrzepła y w swoiey cyrkulácyi zátámowána, niesposobną czyni w iey władzy, y spráwieniu powinney sobie funkcyi.
LXXII. Kichánie pochodzi z dwoch przyczyn. Albo przez rozdraźnienie
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: F2
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
: jako to deszczu albo pogody następującej. Co się najbardziej wydaje w ptastwie, dla przyszłych piskląt swoich ścielącym gniazda. W mrówkach, wiewiorkach, myszach polnych, na następującą zimę się prowidujących. Orgánum imaginatywy i pamięci jest muzg ludzki. J dla tego wszystkich zmysłów powierzchnych organa mają komunikacją z muzgiem. W których formowane akcje witalne tym zmysłom przyzwoite, podobneż species, to jest wyobrażenie siebie rodzą w muzgu, które czując dusza ludzka, tychże rzeczy widzianych, słyszanychy innymi zmsłami doświadzczonych, sprawuje poznawanie, i pamiętanie.
LXXVII. Przez zmysł apetytu wewnętrzny nie rozumie się tu łaknienie, która akcja witalna jest własna nutrycyj. Ale rozumie się potencja
: iáko to deszczu álbo pogody nástępuiącey. Co się naybárdziey wydáie w ptástwie, dla przyszłych piskląt swoich ścielącym gniazda. W mrowkách, wiewiorkách, myszach polnych, ná nástępuiącą zimę się prowiduiących. Orgánum imaginátywy y pámięci iest muzg ludzki. J dla tego wszystkich zmysłow powierzchnych organa máią kommunikácyą z muzgiem. W ktorych formowáne ákcye witálne tym zmysłom przyzwoite, podobneż species, to iest wyobrażenie siebie rodzą w muzgu, ktore czuiąc dusza ludzka, tychże rzeczy widzianych, słyszanychy innymi zmsłámi doswiadzczonych, sprawuie poznawánie, y pámiętanie.
LXXVII. Przez zmysł appetytu wewnętrzny nie rozumie się tu łáknienie, ktora ákcya witálna iest własna nutrycyi. Ale rozumie się potencya
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: F3
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
też awersye, rzeczy w imaginatywie reprezentowanych i poznanych. Bo co zmysł zewnętrzny pojmuje, imaginatywa poznaje, i sądzi za rzecz sobie przyzwoitą i dobrą, do tego i skłonność apetytu wewnętrznego bierze, albo też awersja, jeżeli sądzi rzecz złą i sobie nieprzyzwoitą. Którego apetytu skłonności zowią się Pasje i pamiętności ludzkie: Akty zaś witalne tej potencyj są materialne żądze i chuci. Według różności tych akcyj, i pasje różnicę mają. Te zaś akcje są: miłość, albo nienawiść: smucenie się albo weselenie: odwaga albo bojaźń: nadzieja albo desperacja: etc. Których wszystkich chuci organum jest serce. Bo doświadczenie uczy, że w weselu serce się rozszerza
też awersye, rzeczy w imáginatywie reprezentowanych y poznanych. Bo co zmysł zewnętrzny poymuie, imáginatywa poznaie, y sądzi zá rzecz sobie przyzwoitą y dobrą, do tego y skłonność áppetytu wewnętrznego bierze, álbo też awersya, ieżeli sądzi rzecz złą y sobie nieprzyzwoitą. Ktorego áppetytu skłonności zowią się Passye y pámiętności ludzkie: Akty zaś witálne tey potencyi są máteryálne żądze y chuci. Według rożności tych ákcyi, y passye rożnicę maią. Te zaś ákcye są: miłość, albo nienáwiść: smucenie się álbo weselenie: odwagá álbo boiaźn: nadzieia álbo desperacya: etc. Ktorych wszystkich chuci organum iest serce. Bo doświadczenie uczy, że w weselu serce się rozszerza
Skrót tekstu: BystrzInfCosm
Strona: F3v
Tytuł:
Informacja Cosmograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
biologia, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
