to jest: dziury w ciele głębokie/ a zwierzchu wąskie. Także Rany brzeżyste/ i zagniłe wychędaża i czyści/ wymywając je tąż juchą korzenia warzonego/ i zdrowym ciałem wypełnia/ prochem tegoż korzenia je zasypując. Języczkowi.
Zapalenie języczka/ albo czopka w gardle/ jucha jego płokanie czyniąc/ leczy. Wrzodom
Wrzody na głowie ciekące/ prochem tegoż korzenia zasypując goi Plin: Womity czyni.
Womity czyni/ dawszy go ćwierć łota z pułkwarciem wody ciepłej pić. Plin: Płód martwy wywodzi.
Płód martwy z żywota wywodzi
Łożysko także po porodzeniu pozostałe/ z prochu korzenia Fiołkowego/ a z miodu czopek uczyniwszy w łona otwór wpuszczony
to iest: dźiury w ćiele głębokie/ á zwierzchu wąskie. Także Rány brzeżyste/ y zágniłe wychędaża y czysći/ wymywáiąc ie tąż iuchą korzenia wárzonego/ y zdrowym ćiáłem wypełnia/ prochem tegoż korzenia ie zásypuiąc. Ięzyczkowi.
Zápalenie ięzyczká/ álbo czopká w gárdle/ iucha iego płokánie czyniąc/ leczy. Wrzodom
Wrzody ná głowie ćiekące/ prochem tegoż korzenia zásypuiąc goi Plin: Womity czyni.
Womity czyni/ dawszy go ćwierć łotá z pułkwarciem wody ćiepłey pić. Plin: Płod martwy wywodźi.
Płod martwy z żywotá wywodźi
Łożysko tákże po porodzeniu pozostáłe/ z prochu korzenia Fiołkowego/ á z miodu czopek vczyniwszy w łona otwor wpusczony
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 7
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Opuszeniu.
Opuszeniu/ pijąc go/ jest użyteczny. Plin: Zołzom
Zołzy. Gruczo;
Gruczoły. Wolom.
Wola i
Zatwardziałości stare odmiękcza/ i rozpędza plastr z niego/ a z miodu na nie przykładając. Zatwardziałości
Proch korzenia Fiołkowego dając z winem pić/ Płód martwy/ także łożysko pozostałe paniam po porodzeniu wywodzi. Wrzodom
Wrzody i rany smrodliwe zagniłe wychędaża/ przemywając ich często wodą/ tegoż korzenia warzonego. Także maścią z niego a z miodu uczyniona napełniając je. Albo inym maściam przymieszany. Eginet: Mesua. Kości okrywa
Kości z ciała obnażone/ i opadłe rychło zdrowym ciałem okrywa/ prochem je tego korzenia zasypując. Głowie.
Bolenie
Opuszeniu.
Opuszeniu/ piiąc go/ iest vżyteczny. Plin: Zołzom
Zołzy. Gruczo;
Gruczoły. Wolom.
Wola y
Zátwárdźiáłośći stáre odmiękcza/ y rospądza plastr z niego/ á z miodu ná nie przykłádáiąc. Zátwárdźiáłosći
Proch korzenia Fiołkowego dáiąc z winem pić/ Płod martwy/ tákże łożysko pozostáłe pániam po porodzeniu wywodzi. Wrzodom
Wrzody y rány smrodliwe zágniłe wychędaża/ przemywáiąc ich często wodą/ tegoż korzenia wárzonego. Tákże másćią z niego á z miodu vczyniona nápełniáiąc ie. Albo inym máśćiam przymieszány. Eginet: Mesua. Kośći okrywa
Kośći z ćiáłá obnażone/ y opádłe rychło zdrowym ćiáłem okrywa/ prochem ie tego korzenia zásypuiąc. Głowie.
Bolenie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 7
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Kosacu Swojskiego/ a warzyć go z Mleczem/ z Lakrycją/ z Jelenim językiem/ z nasieniem Ogorczanym/ z nasienim Dyniowym/ i Malinnowym/ aż trzecia część/ albo połowica wina/ abo wody/ wywre/ a przecedziwszy/ znowu z cukrem przywarzyć/ i pić. Toż w konsekcie przerzeczonym używany czyni. Świnim wrzodom
Zauszne/ albo świnie wrzody/ które Łacinnicy Scrophulas zowią/ korzeń Kosacowy w Winie Włoskim warzony/ a z mąką Jęczmienną utarty/ ciepło plastrowany rozpędza. Gnilcu
Gnilec w uściech leczy/ z Mirrą w winie warzony/ a tym ciepło płokany. Żyłom suchym.
Żyły Flegmą gęstą a lipką ogarnione i zatkane/ otwiera korzeń
Kosacu Swoyskiego/ á wárzyć go z Mleczem/ z Lákrycyą/ z Ielenim ięzykiem/ z náśieniem Ogorczánym/ z náśienim Dyniowym/ y Málinnowym/ áż trzećia częsć/ álbo połowicá winá/ ábo wody/ wywre/ á przecedźiwszy/ znowu z cukrem przywárzyć/ y pić. Toż w konsekćie przerzeczonym vżywany czyni. Swinim wrzodom
Záuszne/ álbo świnie wrzody/ ktore Láćinnicy Scrophulas zowią/ korzeń Kosacowy w Winie Włoskim wárzony/ á z mąką Ięczmienną vtárty/ ćiepło plastrowany rospądza. Gnilcu
Gnilec w vśćiech leczy/ z Mirrhą w winie wárzony/ á tym ćiepło płokány. Zyłom suchym.
Zyły Flágmą gęstą á lipką ogárnione y zátkáne/ otwiera korzeń
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 8
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
sok/ który przodek ma przed przerwszym. Succus Iridis. Mózg chędoży
W nos puszczany/ kichanie czyni/ za czym Mózg chędoży/ nosem Flusy wodniste wywodząc/ o czym się też wyższej przypomniało. Zmazom
Zmazy wszelakie z twarzy/ i ze wszytkiego ciała ściera/ sok z miodem a z Bobową mąką zaczynony. Taber. Wrzodom
Tenże Sok Wrzody/ Sadzele/ rany plugawe wychędaża i czyści/ a czyszcząc goi. Mesue. Fernel. Fiftułom
Fiftuły wychędaża/ a zdrowym ciałem czyni narosłe/ i zawiera/ do czego może miodu przyłożyć. Melancholii
Melancholią uskramia z miodem pitym.
Puchlinę prędko i wolno z ciała wywodzi/ Sok z korzenia Fiołkowego z
sok/ ktory przodek ma przed przerwszym. Succus Iridis. Mozg chędoży
W nos pusczány/ kichánie czyni/ zá czym Mozg chędoży/ nosem Flusy wodniste wywodząc/ o czym sie też wyższey przypomniáło. Zmázom
Zmázy wszelákie z twarzy/ y ze wszytkiego ćiáłá śćiera/ sok z miodem á z Bobową mąką záczynony. Taber. Wrzodom
Tenże Sok Wrzody/ Sadzele/ rány plugáwe wychędaża y czyśći/ á czyscząc goi. Mesue. Fernel. Fiftułom
Fiftuły wychędaża/ á zdrowym ćiáłem czyni nárosłe/ y záwiera/ do czego może miodu przyłożyć. Melánkoliey
Melánkolią vskramia z miodem pitym.
Puchlinę prędko y wolno z ćiáłá wywodźi/ Sok z korzenia Fiołkowego z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 9
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Wybór.
Ten naprzedniejszy i nalepszy jest/ który samego Kosacu zapach ma/ inej niemając w sobie obcej wonności albo zapachu/ taki jest/ który w Pardzie mieście Pamfiluskim/ i w Elidzie Achajskim czynią. Moc i skutki. Zastrupienie spędza.
Zastrupienie ciała/ po wypaleniu żelazem ognistym/ spądza/ i wychędaża pomazując. Wrzodom
Wrzody zagniłe i smrodliwe wychędaża i leczy. Macicy.
Macicznym wszelakim niedostatkom jest pożyteczny. Dios.
Przymioty ogniste/ Macicę i Lona białogłowskie leczy. Tenże
Lona otworu ściśnienie otwiera/ wolniejszym czyniąc/ za namazaniem. Także. Złotym żyłkom
Złote żyłki otwiera mażąc/ albo Klisterę z niego dając. Szumom w uszu.
Uszu
Wybor.
Ten naprzednieyszy y nalepszy iest/ który samego Kosacu zapách ma/ iney niemáiąc w sobie obcey wonnośći álbo zapáchu/ táki iest/ ktory w Párdźie mieśćie Pámphiluskim/ y w Elidźie Acháyskim czynią. Moc y skutki. Zástrupienie spędza.
Zástrupienie ćiáłá/ po wypaleniu żelázem ognistym/ spądza/ y wychędaża pomázuiąc. Wrzodom
Wrzody zágniłe y smrodliwe wychędaża y leczy. Máćicy.
Máćicznym wszelákim niedostátkom iest pożyteczny. Dios.
Przymioty ogniste/ Máćicę y Loná białogłowskie leczy. Tenże
Loná otworu ściśnienie otwiera/ wolnieyszym czyniąc/ zá námázániem. Tákże. Złotym żyłkom
Złote żyłki otwiera máżąc/ álbo Klisterę z niego dáiąc. Szumom w vszu.
Vszu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 11
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
jest pomocą. Zielnik D. Symona Syreniusza/ Gruczoły rozpadza.
Gruczoły twarde nacierając nim rozpadza/ a zwłaszcza na suchych żyłach i na stawiech z sokiem Ćwikłanym zmieszany/ albo z sokiem czarnej kapusty/ abo z miodem/ z winem/ i z Rumienkowym Olejem. Wolom
Wole na szyj/ nim mażąc/ rozpadze Taber. Wrzodom.
Wrzodom w nosie smrodliwym/ które Grekowie Polipum i Ozenam zowią/ jest ratunkiem/ abowiem smród ich nietylko odtrąca/ ale i goi namazując/ albo nosem sarkając. Dios. Żywot purguje
Żywot purguje i chędoży/ w trunku go używając trzecią część kwaterki na raz.
Lajna komuby usty szły/ dla zbytniego zapieczenia
iest pomocą. Zielnik D. Symoná Syreniuszá/ Gruczoły rospadza.
Gruczoły twarde náćieráiąc nim rozpadza/ á zwłaszczá ná suchych żyłách y ná stáwiech z sokiem Cwikłánym zmieszány/ álbo z sokiem czarney kápusty/ ábo z miodem/ z winem/ y z Rumienkowym Oleiem. Wolom
Wole ná szyi/ nim máżąc/ rospadze Taber. Wrzodom.
Wrzodom w nośie smrodliwym/ ktore Grekowie Polypum y Ozenam zowią/ iest rátunkiem/ ábowiem smrod ich nietylko odtrąca/ ále y goi námázuiąc/ álbo nosem sarkáiąc. Dios. Zywot purguie
Zywot purguie y chędoży/ w trunku go vżywáiąc trzećią część kwáterki ná raz.
Láyná komuby vsty szły/ dla zbytniego zápieczenia
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 12
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Zielnik D. Symona Syreniusza/ Gruczoły rozpadza.
Gruczoły twarde nacierając nim rozpadza/ a zwłaszcza na suchych żyłach i na stawiech z sokiem Ćwikłanym zmieszany/ albo z sokiem czarnej kapusty/ abo z miodem/ z winem/ i z Rumienkowym Olejem. Wolom
Wole na szyj/ nim mażąc/ rozpadze Taber. Wrzodom.
Wrzodom w nosie smrodliwym/ które Grekowie Polipum i Ozenam zowią/ jest ratunkiem/ abowiem smród ich nietylko odtrąca/ ale i goi namazując/ albo nosem sarkając. Dios. Żywot purguje
Żywot purguje i chędoży/ w trunku go używając trzecią część kwaterki na raz.
Lajna komuby usty szły/ dla zbytniego zapieczenia/ albo
. Zielnik D. Symoná Syreniuszá/ Gruczoły rospadza.
Gruczoły twarde náćieráiąc nim rozpadza/ á zwłaszczá ná suchych żyłách y ná stáwiech z sokiem Cwikłánym zmieszány/ álbo z sokiem czarney kápusty/ ábo z miodem/ z winem/ y z Rumienkowym Oleiem. Wolom
Wole ná szyi/ nim máżąc/ rospadze Taber. Wrzodom.
Wrzodom w nośie smrodliwym/ ktore Grekowie Polypum y Ozenam zowią/ iest rátunkiem/ ábowiem smrod ich nietylko odtrąca/ ále y goi námázuiąc/ álbo nosem sarkáiąc. Dios. Zywot purguie
Zywot purguie y chędoży/ w trunku go vżywáiąc trzećią część kwáterki ná raz.
Láyná komuby vsty szły/ dla zbytniego zápieczenia/ álbo
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 12
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i w usta kłaść/ abo go do tych rzeczy przymieszać/ które womity pobudzają. Dios. Flegmie w piersiach.
Flegmę w piersiach i w Płucach rozgrzewa/ cienczy/ rzedzi/ i rozprawuje/ a przez usta snadnie wywodzi. Mesua. Artetica.
W stawiech i w członkach boleści uśmierza namazując. Tenże. świnim wrzodom
Świnie wrzody za uszyma twarde odmiękcza/ także namazując nim. Macicy
Macicznym boleściom z zaziębienia/ jest osobliwym ratunkiem. Kurczom.
Kurczom/ i
Pokrzywionym jest lekarstwem nim nacierając. Dychawicznym
Dychawicznym dobrze go często ciepło gargaryzować. Nicol. Pleurze
Pleurze/ i niezmiernemu kłóciu w bokach dobry. Taber. Sen przywodzi.
Spanie przywodzi/
y w vstá kłáść/ ábo go do tych rzeczy przymieszáć/ ktore womity pobudzáią. Dios. Flágmie w pierśiách.
Flegmę w pierśiách y w Płucách rozgrzewa/ ćienczy/ rzedźi/ y rospráwuie/ á przez vstá snádnie wywodźi. Mesua. Artetica.
W stáwiech y w członkách boleśći vśmierza námázuiąc. Tenże. świnim wrzodom
Swinie wrzody zá vszymá twárde odmiękcza/ tákże námázuiąc nim. Máćicy
Máćicznym boleśćiom z zaźiębienia/ iest osobliwym rátunkiem. Kurczom.
Kurczom/ y
Pokrzywionym iest lekárstwem nim náćieráiąc. Djcháwicznym
Dycháwicznym dobrze go często ćiepło gárgáryzowáć. Nicol. Pleurze
Pleurze/ y niezmiernemu kłoćiu w bokách dobry. Taber. Sen przywodźi.
Spánie przywodźi/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 12
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.
Pluskwy traci i morzy/ sokiem z tego ziela wszystkiego/ ściany i łoża mażąc albo napuszczając. Żywot chędoży.
Żywot wychędaża/ równie jako Kosaciec/ korzeń mocząc w winie/ albo warząc i pijąc. Durant. Suchotom.
Suchotnym użyteczne ziele/ pijąc go z kozim mlekiem/ bądź prochem/ bądź warzony korzeń. Wrzodom świnim.
Wrzody świnie albo zołza za uszyma i po szyj rozciągnione/ tymże sokie namazować dobrze/ albo wszystkim tym zielem plastrując. Liszaje na ciele spądza sokiem ze wszytkiego ziela wyżętym namazując. liszajom Podag:
Podagrykom jest niemałym ratunkiem. Księgi Pierwsze. O Zielu Tatarskiem/ Rozdział 3.
Acorum et Acorus verus.
.
Pluskwy tráći y morzy/ sokiem z tego źiela wszystkiego/ śćiány y łożá máżąc álbo nápusczáiąc. Zywot chędoży.
Zywot wychędaża/ rownie iáko Kosaćiec/ korzen mocząc w winie/ álbo wárząc y piiąc. Durant. Suchotom.
Suchotnym vżyteczne źiele/ piiąc go z koźim mlekiem/ bądź prochem/ bądź wárzony korzen. Wrzodom świnim.
Wrzody świnie álbo zołzá zá vszymá y po szyi rośćiągnione/ tymże sokie námázowáć dobrze/ álbo wszystkim tym zielem plastruiąc. Liszáie ná ciele spądza sokiem ze wszytkiego źiela wyżętym námázuiąc. liszáiom Podág:
Podágrykom iest niemáłym rátunkiem. Kśięgi Pierwsze. O Zielu Tátárskiem/ Rozdźiał 3.
Acorum et Acorus verus.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 18
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. (Plinius.) Upławom białym.
Tym sposobem używane/ upławy białe Paniom zawściaga. (Plin:)
Macice zaziębieniu u zawarciu/ barzo użyteczny/ kąpaniem naparzając ją. Także Pary w otwór łona puszczaniem i plastrowaniem. Miesięczną.
Miesięczną chorobę białogłowską zatrzymaną wzbudza i wywodzi/ przerzeczonym sposobem używany. (Gal:) Wrzodom plugawym/ i goić się nie chcącym.
Wrzody/ które dla zbytniej wilgotności goić się niechcą/ warzonego juchą przemywać dobrze/ a Prochem jego zasypować/ też do maści przymieszany osobliwie je wysusza i goi. Gnilcu i zawrzedziałości w uściech
Zawrzedziałości w uściech/ i Gnilec leczy/ płócząc je tą naprzód wodą/ w której
. (Plinius.) Vpłáwom białym.
Tym sposobem vżywáne/ vpłáwy białe Pániom záwsćiaga. (Plin:)
Mácice záźiębieniu u záwárćiu/ bárzo vżyteczny/ kąpániem náparzáiąc ią. Tákże Páry w otwor łoná pusczániem y plastrowániem. Mieśięczną.
Miesięczną chorobę białogłowską zátrzymáną wzbudza y wywodźi/ przerzeczonym sposobem vżywány. (Gal:) Wrzodom plugáwym/ y goić sie nie chcącym.
Wrzody/ ktore dla zbytniey wilgotności goić sie niechcą/ wárzonego iuchą przemywáć dobrze/ á Prochem ieg^o^ zásypowáć/ też do máśći przymieszány osobliwie ie wysusza y goi. Gnilcu y záwrzedziáłośći w vśćiech
Záwrzedźiáłośći w vściech/ y Gnilec leczy/ płócząc ie tą naprzod wodą/ w ktorey
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 27
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
