m wiele mógł mówić, przeciw rozmaitym zdróżnościom z tego defektu umysłu pochodzącym, odsyłam w tej mierze do wielu autorów piszących o obyczajności. Moje zaś uwagi w trzech punktach dla pojęcia i roztrząśnienia lepszego zamknięte, mam honor z uszanowaniem i winnym respektem podać Damom takowym do należytej konsyderacyj.
1mo. Niech raczą zastanowić się nad krótkim wymiarem dni wieku naszego. Nie wystarczy życie wytwornej Pannie na wypełnienie wszystkich grymasów, wykwintów i korowodów, które ta profesja za sobą ciągnie. Gdybyśmy mogli tak długo żyć jak przed potopem Patriarchowie, mniejszaby była odłożyć Pannie na wydaniu, lat jakie pięćdziesiąt na uspokojenie niemowlęcej trwoźliwości, a dopiero drugie pięćdziesiąt obrócić na kurs doskonałej
m wiele mogł mowić, przeciw rozmaitym zdroznościom z tego defektu umysłu pochodzącym, odsyłam w tey mierze do wielu autorow piszących o obyczayności. Moie zaś uwagi w trzech punktach dla poięcia y roztrząśnienia lepszego zamknięte, mam honor z uszanowaniem y winnym respektem podać Damom takowym do należytey konsyderacyi.
1mo. Niech raczą zastanowić się nad krotkim wymiarem dni wieku naszego. Nie wystarczy życie wytworney Pannie na wypełnienie wszystkich grymasow, wykwintow y korowodow, ktore ta professya za sobą ciągnie. Gdybyśmy mogli tak długo żyć iak przed potopem Patryarchowie, mnieyszaby była odłożyć Pannie na wydaniu, lat iakie pięćdziesiąt na uspokoienie niemowlęcey trwoźliwości, á dopiero drugie pięćdziesiąt obrocić na kurs doskonałey
Skrót tekstu: Monitor
Strona: 64
Tytuł:
Monitor na Rok Pański 1772
Autor:
Ignacy Krasicki
Drukarnia:
Wawrzyniec Mitzler de Kolof
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
jest kroków 4500. a staj 36. Trzecie które liczą mil Włoskich pięć to jest kroków 5000. a staj 40. Atoli pospolitsze są pierwsze. Lubo znajdują się i większe, jako to Podolskie, i mniejsze.
Kładę tu dyferencją mil między sobą, które się znajdują w pryncypalnych Państwach Europy, a liczba ich jest wymiarem jednego gradusu cyrkułu największego całego okręgu ziemi. Cyrkuł bowiem największy sfery ziemnej dzieli się według Geografów na gradusów 360. jeden zaś gradus zabiera mil 15. takich, których każdy liczy po mil Włoskich 4. to jest kroków Geometrycznych 4000. Gdyż całej cyrkumferencyj ziemi według cyrkułu największego liczą Geografowie takichże mil 5400.
Mil zwyczajnych
iest krokow 4500. á stay 36. Trzecie ktore liczą mil Włoskich pięć to iest krokow 5000. á stay 40. Atoli pospolitsze są pierwsze. Lubo znaiduią się y większe, iáko to Podolskie, y mnieysze.
Kładę tu differencyą mil między sobą, ktore się znaiduią w pryncypalnych Państwach Europy, á liczba ich iest wymiarem iednego gradusu cyrkułu naywiększego cáłego okrągu ziemi. Cyrkuł bowięm naywiększy sfery ziemney dzieli się według Geografow ná gradusow 360. ieden zaś gradus zabiera mil 15. tákich, ktorych każdy liczy po mil Włoskich 4. to iest krokow Geometrycznych 4000. Gdyż całey cyrkumferencyi ziemi według cyrkułu naywiększego liczą Geografowie tákichże mil 5400.
Mil zwyczaynych
Skrót tekstu: BystrzInfRóżn
Strona: Z2v
Tytuł:
Informacja różnych ciekawych kwestii
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
ekonomia, fizyka, matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
albo przedtym, albo teraźniejszemi czasy zażywają dla zmiarkowania i wiedzenia odległości miejsca. Wymiar geograficzny zawsze się bierze wprost nie zważając na żadne przeszkody i tamy, prostą mimo góry, wody, bagna i inne miejsca niedostępne linią biorąc od miasta do miasta, od granicy do granicy. Pospolicie jednak kręto drogi idą, i nie zgadzająsiez wymiarem Geograficznym jako krótszym i prostszym. Wymiary takowe w każdym Kraju z swojemi nazwiskami pochodzą od zwyczaju, ustanowienia, i upodobania. P. Powiedz, jakie jakei były wymiary z swojemi nazwiskami u dawnych, a jakie u teraźniejszych Narodów? O. Egipcjanie najdawniejsi i najznajomsi Europejczykom, wymiar dróg nazywali Schaene co zawierało w sobie 5000
albo przedtym, albo teraźnieyszemi czasy zażywaią dla zmiarkowania y wiedzenia odległości mieysca. Wymiar geograficzny zawsze się bierze wprost nie zważaiąc na żadne przeszkody y tamy, prostą mimo gory, wody, bagna y inne mieysca niedostępne linią biorąc od miasta do miasta, od granicy do granicy. Pospolicie iednak kręto drogi idą, y nie zgadzaiąsiez wymiarem Geograficznym iako krotszym i prostszym. Wymiary takowe w każdym Kraiu z swoiemi nazwiskami pochodzą od zwyczaiu, ustanowienia, y upodobania. P. Powiedz, iakie iakei były wymiary z swoiemi nazwiskami u dawnych, a iakie u teraźnieyszych Narodow? O. Egipcyanie naydawnieysi y nayznaiomsi Europeyczykom, wymiar drog nazywali Schaenae co zawierało w sobie 5000
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 285
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
kroków: Krok Geometryczny czyni 5 kroków Królewskich, Pedes Regios. Krok Królewska składa się z 12 calów. Cal z 12 linii. Linia z 12 Punktów. Pięć kroków Holenderskich i pół czyni Krok Geometryczny.
Teraźniejsze dróg wymiary, tak Europejskie jako Azjatyckie, rozmaite są z swojemi różnemi nazwiskami, z których znakomitsze z swoim wymiarem i terminem, porządkiem Abecadła przyłączam. ANGLICY rachują drogi przez mille wchodzi w jeden gradus Cyrkułu opasującego Kulę ziemską mil Angielskich 69 i 4/25 ARABOWIE rachują przez mile: wchodzi w jeden gradus mil Arabskich 56 CHIŃCZYKOWIE rachują przez Li. Wchodzi Li Chińskich na jeden gradus 250 FRANCUZI rachują przez Lieue czyli Lieuki: wchodzi
krokow: Krok Geometryczny czyni 5 krokow Krolewskich, Pedes Regios. Krok Krolewska składa się z 12 calow. Cal z 12 linii. Linia z 12 Punktow. Pięć krokow Hollenderskich y poł czyni Krok Geometryczny.
Teraźnieysze drog wymiary, tak Europeyskie iako Azyatyckie, rozmaite są z swoiemi rożnemi nazwiskami, z ktorych znakomitsze z swoim wymiarem i terminem, porządkiem Abecadła przyłączam. ANGLICY rachuią drogi przez mille wchodzi w ieden gradus Cyrkułu opasuiącego Kulę ziemską mil Angielskich 69 i 4/25 ARABOWIE rachuią przez mile: wchodzi w ieden gradus mil Arabskich 56 CHIŃCZYKOWIE rachuią przez Li. Wchodzi Li Chińskich na ieden gradus 250 FRANCUZI rachuią przez Lieue czyli Lieuki: wchodzi
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 286
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
byli konsekrowane Diis, nazwani też po łacinie Dies,
ANNUS według Serwiusza zowie się niby Annulus, pierścień, że się toczy, i gdzie się poczyna, kończy, że volvitur, i znowu revolvitur, jako mówi Wirgiliusz: Atque in se sua per vestigia volvitur Annus. ROK jeden jest SŁONECZNY Magnus Platonicus, który jest wymiarem czasu, w którym Słońce Obrót swój Roczny in punkto ad punktum odprawi. Ten ROK SŁONECZNY jeden jest IULIANUS POLITICUS powagą Juliusza Cesarza ułożony, mający dni 365. i godzin 6. to jest Niedziel 52. i dzień jeden, Drugi INTERCALARIS, albo EMBOLISMICUS, alias Przybyszowy, mający dni 366. to jest Tygodniów 52
byli konsekrowane Diis, názwani też po łacinie Dies,
ANNUS według Serwiusza zowie się niby Annulus, pierścień, że się toczy, y gdzie się poczyna, kończy, że volvitur, y znowu revolvitur, iako mowi Wirgiliusz: Atque in se sua per vestigia volvitur Annus. ROK ieden iest SŁONECZNY Magnus Platonicus, ktory iest wymiarem czasu, w ktorym Słońce Obrot swoy Roczny in puncto ad punctum odprawi. Ten ROK SŁONECZNY ieden iest IULIANUS POLITICUS powagą Iuliusza Cesarza ułożony, maiący dni 365. y godzin 6. to iest Niedziel 52. y dzień ieden, Drugi INTERCALARIS, albo EMBOLISMICUS, alias Przybyszowy, maiący dni 366. to iest Tygodniow 52
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 188
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
niby żołnierżów ubrali, gardła im krwią usmarowawszy, dla postrachu Elektorskim ludziom. Znowu potykali się z Grafem, i znieśli, niewolnika przyprowadzili Cesa- o Lisowczykach, co byli za ludzie?
rżowi, stąd mówi Kleczkowski: I więźniów Panu naszemu pierwszy snop bitew naszych oddawamy. przed oczyma Twemi do trzech set, które niechaj będą wymiarem przyszłych pogromów twoich. Co większa dziękujemyć, że nam Pańskim swym okiem łaskę swoją obiecujesz, i przyjmujesz wdzięcznie. Prosim cię też przytym, abyś nam próżnować nie dopuścił, gdyżeśmy tu nie na leżą, którą nam ukazują, ale na bitwę przyjachali, i sami się bić musielibyśmy, gdyby nam
niby żołnierżow ubrali, gardła im krwią usmarowawszy, dla postrachu Elektorskim ludziom. Znowu potykali się z Graffem, y znieśli, niewolnika przyprowadzili Cesa- o Lisowczykach, co byli za ludzie?
rżowi, ztąd mowi Kleczkowski: I więźniow Panu naszemu pierwszy snop bitew naszych oddawamy. przed oczyma Twemi do trzech set, ktore niechay będą wymiarem przyszłych pogromow twoich. Co większa dziękuiemyć, że nam Pańskim swym okiem łáskę swoią obiecuiesz, y przyimuiesz wdzięcznie. Prosim cię też przytym, abyś nam prożnować nie dopuścił, gdyżeśmy tu nie na leżą, ktorą nam ukazuią, ale na bitwę przyiachali, y sami się bić musielibyśmy, gdyby nam
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 42
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
na dół lecą; i tam gdzie szeroki Plac równina zgładziła; stawając jak wsprawie, Huczne fale szykują wnowobrzeznym stawie. A wiesniak, gdy się ocknie, od siebie, odchodzi, Ze gdzie orał z wieczora, tam dzić popas brodzi, Tak gdzie równiny, miedzy Jasy a Kutnarem, Dziennym tylko podróżni dzielą bieg wymiarem; Polskie wojska ściągły się w dość długie linie; Nad rzeczką, co Kutnarski i Jaski brzeg myje. Piekny widok, lub straszny, zwłaszcza co nieznają, Skąd się ta chmura wzięła, którą już witają. J przyczyny niewiedzą, dlaczegoby wtaki Kupie, Polskie stanęły w Wołoszech orszaki. W tym
na doł lecą; y tam gdzie szeroki Plac rownina zgładziłá; stawaiąc iak wsprawie, Huczne fale szykuią wnowobrzeznym stáwie. A wiesniak, gdy się ocknie, od siebie, odchodzi, Ze gdzie orał z wieczora, tam dzić popas brodzi, Tak gdzie rowniny, miedzy Iasy á Kutnarem, Dziennym tylko podrozni dzielą bieg wymiarem; Polskie woiska sciągły się w dość długie linie; Nad rzeczką, co Kutnarski y Iaski brzeg myie. Piekny widok, lub straszny, zwłaszcza co nieznaią, Zkąd się ta chmura wzięła, ktorą iuż witaią. J przyczyny niewiedzą, dlaczegoby wtaki Kupie, Polskie staneły w Wołoszech orszaki. W tym
Skrót tekstu: GośPos
Strona: 14
Tytuł:
Poselstwo wielkie [...] Stanisława Chomentowskiego [...] od Augusta II [...] do Achmeta IV
Autor:
Franciszek Gościecki
Drukarnia:
Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
relacje
Tematyka:
egzotyka, polityka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1732
Data wydania (nie wcześniej niż):
1732
Data wydania (nie później niż):
1732
brzeżnych łozów przebywaniem, Strudzone przyszły wozy ale i tu mało Czasu się na wytchnienie, po strudzeniu, dało. Bo ledwo co popazszy, niemieszkając, dali Za mil ośm, Turcy kunak drugi zapisali. Turcy drogę nie milami ale godzinami miarkują
Acz tu dróg nie miarkują, jak u nas, milami, Ale godzin wymiarem. lecz znalismy sami, Ze lub w dobrej podroży, na dorbym szłapaku, Ile godzin, tyle mil, zmierzysz do kunaku. Zda się i to namień: że już od Dunaju Wołochów pożegnawszy, z dawngo zwyczaju, Turcy sami przestrzegać Poselskiej wygody Winni, i w prowianty opatrzyć gospody. Lecz jako na ochocie słownej
brzeżnych łozow przebywániem, Strudzone przyszły wozy ále y tu mało Czásu się ná wytchnienie, po strudzeniu, dáło. Bo ledwo co popazszy, niemieszkáiąc, dáli Za mil ośm, Turcy kunak drugi zapisáli. Turcy drogę nie milámi ále godzinámi miárkuią
Acz tu drog nie miárkuią, iak u nas, milámi, Ale godzin wymiárem. lecz ználismy sámi, Ze lub w dobrey podroży, ná dorbym szłápáku, Ile godzin, tyle mil, zmierzysz do kunáku. Zda się y to namień: że iuż od Dunáiu Wołochow pożegnáwszy, z dáwngo zwyczáiu, Turcy sámi przestrzegáć Poselskiey wygody Winni, y w prowiánty opátrzyć gospody. Lecz iáko ná ochocie słowney
Skrót tekstu: GośPos
Strona: 64
Tytuł:
Poselstwo wielkie [...] Stanisława Chomentowskiego [...] od Augusta II [...] do Achmeta IV
Autor:
Franciszek Gościecki
Drukarnia:
Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
relacje
Tematyka:
egzotyka, polityka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1732
Data wydania (nie wcześniej niż):
1732
Data wydania (nie później niż):
1732
światła słonecznego rozgrzana, nocą się chłodzi i wigóru jej żywioły przychodzą. 2do. Iż oziębione powietrze ciemnością, z skrzepłych humorów rosę rodzi i na ziemię spuszcza. 3tio. Iż w największe upały i we dnie umbra rzucona zasłonę i chłód daje. 4to. Iż alternata światła i ciemności, to jest dnia i nocy jest wymiarem czasu, dni miesięcy, i lat. 5to. Iż nie wydałaby się gwiazdowego nieba ozdoba, gdyby noc nieprzyćmiła powietrza. Sposób mierzenia wysokości jakiej przez umbrę.
XVIII. Chcąc wiedzieć jak wysoki jest jaki koloss, wieża, lub inna wysokość wolno rzucająca cień na ziemię, z wymiaru samej umbry możesz dojść wymiaru
swiatła słonecznego rozgrzana, nocą się chłodzi y wigoru iey żywioły przychodzą. 2do. Jż oziębione powietrze ciemnością, z skrzepłych chumorow rosę rodzi y ná ziemię spuszcza. 3tio. Jż w naywiększe upały y we dnie umbra rzucona zásłonę y chłod dáie. 4to. Jż alternata swiatła y ciemności, to iest dnia y nocy iest wymiarem czasu, dni miesięcy, y lat. 5to. Jż nie wydałáby się gwiazdowego nieba ozdoba, gdyby noc nieprzyćmiła powietrza. Sposob mierzenia wysokości iákiey przez umbrę.
XVIII. Chcąc wiedzieć iák wysoki iest iáki koloss, wieża, lub inna wysokość wolno rzucáiąca cień ná ziemię, z wymiaru samey umbry możesz doiść wymiaru
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: S
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
Jeżeli ta summa przechodzi liczbę 90. co jest nad 90. odcinac się ma. Jeżeli nie dochodzi liczby 60. czego nie dostaje, dodać do 60. Aby anguł beluardu nie był ani większy nad gradusów 90. ani mniejszy nad gradusów 60. według reguły 7. Tych pryncypalnych angułów wymiar sam przez się jest już wymiarem wszystkich linii to jest części co do długości składających każdego Beluardu i kortynę, zaczym całą fortecę. Czyli do wiadomości czyli do używania gotowy już wymiar przerzeczonych pryncypalnych trzech angułów, zacząwszy od czworogranistej aż do dziewięć granistej fortecy, następująca podaje tablica. Tablica oznaczająca wymiar Angułów pryncypalnych fortecy.
Forteca
Czworgranista
Pięćgranista
Sześćgranista
Siedmgranista
Ośmgranista
Dziewięćgranista
Jeżeli ta summa przechodzi liczbę 90. co iest nad 90. odcinac się ma. Jeżeli nie dochodzi liczby 60. czego nie dostaie, dodać do 60. Aby anguł beluardu nie był ani większy nad gradusow 90. ani mnieyszy nad gradusow 60. według reguły 7. Tych pryncypalnych angułow wymiar sam przez się iest iuż wymiarem wszystkich linii to iest części co do długości składaiących każdego Beluardu y kortynę, záczym całą fortecę. Czyli do wiadomości czyli do uzywania gotowy iuż wymiar przerzeczonych pryncypalnych trzech angułow, zacząwszy od czworogranistey aż do dziewięć granistey fortecy, nástępuiąca podáie tablica. Tablica oznaczaiąca wymiar Angułow pryncypalnych fortecy.
Forteca
Czworgranista
Pięćgranista
Sześćgranista
Siedmgranista
Osmgranista
Dziewięćgranista
Skrót tekstu: BystrzInfArchW
Strona: G
Tytuł:
Informacja architektury wojennej
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
architektura, wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
