i goi namazując/ albo nosem sarkając. Dios. Żywot purguje
Żywot purguje i chędoży/ w trunku go używając trzecią część kwaterki na raz.
Lajna komuby usty szły/ dla zbytniego zapieczenia/ albo zawinienia kiszek/ zaczym morzysko ciężkie idzie / jest wielkim lekarstwem/ trunkiem/ Klisterą/ i mazanim zwierzchu używany. Womitom ciężkim
Womity którym z ścieżkością przychodzą/ tylko palec abo dwa w nim obmaczać/ i w usta kłaść/ abo go do tych rzeczy przymieszać/ które womity pobudzają. Dios. Flegmie w piersiach.
Flegmę w piersiach i w Płucach rozgrzewa/ cienczy/ rzedzi/ i rozprawuje/ a przez usta snadnie wywodzi. Mesua.
y goi námázuiąc/ álbo nosem sarkáiąc. Dios. Zywot purguie
Zywot purguie y chędoży/ w trunku go vżywáiąc trzećią część kwáterki ná raz.
Láyná komuby vsty szły/ dla zbytniego zápieczenia/ álbo záwinienia kiszek/ záczym morzysko ćiężkie idźie / iest wielkim lekárstwem/ trunkiem/ Klisterą/ y mázánim zwierzchu vżywány. Womitom ćiężkim
Womity ktorym z śćieśzkośćią przychodzą/ tylko pálec ábo dwá w nim obmaczáć/ y w vstá kłáść/ ábo go do tych rzeczy przymieszáć/ ktore womity pobudzáią. Dios. Flágmie w pierśiách.
Flegmę w pierśiách y w Płucách rozgrzewa/ ćienczy/ rzedźi/ y rospráwuie/ á przez vstá snádnie wywodźi. Mesua.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 12
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
włożony/ albo nać jego na czoło przykładana. Toż korzeń jego w ręku trzymany czyni. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Toku zbytniemu. Kancer.
Kancer wrzód goi. Fistule.
Fistuły i wrzody. Ranom i sadzelom.
Rany wszelakie i sadzele Sokiem tego ziela zakrapiając/ a samo ziele zwierzchu plastrując leczy. Womitom.
Womity koleryczne zawściąga. Biegunce.
Biegunki wszelakie zastanawia. Krwi z ran ciekącej.
Tok krwie zbytni z ran zawściąga/ zasypując je prochem z korzenia jego. Upław czerw.
Upławy czerwone i Złotym żyłkom.
Złote żyłko/ zbytnie płynące zawiera/ po pas kąpiel sobie czyniąc/ z obyga tego ziela. W maść
włożony/ álbo nać iego ná czoło przykłádána. Toż korzeń iego w ręku trzymány czyni. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Toku zbytniemu. Káncer.
Káncer wrzod goi. Fistule.
Fistuły y wrzody. Ránom y sadzelom.
Rány wszelákie y sadzele Sokiem tego źiela zákrapiáiąc/ á sámo źiele zwierzchu plastruiąc leczy. Womitom.
Womity koleryczne záwśćiąga. Biegunce.
Biegunki wszelákie zástánawia. Krwi z ran ćiekącey.
Tok krwie zbytni z ran záwśćiąga/ zásypuiąc ie prochem z korzenia iego. Vpław czerw.
Vpłáwy czerwone y Złotym żjłkom.
Złote żyłko/ zbytnie płynące záwiera/ po pás kąpiel sobie czyniąc/ z obygá tego źiela. W máść
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 84
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
każdą noc pożywać/ a winem albo piwem popijać. Kto też chce/ z prochu tegoż Dzięgielu Lektwarz i Konfekt uczynić może/ wziąwszy go do jednej części miodu odszymowanego cztery części/ i umieszać dobrze. Tyż też lekarstwa służą niechęci do jedzenia/ i żołądkowi nie trawiącemu. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Item. Womitom.
Womitom i niezatrzymaniu pokarmów/ używając ich na czczo i na noc/ dobrze.
Może też trunek przeciwko tymże nie dostatkom taki uczynić: Warzyć korzenie Dzięgielowe w winie/ a miodem przysłodzić odszymowanym/ i po kieliszku nie wielkim/ rano na czczo i na noc pić: Abowiem taki trunek Krwi w ciele.
Krew
káżdą noc pożywáć/ á winem álbo piwem popiiáć. Kto też chce/ z prochu tegoż Dźięgielu Lektwarz y Konfekt vczynić może/ wźiąwszy go do iedney części miodu odszymowáneg^o^ cztery częśći/ y vmieszáć dobrze. Tyż też lekárstwá służą niechęći do iedzenia/ y żołądkowi nie trawiącemu. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Item. Womitom.
Womitom y niezátrzymániu pokármow/ vżywáiąc ich ná czczo y ná noc/ dobrze.
Może też trunek przećiwko tymże nie dostátkom táki vczynić: Wárzyć korzenie Dźięgielowe w winie/ á miodem przysłodźić odszymowánym/ y po kieliszku nie wielkim/ ráno ná czczo y ná noc pić: Abowiem táki trunek Krwi w ćiele.
Kreẃ
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 88
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
pożywać/ a winem albo piwem popijać. Kto też chce/ z prochu tegoż Dzięgielu Lektwarz i Konfekt uczynić może/ wziąwszy go do jednej części miodu odszymowanego cztery części/ i umieszać dobrze. Tyż też lekarstwa służą niechęci do jedzenia/ i żołądkowi nie trawiącemu. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Item. Womitom.
Womitom i niezatrzymaniu pokarmów/ używając ich na czczo i na noc/ dobrze.
Może też trunek przeciwko tymże nie dostatkom taki uczynić: Warzyć korzenie Dzięgielowe w winie/ a miodem przysłodzić odszymowanym/ i po kieliszku nie wielkim/ rano na czczo i na noc pić: Abowiem taki trunek Krwi w ciele.
Krew w ciele
pożywáć/ á winem álbo piwem popiiáć. Kto też chce/ z prochu tegoż Dźięgielu Lektwarz y Konfekt vczynić może/ wźiąwszy go do iedney części miodu odszymowáneg^o^ cztery częśći/ y vmieszáć dobrze. Tyż też lekárstwá służą niechęći do iedzenia/ y żołądkowi nie trawiącemu. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Item. Womitom.
Womitom y niezátrzymániu pokármow/ vżywáiąc ich ná czczo y ná noc/ dobrze.
Może też trunek przećiwko tymże nie dostátkom táki vczynić: Wárzyć korzenie Dźięgielowe w winie/ á miodem przysłodźić odszymowánym/ y po kieliszku nie wielkim/ ráno ná czczo y ná noc pić: Abowiem táki trunek Krwi w ćiele.
Kreẃ w ćiele
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 88
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wymiatali/ jako myszy/ Jaszczurki/ Nietoperze/ Węże/ Zaby/ albo żelaza jakiekolwiek/ igły/ noże/ gwoździe/ brzytwy/ i inne rzeczy przez czary i sprawy szatańskie/ co się niemało tego trafiało/ i jeszcze przygadza/ nietylko w cudzych krainach/ ale i unas. Tedy trunek przeciwko takowymwomitom może i być uczyniony: Wziąć liścia Dzięgielu ogródnego/ i dzikiego/ Czartowego ziobra liścia/ Dzwonków Matki Bożej/ Barwinku po garzci/ Zanklu/ Skalnej Rzasy/ albo czerwonych włosków P. Mar. zajęczego uszka/ Bylice po pół garzci/ Cukru białego ośm łotów/ Włosków Matki Bożej żółtych abo złotych/ wody studziennej chędogiej
wymiátáli/ iáko myszy/ Iásczurki/ Nietoperze/ Węże/ Záby/ álbo żelázá iákiekolwiek/ igły/ noże/ gwoźdźie/ brzytwy/ y ine rzeczy przez czáry y spráwy szátáńskie/ co sie niemáło te^o^ tráfiáło/ y iescze przygadza/ nietylko w cudzych kráinách/ ále y vnas. Tedy trunek przećiwko tákowymwomitom może y być vczyniony: Wźiąć liśćia Dźięgielu ogrodnego/ y dźikieg^o^/ Czártowego źiobrá liśćia/ Dzwonkow Mátki Bożey/ Bárwinku po garzći/ Zánklu/ Skálney Rzásy/ álbo czerwonych włoskow P. Már. záięczego vszká/ Bylice po poł garzći/ Cukru białeg^o^ ośm łotow/ Włoskow Mátki Bożey żołtych ábo złotych/ wody studźienney chędogiey
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 90
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
nogach ukąszonym/ jest lekarstwem: wziąwszy ćwierć łota korzenia jego miałko utartego/ przydać nasienia Rozmarynowego/ które Cachry Łacinnicy zowią/ albo przedniej mąki Pszenicznej/ albo Rojowniku/ albo Miodunki/ a z winem trunek uczynić. Przepukłym.
Przepukłym. Pokurczonym.
Pokurczonym/ korzeń barzo jest użyteczny/ warzony pijąc i plastrując. Szkodzi. Womitom.
Gdzieby tego ziela albo korzenia samego używał. Krztuszenie i womity rado czyni. Przeto ma być z Rutą używane. Poronienie Pan:
Poronienie płodu Paniom czyni/ korzeń warzony/ a w otwór łona puszczony. (Dios.) Rozsądek.
Mylą się/ którzy ten Dzięgiel Włoski albo Arabski Lubczykiem zowią. Także ci
nogách vkąszonym/ iest lekárstwem: wźiąwszy ćwierć łotá korzeniá iego miáłko vtártego/ przydáć naśienia Rozmárynowego/ ktore Cachry Láćinnicy zowią/ álbo przedniey mąki Pszeniczney/ álbo Roiowniku/ álbo Miodunki/ á z winem trunek vczynić. Przepukłym.
Przepukłym. Pokurczonym.
Pokurczonym/ korzeń bárzo iest vżyteczny/ wárzony piiąc y plastruiąc. Szkodźi. Womitom.
Gdźieby teg^o^ źiela álbo korzeniá sámego vżywał. Krztuszenie y womity rádo czyni. Przeto ma być z Rutą vżywáne. Poronienie Pán:
Poronienie płodu Pániom czyni/ korzeń wárzony/ á w otwor łoná pusczony. (Dios.) Rozsądek.
Mylą sie/ ktorzy ten Dźięgiel Włoski álbo Arábski Lubsczykiem zowią. Tákże ći
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 101
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
gdzieby chory przed wzięciem tego trunku pracował/ bądź chodzeniem igraniem/ jazdą/ albo jaką inną robotą/ tedy po takowej pracy w łaźni go używać ma Spracowanym.
Nasienie z pieprzem a z winem pić:
Wchodzi do maści/ która bywa czyniona przeciwko spracowaniu. Żołądkowi.
Zaziębionemu żołądkowi. Biegunkom.
Biegunkom białym żółtym. Womitom i niezatrzymaniu pokarmu.
Womitom i niestrzymaniu pokarmu. Temu wszystkiemu jest lekarstwem/ jedząc go z chlebem. Albo ususzonego po ćwierci łota miałko utarszy z Kanarem/ albo z winem korzennym/ z Małmazją dawać pić. Item.
Toż też czyni warząc go w winie/ z mastyką a Kramnym Kminem/ i trunkiem używając.
gdźieby chory przed wźięćiem tego trunku prácował/ bądź chodzeniem igrániem/ iázdą/ álbo iáką iną robotą/ tedy po tákowey pracy w łáźni go vżywáć ma Sprácowánym.
Naśienie z pieprzem á z winem pić:
Wchodźi do máśći/ ktora bywa czyniona przećiwko sprácowániu. Zołądkowi.
Zaźiębionemu żołądkowi. Biegunkom.
Biegunkom białym żołtym. Womitom y niezátrzjmániu pokármu.
Womitom y niestrzymániu pokármu. Temu wszystkiemu iest lekárstwem/ iedząc go z chlebem. Albo vsuszonego po ćwierći łotá miáłko vtárszy z Kánárem/ álbo z winem korzennym/ z Máłmázyą dawáć pić. Item.
Toż też czyni wárząc go w winie/ z mástyką á Krámnym Kminem/ y trunkiem vżywáiąc.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 168
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
tego trunku pracował/ bądź chodzeniem igraniem/ jazdą/ albo jaką inną robotą/ tedy po takowej pracy w łaźni go używać ma Spracowanym.
Nasienie z pieprzem a z winem pić:
Wchodzi do maści/ która bywa czyniona przeciwko spracowaniu. Żołądkowi.
Zaziębionemu żołądkowi. Biegunkom.
Biegunkom białym żółtym. Womitom i niezatrzymaniu pokarmu.
Womitom i niestrzymaniu pokarmu. Temu wszystkiemu jest lekarstwem/ jedząc go z chlebem. Albo ususzonego po ćwierci łota miałko utarszy z Kanarem/ albo z winem korzennym/ z Małmazją dawać pić. Item.
Toż też czyni warząc go w winie/ z mastyką a Kramnym Kminem/ i trunkiem używając. Opuszen.
Opuszonym. Wątrobie
tego trunku prácował/ bądź chodzeniem igrániem/ iázdą/ álbo iáką iną robotą/ tedy po tákowey pracy w łáźni go vżywáć ma Sprácowánym.
Naśienie z pieprzem á z winem pić:
Wchodźi do máśći/ ktora bywa czyniona przećiwko sprácowániu. Zołądkowi.
Zaźiębionemu żołądkowi. Biegunkom.
Biegunkom białym żołtym. Womitom y niezátrzjmániu pokármu.
Womitom y niestrzymániu pokármu. Temu wszystkiemu iest lekárstwem/ iedząc go z chlebem. Albo vsuszonego po ćwierći łotá miáłko vtárszy z Kánárem/ álbo z winem korzennym/ z Máłmázyą dawáć pić. Item.
Toż też czyni wárząc go w winie/ z mástyką á Krámnym Kminem/ y trunkiem vżywáiąc. Opuszen.
Opuszonym. Wątrobie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 168
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
osuszone/ Olejkiem tego ziela namazując. Księgi Pierwsze. Krwią charkaniu
Krwią charkaniu Sok użyteczny/ pijąc go po łyżce. Biegunce żółtej.
Biegunkę żółtą leczy/ dając Drzeń biały/ z kłącza jego/ z winem pić. Toż Moczu ciężkiemu.
Moczu ciężkiemu/ i kapanim odchodzącemu/ jest lekarstwem. Krztuszeniu.
Krztuszeniu i womitom służy. Kolice i gryzieniu w żywoć:
Kolikę albo gryzienie w żywocie układa/ Nasienie z winem pijąc. Krwi z ran płynącej.
Krew z ran trudną do zastanowienia/ kłącze tego ziela na popiół/ albo w węgle spalone/ a miałko utłuczone/ natychmiast zawściąga/ prochem je zasypując. Item.
Toż czyni Drzeń
osuszone/ Oleykiem tego źiela námázuiąc. Kśięgi Pierwsze. Krwią charkániu
Krwią chárkániu Sok vżyteczny/ piiąc go po łyszce. Biegunce żołtey.
Biegunkę żołtą leczy/ dáiąc Drzeń biały/ z kłącza iego/ z winem pić. Toż Moczu ćiężkiemu.
Moczu ćięszkiemu/ y kápánim odchodzącemu/ iest lekárstwem. Krztuszeniu.
Krztuszeniu y womitom służy. Kolice y gryźieniu w żywoć:
Kolikę álbo gryźienie w żywoćie vkłáda/ Naśienie z winem piiąc. Krwi z ran płynącey.
Kreẃ z ran trudną do zástánowienia/ kłącze te^o^ źiela ná popioł/ álbo w węgle spalone/ á miáłko vtłuczone/ nátychmiast záwśćiąga/ prochem ie zásypuiąc. Item.
Toż czyni Drzeń
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 180
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
odchodzący pędzi. Czerwiu.
Czyrw w żywocie morzy. Krew po.
Krew w żyłach poleruje. Macicy.
Macicę zaziębłą rozgrzewa/ a wzruszoną na swe miejsce przywodzi. Poty wzbudza.
Poty wzbudza/ używając go często. Przeto Francowatym.
Francowatym/ miałaby być dla tego w pospolitym używaniu. Szkodzi Loczydło. Nocet. Womitom.
Womity wzbudza. Purguje.
Purguje zbytnie nad inne zioła purgujące. Nabrzmiałość ciała czyni.
Nabrzmiałość ciała i wzdęcie czyni. Potym bębele z pryszczeniem/ zwłaszcza przy czynieniu i braniu jego/ gdzieby się przedtym nie obwarowało/ nakrycim twarzy/ albo jakim namazaniem. Przeto/ gdzieby twarz/ albo mą część ciała obnażona
odchodzący pędźi. Czerwiu.
Czyrw w żywoćie morzy. Krew po.
Krew w żyłách poleruie. Máćicy.
Máćicę záźiębłą rozgrzewa/ á wzruszoną ná swe mieysce przywodźi. Poty wzbudza.
Poty wzbudza/ vżywáiąc go często. Przeto Fráncowátym.
Francowátym/ miáłáby być dla tego w pospolitym vżywániu. Szkodźi Locżydło. Nocet. Womitom.
Womity wzbudza. Purguie.
Purguie zbytnie nád ine źiołá purguiące. Nábrzmiáłość ciáłá czyni.
Nábrzmiáłość ćiáłá y wzdęćie czyni. Potym bębele z prysczeniem/ zwłasczá przy czynieniu y brániu iego/ gdźieby sie przedtym nie obwárowáło/ nákryćim twarzy/ álbo iákim námázániem. Przeto/ gdźieby twarz/ álbo mą część ćiáłá obnáżona
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 186
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
